Theo thống kê của Bộ Y tế, hiện có tới 30% dân số Việt Nam bị thoát vị đĩa đệm cột sống thắt lưng và bệnh lý này đang có xu hướng trẻ hóa, có thể gặp ở người trong lứa tuổi 20. Bên cạnh đó, nhiều người phát hiện bệnh muộn và chữa trị không đúng cách nên tái phát nhiều lần và nặng hơn, dẫn đến mất khả năng vận động.
Thoát vị đĩa đệm là tình trạng một hoặc nhiều đĩa đệm nằm giữa các đốt sống lưng và cổ bị hư hại, trượt ra khỏi vị trí ban đầu gây chèn ép lên tủy sống và các dây thần kinh trong ống sống, gây đau nhức và rối loạn cảm giác tại chỗ. Đây là bệnh lý thường gặp ở người cao tuổi, vì đĩa đệm mất nước, độ đàn hồi theo thời gian và dễ bị tổn thương hơn. Tuy nhiên, do nhiều nguyên nhân mà thoát vị đĩa đệm ngày càng trẻ hóa. Trong đó, lối sống không lành mạnh là một trong những nguyên nhân chính dẫn đến thoát vị đĩa đệm ở người trẻ. Điều này thể hiện ở mức độ vận động và thói quen sinh hoạt.
Nguyên nhân gây thoát vị đĩa đệm ở người trẻ tuổi
- Di truyền: Một số người có thể thừa hưởng cơ địa thoái hóa hoặc yếu đĩa đệm, khiến họ dễ bị chấn thương đĩa đệm hơn.
- Chấn thương: Một tác động hoặc lực đột ngột lên cột sống, chẳng hạn như do tai nạn xe hơi, ngã hoặc chấn thương khi chơi thể thao, có thể khiến đĩa đệm bị vỡ hoặc thoát vị.
- Căng thẳng lặp đi lặp lại: Các hoạt động liên quan đến việc uốn cong, vặn mình, nâng hoặc đẩy thường xuyên có thể gây căng thẳng quá mức lên đĩa đệm và khiến chúng bị mòn nhanh hơn. Điều này có thể ảnh hưởng đến những người làm các công việc đòi hỏi thể chất, chẳng hạn như công nhân xây dựng, người làm vườn hoặc y tá, cũng như các vận động viên chơi thể thao đối kháng, như bóng đá, bóng bầu dục hoặc khúc côn cầu.
Ngủ gục trên bàn nghỉ ngơi là thói quen xấu gây hại cột sống, có thể dẫn đến thoát vị đĩa đệm. Ảnh: AI
- Tư thế xấu: Ngồi hoặc đứng với tư thế khom lưng cũng có thể gây áp lực lên đĩa đệm và khiến chúng thoái hóa theo thời gian. Điều này có thể ảnh hưởng đến những người dành nhiều giờ trước máy tính, điện thoại thông minh hoặc màn hình TV.
- Hút thuốc: Hút thuốc có thể làm giảm lượng máu cung cấp cho đĩa đệm và làm suy yếu khả năng chữa lành, tái tạo của chúng. Nó cũng có thể làm tăng tình trạng viêm và đau cột sống.
Phòng ngừa thoát vị đĩa đệm ở người trẻ tuổi
Trong khi một số yếu tố gây thoát vị đĩa đệm nằm ngoài tầm kiểm soát của con người, vẫn có một số bước mà người trẻ có thể thực hiện để ngăn ngừa hoặc trì hoãn các vấn đề về đĩa đệm, chẳng hạn như:
- Duy trì cân nặng khỏe mạnh. Cân nặng quá mức có thể gây thêm áp lực lên cột sống và làm tăng nguy cơ tổn thương đĩa đệm. Giảm cân có thể giúp giảm áp lực lên đĩa đệm, cải thiện sự liên kết và tư thế của cột sống.
- Tăng cường cơ lõi. Các cơ lõi (cơ bụng và lưng) hỗ trợ cột sống, duy trì sự ổn định và tính linh hoạt của cột sống. Tăng cường các cơ này có thể ngăn ngừa chấn thương, giảm đau bằng cách hấp thụ một số cú sốc và tải trọng lên đĩa đệm. Các bài tập như plank, bridge, crunch và nghiêng xương chậu có thể xây dựng sức mạnh và sức bền của cơ vùng lõi.
- Thực hành công thái học. Sử dụng các kỹ thuật và thiết bị phù hợp khi ngồi, đứng, làm việc hoặc nâng vật nặng có thể ngăn ngừa các vấn đề về đĩa đệm bằng cách giảm thiểu căng thẳng và áp lực lên cột sống. Ví dụ, bạn nên sử dụng ghế hỗ trợ đường cong tự nhiên của cột sống, điều chỉnh độ cao màn hình và bàn phím để tránh căng cơ cổ, thường xuyên nghỉ giải lao để duỗi người và đứng lên đi lại, sử dụng cách nâng thích hợp (uốn cong ở đầu gối và hông thay vì ở eo) khi nâng vật nặng.
- Tránh hút thuốc. Bỏ hút thuốc có thể làm tăng lưu thông máu, cung cấp oxy đến đĩa đệm, giảm viêm và đau cột sống. Nó cũng làm giảm nguy cơ mắc các vấn đề sức khỏe khác có thể ảnh hưởng đến cột sống, chẳng hạn như loãng xương và bệnh tim mạch.
- Tìm kiếm sự chăm sóc y tế. Nếu bạn gặp bất kỳ triệu chứng nào của thoát vị đĩa đệm, chẳng hạn như đau lan từ lưng đến cánh tay hoặc chân, tê hoặc ngứa ran ở các chi, yếu cơ hoặc co thắt, hoặc khó di chuyển, khó kiểm soát chức năng ruột hoặc bàng quang, bạn nên tìm kiếm sự chăm sóc y tế càng sớm càng tốt. Chẩn đoán và điều trị sớm có thể ngăn ngừa tổn thương và biến chứng thêm.
Chẩn đoán và lựa chọn điều trị
Thư giãn, nghỉ ngơi là một cách giúp giảm tình trạng thoát vị đĩa đệm. Ảnh: Clockwise
Chẩn đoán thoát vị đĩa đệm thường bao gồm khám sức khỏe tổng quát, xem xét tiền sử bệnh lý và các xét nghiệm hình ảnh như chụp X-quang, chụp MRI hoặc chụp CT. Sau khi xác nhận thoát vị đĩa đệm, các phương án điều trị có thể khác nhau tùy thuộc vào mức độ nghiêm trọng của tình trạng bệnh và độ tuổi bệnh nhân. Các phương án điều trị thoát vị đĩa đệm không phẫu thuật bao gồm:
- Nghỉ ngơi
- Thuốc giảm đau
- Thay đổi lối sống như cải thiện tư thế
Trong một số trường hợp, tiêm steroid ngoài màng cứng có thể được khuyến nghị để giảm đau và viêm. Tuy nhiên, nếu các phương pháp điều trị không phẫu thuật không mang lại hiệu quả, phẫu thuật có thể được khuyến nghị.
>> 5 việc nên làm để tăng cường sức khỏe não bộ
Hằng Trần (Theo Barricaid)
