Năm 2023, trong khi hiệu ứng và doanh thu phim rạp nội địa không quá ấn tượng, điện ảnh Việt ghi thêm nhiều dấu ấn đẹp ở thị trường quốc tế. Một số tác phẩm, đạo diễn và diễn viên được giới chuyên môn và báo giới ghi nhận, ở cả hai mảng phim nghệ thuật và phim thương mại.
Trần Anh Hùng - 30 năm dấu ấn Cannes
Mùa phim Cannes năm 1993, đạo diễn Trần Anh Hùng 31 tuổi, trở thành chủ nhân hạng mục "Camera D'or" (Camera vàng) - tương đương "Phim đầu tay xuất sắc". Báo chí thế giới ghi nhận đây là tác phẩm điện ảnh đầu tiên nói tiếng Việt, được làm bởi nhà làm phim gốc Việt gặt hái thành tích ở Cannes.
Đạo diễn Trần Anh Hùng được vinh danh 'Đạo diễn xuất sắc' tại LHP Cannes.
30 năm sau, cái tên Trần Anh Hùng một lần nữa được xướng lên tại liên hoan phim (LHP) tầm cỡ nước Pháp. Lần này, anh mang về vinh quang "Đạo diễn xuất sắc" với cuốn phim The Taste Of Things (La Passion de Dodin Bouffant). Lần đầu trong lịch sử, một đạo diễn gốc Việt đạt được thành tựu này, cũng là lần đầu Trần Anh Hùng có phim dự tranh Cành Cọ Vàng.
Mượn chuyện ẩm thực để nói về sự đồng điệu, kết nối tâm hồn giữa những người yêu nhau, đạo diễn Trần Anh Hùng được đánh giá tinh tế, khám phá vẻ đẹp và bí ẩn đằng sau sự tồn tại của mỗi người, kể câu chuyện tình đầy ý nhị.
Trước đó, bộ phim nhận tràng vỗ tay 7 phút cùng nhiều lời khen từ báo chí quốc tế, sau buổi chiếu ra mắt ở Cannes. Đầu tháng 12, chuyên trang IndieWire xếp The Taste of Things ở vị trí thứ hai trong danh sách 25 phim điện ảnh hay nhất năm 2023. Tờ báo ví tác phẩm như món ăn đơn giản được chế biến từ những nguyên liệu ngon nhất, dưới bàn tay của "người đầu bếp đáng tin cậy" Trần Anh Hùng.
Nhiều tháng qua, The Taste Of Things tham dự nhiều sự kiện điện ảnh quốc tế như LHP Kim Mã của Đài Loan, LHP Mumbai tại Ấn Độ... Phim được chọn đại diện điện ảnh Pháp tham dự hạng mục "Phim quốc tế xuất sắc" tại Oscar 2024. Những lần về Việt Nam làm việc trong năm 2023, đạo diễn Trần Anh Hùng bày tỏ hy vọng phim sớm đến với khán giả trong nước.
Khán giả tại Cannes dành tràng vỗ tay 7 phút cho phim của Trần Anh Hùng
Phạm Thiên Ân - Thợ quay phim cưới thắng giải Cannes
Sau ba thập kỷ kể từ chiến thắng của Trần Anh Hùng với Mùi đu đủ xanh, hạng mục "Camera D'or" lần thứ hai về tay người Việt. Đó là đạo diễn Phạm Thiên Ân với phim Bên trong vỏ kén vàng (Inside the Yellow Cocoon Shell). Thông qua hành trình từ Sài Gòn về quê nhà lo ma chay cho chị dâu và đi tìm anh trai, nhân vật chính của phim bước vào chuyến phiêu lưu tỉnh thức, mình đi tìm mình.
Tại Cannes, tác phẩm nhận tràng vỗ tay 5 phút, được Indiewire xếp vào hàng ngũ "Critic’s Pick", phân mục những tác phẩm hay, tạo được ấn tượng. Các nhà phê bình quốc tế đánh giá cao bố cục hình ảnh của phim, dành cho tác phẩm các mỹ từ "mê hoặc, khêu gợi".
Khi chiếu rạp ở Việt Nam, phim được đánh giá khó tiếp cận khán giả đại chúng vì phong cách kể chuyện trừu tượng, nhiều ẩn dụ. Trong khi đó, những người làm nghề như đạo diễn Trần Anh Hùng, diễn viên - đạo diễn Hồng Ánh, đạo diễn Phan Gia Nhật Linh, diễn viên Hứa Vĩ Văn... dành lời khen. Hôm 10/12, phim chiến thắng hạng mục "Phim châu Á xuất sắc" trong khuôn khổ LHP Quốc tế Singapore.
Đạo diễn Phạm Thiên Ân từ người làm phim đám cưới trở thành chủ nhân giải Cannes.
Mang về danh tiếng cho điện ảnh Việt nhưng Phạm Thiên Ân vốn là dân ngoại đạo, chưa từng theo học khóa đào tạo nào về điện ảnh. Anh tự nghiên cứu, tìm hiểu về nghệ thuật thứ bảy thông qua việc xem phim, đồng thời trau dồi nghiệp vụ đạo diễn qua các phim ngắn.
Kiếm sống chính bằng công việc làm phim đám cưới, anh mày mò "phá quy tắc" trong từng sản phẩm, qua đó nâng cao tay nghề kể chuyện bằng hình. Nối tiếp phim đầu tay, Phạm Thiên Ân đang tìm bối cảnh của phim thứ hai tại Việt Nam.
"Những đứa trẻ trong sương" rẽ màn sương chu du thế giới
Bộ phim tài liệu theo chân cô bé người H'Mong trong ba năm, ghi lại hành trình trưởng thành, cuộc chiến gìn giữ tuổi thơ và quyền được giáo dục của em giữa sự bó buộc của những quan niệm truyền thống. Từ cuối năm 2021, những bài bình luận tích cực dành cho tác phẩm độc lập của điện ảnh Việt dần xuất hiện trên báo chí quốc tế.
Trên tạp chí Variety khi đó, Guy Lodge đánh giá Những đứa trẻ trong sương (Children of the Mist) là phim tài liệu đầu tay thông minh, khai thác vấn đề thẳng thắn nhưng tế nhị. Cây bút Nikki Baughan của trang Screen Daily thích cách đạo diễn Hà Lệ Diễm tiếp xúc gần gũi và coi nhân vật là bạn bè, người thân, cũng như cách cô tiếp cận câu chuyện đầy nhạy bén.
Thành công của Những đứa trẻ trong sương được nối dài trong năm 2022, khi phim được trình chiếu và giành giải ở nhiều sự kiện điện ảnh quan trọng trên thế giới, như "Đạo diễn xuất sắc" tại LHP tài liệu quốc tế Amsterdam, "Phim tài liệu Đông Nam Á xuất sắc" tại LHP Balimakarya, "Giải thưởng lớn" ("Grand Prix") tại LHP Giáo dục của Pháp...
Đạo diễn Hà Lệ Diễm mặc đồ truyền thống của phụ nữ Tày, nói về phim 'Những đứa trẻ trong sương' tại một hội thảo trong tháng 12.
Dấu ấn đẹp nhất là có tên trong danh sách rút gọn 15 phim của hạng mục "Phim tài liệu xuất sắc" tại giải thưởng Oscar năm 2023. Dù không thể đi sâu hơn vào top 9, Những đứa trẻ trong sương đủ làm nên lịch sử khi là phim Việt Nam tiến xa nhất ở giải thưởng của Viện Hàn lâm Khoa học & Điện ảnh Mỹ.
Sau khi dừng chân ở Mỹ và phát hành tại rạp Việt, tác phẩm giành thêm giải "Phim châu Á hay nhất" tại LHP Châu Á - Đà Nẵng. Trong khi phim tiếp tục chu du nhiều hội thảo, LHP toàn cầu, đạo diễn Hà Lệ Diễm đã bắt tay chuẩn bị cho phim tiếp theo.
Ngô Thanh Vân - người máy AI Việt Nam trong phim Hollywood
Năm qua, đả nữ Ngô Thanh Vân lần thứ 8 xuất hiện trong một dự án phim nước ngoài. Đó là bom tấn giả tưởng - hậu tận thế The Creator (Người kiến tạo). Cô vào vai người máy Kami, có tạo hình dị biệt. Khác với các vai trước, lần này cô không có nhiều cảnh hành động. Bù lại, cô thể hiện chân dung người máy có tình cảm, nội tâm. Thời lượng lên hình chỉ khoảng 5 phút, đả nữ Việt Nam đủ để lại nhiều cảm xúc đẹp.
Dù kịch bản không xác định gốc gác nhân vật, Ngô Thanh Vân chủ động xin thêm lời thoại tiếng Việt. Trước đó vào năm 2020, nữ diễn viên cũng làm điều tương tự khi đóng cùng Charlize Theron trong phim The Old Guard.
"Tôi không biết các chi tiết đó có được giữ khi phim ra rạp không, nhưng đó là thói quen của tôi. Ở hầu hết dự án quốc tế mình tham gia, tôi thường cố gắng thêm chất liệu Việt Nam để người ta biết tôi là người Việt. Tôi hay gọi đùa đó là thêm 'nước mắm' cho phim", cô tâm sự.
Ngô Thanh Vân cá tính trong bom tấn về AI.
Sự nghiệp điện ảnh bên ngoài lãnh thổ Việt Nam của Ngô Thanh Vân mở màn với series Rouge trên kênh MTV Châu Á. Cô được chú ý ở Hollywood từ vai nữ chiến binh trong bom tấn Star Wars: The Last Jedi (năm 2017) và tạo dấu ấn nhất với màn cameo trong phim hành động The Old Guard.
Nhung Kate - điểm sáng của tiền truyện "John Wick"
Cùng với Ngô Thanh Vân, điện ảnh Việt có thêm một đả nữ tung cước trên màn ảnh quốc tế. Đó là Nhung Kate với vai sát thủ trong series The Continental: From the World of John Wick. Trong phim, nữ diễn viên thoại hoàn toàn bằng tiếng Việt.
Nhung Kate được xem là một trong những điểm sáng của bom tấn tiền truyện của 'John Wick'.
Sự góp mặt của mỹ nhân Hải Phòng được báo giới quốc tế đánh giá cao. CNN xếp nhân vật Yến cô đóng vào nhóm các nhân vật tuyệt vời nhất The Continental. Robert Lloyd từ Los Angeles Times đánh giá màn trình diễn của Nhung Kate lôi cuốn và nhiều cảm xúc nhất tập phim.
Khi xem những phân đoạn đánh đấm của Nhung Kate, Alan Sepinwall của Rolling Stone nhận định nữ diễn viên đã có những chuyển động rất tốt. The Hollywood Reporter dùng từ "ngầu" để mô tả bạn gái Johnny Trí Nguyễn. Marina Mazepa, bạn diễn của Nhung Kate, nhận xét nữ diễn viên thật phi thường khi mang đến những cảnh quay độc đáo và khơi dậy được sự kinh ngạc trong lòng khán giả.
Nữ diễn viên gia nhập êkíp The Continental vào cuối năm 2021. Khi đó, cô dành thời gian dài để tập võ, tập bắn súng và trau dồi khả năng tiếng Anh cùng đoàn phim tại Budapest, Hungary.
Bên cạnh những nghệ sĩ có thành tựu quốc tế kể trên, một vài chất liệu Việt khác cũng ghi dấu trên màn ảnh quốc tế trong năm qua. Đó là vai cameo bất ngờ hiện diện của Johnny Trí Nguyễn trong series The Continental, bản hit Bigcitiboi của Binz trong bom tấn EXPEND4BLE (Biệt đội đánh thuê 4).
Phong Kiều
