Doanh thu phim chiếu rạp Việt Nam năm qua chưa khởi sắc nhưng các tác phẩm chất lượng cùng đội ngũ diễn viên, nhà làm phim tài năng vẫn lặng lẽ ghi dấu ấn. Ngoài các đạo diễn và dự án làm rạng danh hai chữ Việt Nam tại các sự kiện điện ảnh quốc tế, một số nghệ sĩ làm nên chiến thắng đặc biệt tại thị trường nội địa.
Thái Hòa và ba giải 'Nam diễn viên chính xuất sắc'
Năm qua, điện ảnh trong nước có ba kỳ giải thưởng và Liên hoan phim (LHP), gồm LHP Châu Á - Đà Nẵng vào tháng 5, Giải thưởng Cánh Diều Vàng hồi tháng 9 và LHP Việt Nam cuối tháng 11. Trong đó, Thái Hòa giành giải ở hai sự kiện tổ chức sau.
Đêm trao giải Cánh Diều Vàng, anh ôm trọn hai cúp "Nam diễn viên chính xuất sắc" ở cả mảng phim điện ảnh và truyền hình, nhờ hai tác phẩm Con Nhót mót chồng và Mẹ Rơm. Đến LHP Việt Nam, anh tiếp tục được xướng tên với Con Nhót mót chồng, trở thành tài tử thắng lớn nhất của màn ảnh Việt năm 2023.
Từng một thời gắn liền với hình ảnh đồng bóng hoặc ngây ngô gây hài, nhưng Thái Hòa cũng luôn khẳng định tài năng qua dạng vai lam lũ, mang nỗi khổ tâm. Số phận, tâm lý nhân vật được anh xử lý tinh tế, giàu tình cảm bằng ánh mắt và lời thoại, lấy nước mắt khán giả.
Ở Mẹ Rơm, anh hóa thân người đàn ông nông thôn nghèo khổ, kém thông minh, nuôi con gái riêng của cô gái anh yêu. Sang tới Con Nhót mót chồng, anh khắc họa chân dung người đàn ông bần hàn, gàn dở, vùi mình trong cơn say để quên hiện thực đau khổ.
Thái Hòa cho hay anh thích dạng vai số phận và tâm lý phức tạp, không ngại làm xấu, cực khổ. Đạo diễn Nguyễn Phương Điền tiết lộ nam diễn viên từng bị bỏng nắng, trầy da khi quay Mẹ Rơm ở vùng biển Nam Trung Bộ, nhưng anh luôn tâm huyết với bộ phim. Còn với phim Con Nhót mót chồng, tạo hình già nua của nam diễn viên được bà xã ủng hộ.
Thái Hòa sinh năm 1968, xuất thân là diễn viên kịch rồi trở nên nổi tiếng với nhiều vai diễn đa dạng hình tượng trong các phim truyền hình và điện ảnh Những đứa con thành phố, Để Mai tính, Long Ruồi, Lấy chồng người ta, Quả tim máu, Cha rơi, Tèo em, Cây táo nở hoa... Đến nay, anh 8 lần giành giải với hạng mục "Nam diễn viên chính xuất sắc" và "Nam diễn viên phụ xuất sắc".
Nguyễn Phan Linh Đan - quay phim nữ đầu tiên giành giải ở Việt Nam
Tại lễ bế mạc LHP Việt Nam lần thứ 23, Nguyễn Phan Linh Đan ghi dấu lịch sử, trở thành người phụ nữ đầu tiên ở Việt Nam thắng giải "Quay phim xuất sắc". Cô được gọi tên với phim Cô gái từ quá khứ (Lan Ngọc, Kaity Nguyễn đóng chính) và nhận giải chung với đạo diễn hình ảnh Nguyễn K'Linh của phim Tro tàn rực rỡ.
Quay phim và đạo diễn hình ảnh chủ yếu được biết đến là công việc khô cứng, nặng nhọc dành cho đàn ông. Quay phim nữ ở Việt Nam khan hiếm và chưa được trọng thị. Trước chiến thắng này, Linh Đan đã ghi dấu phong cách quay nữ tính, trữ tình qua phim điện ảnh Bí mật của gió, MV Cô gái Việt Nam của Khả Ngân cùng một số phim ngắn. Để đến với vị trí đạo diễn hình ảnh, cô từng làm phụ máy, ánh sáng ở nhiều đoàn phim.
Với cân nặng 43 kg, cao 1,62 m, Linh Đan đã quen với việc vác những chiếc máy quay khoảng 20 kg. Cô thừa nhận quay phim nữ gặp một số vấn đề không xảy ra với quay phim nam. Cô hy vọng giải thưởng của mình sẽ truyền động lực cho các cô gái trẻ theo đuổi con đường điện ảnh. Từng làm việc với Nguyễn Phan Linh Đan qua vài dự án, diễn viên Khả Ngân ấn tượng cô là nhà làm phim yêu nghề và tài năng.
Nguyễn Phan Linh Đan sinh năm 1996, là con gái của đạo diễn Nguyễn Phan Quang Bình và nhà sản xuất Ngô Bích Hạnh. Sau khi tốt nghiệp New York University, cô về nước tham gia ngành điện ảnh. Dù là con nhà nòi, Linh Đan chỉ cộng tác với bố mẹ trong phim Bí mật của gió và tạo dựng sự nghiệp độc lập.
Song song công việc đạo diễn hình ảnh, Linh Đan đang phát triển tay nghề đạo diễn. Dự án điện ảnh đầu tay cô thực hiện là Tấm ván phóng dao (chuyển thể từ truyện của nhà văn Mạc Can) giành giải của Chợ dự án châu Á tại LHP Busan 2021. Trước đó, phim ngắn Lost do cô làm đạo diễn hình ảnh được chọn tham dự LHP Cannes 2016. Một năm sau, phim ngắn Vô diện do Linh Đan đồng biên kịch và làm đạo diễn hình ảnh được trao giải Cánh Diều Vàng của Hội Điện ảnh Việt Nam.
Mai Cát Vi - ảnh hậu trẻ nhất Việt Nam
Tuổi 14, Mai Cát Vi được gọi tên "Nữ diễn viên chính xuất sắc" trong đêm trao giải LHP Việt Nam, trở thành ảnh hậu trẻ nhất của điện ảnh Việt. Kỷ lục này trước đó thuộc về Kaity Nguyễn với phim Em chưa 18, khi cô vừa tròn 18 tuổi.
Cát Vi chia đôi giải thưởng cùng Đinh Y Nhung. Cả hai cùng thắng giải với phim Mẹ ơi, Bướm đây của đạo diễn Lưu Huỳnh. Trong vai người mẹ, Đinh Y Nhung khen Cát Vi là sao nhí thông minh, diễn giỏi. Họ có nhiều cảnh tâm lý nặng cùng nhau.
Trước ngôi vị này, Cát Vi giành giải "Nữ diễn viên phụ xuất sắc" tại LHP Việt Nam 2019 với vai con gái của Ngô Thanh Vân trong Hai Phượng. Em là một trong số ít diễn viên nhí thắng hạng mục này.
Cát Vi sinh năm 2009. Bốn tuổi, bé cùng chị gái được mẹ cho học belly dance để chống suy dinh dưỡng rồi bén duyên phim ảnh. Trên màn ảnh, cô bé tạo thiện cảm với dáng người nhỏ nhắn, nụ cười má lúm hiền lành, đôi mắt giàu cảm xúc. Khả năng biểu đạt tâm lý nhân vật nhuần nhị giúp Cát Vi sớm được ghi nhận là diễn viên nhí thực lực.
Bên cạnh đó, cô bé còn được yêu mến bởi tinh thần lăn xả với các vai diễn. Bé nói đùa: "Cứ vai nào hành xác, các đạo diễn thích giao cho con". Cát Vi từng ao ước trở thành đầu bếp nhưng hiện tại, cô bé muốn đi đường dài với điện ảnh.
'Tro tàn rực rỡ' thống lĩnh mùa giải thưởng
Doanh thu phòng vé khiêm tốn hơn 4,1 tỷ đồng nhưng Tro tàn rực rỡ thuận lợi giành được nhiều giải thưởng của giới chuyên môn và sự ghi nhận từ khán giả. Đây là tác phẩm thắng lớn nhất ở cả Giải thưởng Cánh Diều Vàng (bốn giải) và LHP Việt Nam (năm giải). Trong đó, phim giành hai giải danh giá nhất - Cánh Diều Vàng và Bông Sen Vàng - cho "Phim điện ảnh xuất sắc", đạo diễn Bùi Thạc Chuyên cũng ẵm cả hai cúp "Đạo diễn xuất sắc".
Tạo thành tựu trong nước, Tro tàn rực rỡ được chọn đại diện điện ảnh Việt góp mặt hạng mục "Phim quốc tế xuất sắc" tại Oscar 2024, nhưng dừng chân trước danh sách rút gọn. Trước đó, đây là phim đầu tiên trong lịch sử điện ảnh Việt vào vòng đề cử hạng mục chính của LHP Quốc tế Tokyo. Phim còn thắng giải cao nhất tại LHP Ba lục địa ở Pháp cuối năm ngoái.
Đạo diễn nói về đứa con tinh thần: "Thật vui mừng vì bộ phim có đời sống tốt đẹp. Cảm ơn các đồng nghiệp đã cùng tôi làm bộ phim bằng tình yêu, trong giai đoạn khó khăn vì Covid-19. Đăc biệt cảm ơn những khán giả yêu thích bộ phim. Đó là niềm động viên rất lớn với tôi và anh em đồng nghiệp".
Tro tàn rực rỡ đánh dấu sự trở lại điện ảnh của Bùi Thạc Chuyên sau 10 năm, kể từ phim kinh dị chiếu Tết 2012 Lời nguyền huyết ngải. Kịch bản phim dựa theo hai truyện ngắn Tro tàn rực rỡ và Củi mục trôi về của nhà văn Nguyễn Ngọc Tư.
Phong Kiều