Giấm táo, thường được biết đến với tên viết tắt ACV (Apple Cider Vinegar), từ lâu đã là một nguyên liệu quen thuộc trong nhà bếp và cũng là "ngôi sao" trong giới chăm sóc sức khỏe tự nhiên. Với vị chua đặc trưng, giấm táo thường được dùng trong các món salad, nước xốt và nhiều công thức nấu ăn khác. Tuy nhiên, giá trị của giấm táo không chỉ gói gọn trong ẩm thực. Từ đầu thế kỷ 20, khi bác sĩ Paul C. Bragg giới thiệu ACV như một sản phẩm hỗ trợ sức khỏe dễ tiếp cận, giấm táo đã dần khẳng định vị thế trong lĩnh vực chăm sóc sức khỏe toàn diện.
Giấm táo được tạo ra từ quá trình lên men nước ép táo. Quá trình này bắt đầu bằng việc chuyển hóa đường trong táo thành rượu, sau đó tiếp tục lên men để chuyển thành giấm. Nhiều loại ACV trên thị trường có đề cập đến "the mother" (giấm cái) - một hỗn hợp tự nhiên gồm men và vi khuẩn hình thành trong quá trình lên men. Phần cặn đục ở đáy chai chính là giấm cái, được cho là chứa nhiều protein tự nhiên, vi khuẩn có lợi và axit axetic - thành phần chính mang lại lợi ích cho sức khỏe.
Ngoài ra, giấm táo cũng chứa nhiều hợp chất thực vật có lợi, như flavonoid (gallic acid, catechin, caffeic acid...), được cho là góp phần vào các tác động tích cực. Vậy điều gì xảy ra khi uống giấm táo mỗi ngày?
Ảnh: Deposit Photos
Kiểm soát đường huyết tốt hơn
Giấm táo từ lâu đã được ca ngợi là một trợ thủ đắc lực trong việc điều hòa đường huyết, và một số nghiên cứu khoa học cũng đã phần nào xác nhận hiệu quả này. Axit axetic - thành phần chính trong giấm táo - được cho là có khả năng làm chậm quá trình tiêu hóa carbohydrate. Nhờ đó, lượng đường hấp thụ vào máu sẽ chậm hơn, giúp duy trì mức đường huyết ổn định hơn sau bữa ăn. Ngoài ra, giấm táo cũng có thể cải thiện độ nhạy insulin - yếu tố then chốt giúp cơ thể sử dụng glucose hiệu quả hơn để tạo năng lượng.
Một tổng quan hệ thống và phân tích tổng hợp dựa trên 9 nghiên cứu đã được thực hiện để đánh giá tác động của giấm táo đối với việc kiểm soát đường huyết. Kết quả cho thấy uống giấm táo có liên quan đến việc cải thiện nồng độ glucose huyết tương lúc đói và chỉ số HbA1c – thước đo mức đường huyết trung bình trong vòng 3 tháng gần nhất. Mặc dù không có tác động rõ ràng đến nồng độ insulin lúc đói, các nhà nghiên cứu vẫn kết luận rằng giấm táo là một thực phẩm bổ sung tự nhiên an toàn, có tiềm năng hỗ trợ kiểm soát đường huyết.
Đáng chú ý, kết quả phân tích cũng chỉ ra rằng mỗi 1 ml giấm táo tiêu thụ mỗi ngày có thể giúp giảm 1,255 mg/dl đường huyết lúc đói. Đây là con số đáng cân nhắc đối với những ai cần điều chỉnh lượng đường trong máu.
Tuy nhiên, cần lưu ý là giấm táo không phải là thuốc chữa bệnh, và không nên được xem như phương án thay thế cho các phương pháp điều trị y tế, đặc biệt với người mắc tiểu đường. Người dùng nên tham khảo ý kiến bác sĩ trước khi bổ sung ACV vào chế độ ăn uống hằng ngày, nhất là khi đang dùng thuốc điều trị.
Cải thiện sức khỏe tiêu hóa
Một trong những lý do phổ biến khiến nhiều người dùng giấm táo là vì tin rằng nó hỗ trợ hệ tiêu hóa. Giấm táo dạng thô, chưa tiệt trùng - thường có chứa giấm cái - chính là nguồn cung cấp probiotic tự nhiên (vi khuẩn có lợi) giúp cân bằng hệ vi sinh đường ruột, từ đó hỗ trợ tiêu hóa và có thể cải thiện khả năng hấp thụ dinh dưỡng.
Tuy nhiên, cần lưu ý giấm táo đã tiệt trùng (pasteurized) sẽ không còn chứa các probiotic sống. Tuy nhiều người sử dụng báo cáo cảm thấy tiêu hóa tốt hơn khi dùng ACV, các nghiên cứu khoa học về hiệu quả tiêu hóa vẫn còn khá hạn chế.
Hỗ trợ giảm cân
Giấm táo thường được nhắc đến như một công cụ tự nhiên giúp giảm cân, do axit axetic trong giấm có thể giúp giảm cảm giác thèm ăn – theo một số nghiên cứu ngắn hạn.
Một phân tích tổng hợp năm 2022 đánh giá các nghiên cứu ngắn và dài hạn về ACV cho thấy 4 trong 6 nghiên cứu ngắn hạn ghi nhận khả năng ức chế cảm giác đói của giấm táo. Tuy nhiên, các nghiên cứu dài hạn lại không cho thấy hiệu quả rõ rệt về việc kiềm chế cảm giác thèm ăn.
Một nghiên cứu mới hơn lại cho thấy kết quả đáng khích lệ: uống giấm táo hàng ngày từ 4–12 tuần có liên quan đến việc giảm cân nặng, chỉ số BMI, số đo vòng eo/hông, tỉ lệ mỡ cơ thể cũng như cải thiện lượng đường huyết, triglyceride và cholesterol.
Cần lưu ý giấm táo không phải là "thuốc giảm cân". Nó có thể hỗ trợ quá trình giảm cân khi kết hợp với chế độ ăn lành mạnh và tập luyện thường xuyên, nhưng nếu chỉ thêm giấm táo vào chế độ ăn mà không thay đổi lối sống, tác dụng sẽ rất hạn chế.
Có công dụng kháng khuẩn tự nhiên
Giấm táo còn được biết đến với tính kháng khuẩn và kháng nấm nhẹ, đặc biệt khi dùng ở nồng độ nguyên chất. Khả năng này được cho là nhờ vào hàm lượng phenol – hợp chất chống oxy hóa có trong giấm táo.
Một số nghiên cứu đã ghi nhận ACV có khả năng ức chế sự phát triển của vi khuẩn và nấm trong điều kiện phòng thí nghiệm. Tuy nhiên, điều này không đồng nghĩa việc giấm táo có thể phòng ngừa hoặc điều trị bệnh lý nhiễm trùng ở người.
Hỗ trợ cải thiện sức khỏe tim mạch
Sức khỏe tim mạch phụ thuộc vào nhiều yếu tố, trong đó có cả yếu tố không thể kiểm soát được như di truyền. Tuy nhiên, một chế độ ăn uống hợp lý – bao gồm cả việc sử dụng giấm táo – có thể góp phần hỗ trợ tim mạch, theo một số nghiên cứu (dù chưa đồng nhất).
Một số dữ liệu cho thấy việc tiêu thụ giấm táo có thể giúp giảm cholesterol toàn phần trong máu. Đặc biệt, một thử nghiệm lâm sàng ngẫu nhiên năm 2023 trên người mắc tiểu đường tuýp 2 cho thấy uống 30 ml giấm táo mỗi ngày trong 8 tuần giúp giảm tỷ lệ LDL/HDL – đây là một chỉ số quan trọng phản ánh sức khỏe tim mạch. Tỷ lệ LDL/HDL càng thấp, nguy cơ mắc bệnh tim mạch càng giảm.
Lưu ý khi dùng giấm táo
Dù giấm táo có nhiều lợi ích tiềm năng, việc sử dụng không đúng cách có thể gây ra các tác dụng phụ không mong muốn:
Kích ứng da: Khi bôi trực tiếp giấm táo chưa pha loãng lên da, có thể gây bỏng, rát hoặc kích ứng do tính axit mạnh.
Kích ứng tiêu hóa: Với người bị loét dạ dày hoặc trào ngược axit, giấm táo có thể khiến tình trạng trở nên tồi tệ hơn.
Tổn thương men răng: Axit trong giấm có thể làm mòn men răng nếu uống thường xuyên mà không pha loãng đúng cách.
Hạ kali máu: Tiêu thụ quá nhiều ACV có thể làm giảm mức kali trong máu, ảnh hưởng đến chức năng cơ, dẫn truyền thần kinh và cân bằng điện giải.
Tương tác thuốc: Giấm táo có thể tương tác với một số loại thuốc như thuốc điều trị tiểu đường, thuốc lợi tiểu, và thuốc tim mạch, làm thay đổi tác dụng hoặc hiệu lực của thuốc.
Ai nên thận trọng khi dùng giấm táo
Phụ nữ mang thai hoặc cho con bú: Hiện chưa có đủ bằng chứng khoa học khẳng định giấm táo an toàn trong giai đoạn này.
Người mắc tiểu đường đang dùng thuốc: Vì ACV có thể làm hạ đường huyết, người dùng thuốc insulin hoặc thuốc hạ đường cần theo dõi kỹ chỉ số glucose.
Người có bệnh dạ dày, loét dạ dày hoặc trào ngược: Giấm táo có thể làm triệu chứng nặng thêm.
Theo chuyên gia dinh dưỡng người Mỹ Melissa Mitri, khi dùng giấm táo hàng ngày, tốt nhất chỉ nên dùng từ 1-2 muỗng canh (tương đương 15-30ml) và luôn pha loãng với nước. Việc vượt quá liều lượng này có thể gây khó chịu đường tiêu hóa và tổn thương men răng.
Hướng Dương (Theo Eating Well)
