Nằm ở vùng biển Nam Trung Bộ, Nha Trang (Khánh Hòa) rất nổi tiếng với không chỉ du khách trong nước mà còn thu hút rất đông khách nước ngoài, đặc biệt là từ Nga và Trung Quốc. Đường bờ biển dài, bãi cát trắng mịn, nhiều hòn đảo thần tiên, dịch vụ lưu trú sang trọng cùng một sân bay quốc tế là những lý do chính khiến thành phố biển níu chân được nhiều du khách.
Không ít người lần đầu tiên tới với Nha Trang từng thắc mắc về tên gọi của nơi này. Một giả thiết được đưa ra bắt nguồn từ tiếng cổ của người dân tộc Chăm. Nha Trang xưa kia nằm ở trung tâm nền văn hóa Chăm pa và từ "Nha Trang" được cho là biến thể từ "Eatrang", "Yatrang" hay "Jatrang". Theo tiếng thổ âm của người Chăm, "ea", "ya" hay "ja" đều có nghĩa là "dòng sông". Còn "trang" có nghĩa là "lau sậy". Xa xưa, khu vực này có nhiều lau sậy mọc đầu hai bên bờ sông. Hoa lau nở trắng một vùng, cảnh tượng tuyệt đẹp. Người dân đã gọi vùng đất của mình là "dòng sông lau sậy". Về sau, người Việt đọc chệch thành Nha Trang cho tiện miệng thay vì đọc âm đôi "ea" hay "ya" như tiếng cổ.
Một lý giải khác thường được các hướng dẫn viên giới thiệu với du khách khi tới Nha Trang cho thêm phần thú vị, độc đáo. Theo giả thiết này, "Nha Trang" có nghĩa là "nhà trắng" nhưng do người phương Tây đọc không dấu mà thành.
Vào những năm 1890, bác sĩ Yersin (người Pháp) rời đất nước của mình tới Đông Dương để chăm sóc sức khỏe cho hành khách và thủy thủ trên tàu Volga, một tàu hàng tuyến Sài Gòn – Manila. Trong một lần đi dọc bờ biển Việt Nam, ông đi ngang và dừng lại ở Nha Trang, một vịnh biển xinh đẹp như ở miền Nam nước Pháp. Sau đó, ông quyết định định cư hẳn ở vùng duyên hải này, mở viện Pasteur Nha Trang và Trại chăn nuôi Suối Dầu để nghiên cứu vắc xin, mở phòng khám chữa bệnh cho người dân.
Căn nhà của ông khang trang, dựng trên đỉnh đồi với lối kiến trúc đặc trưng kiểu Pháp. Toàn bộ căn biệt thự được sơn màu trắng toát, nổi bật giữa vùng dân cư đơn sơ, mộc mạc, nhà tranh vách đất. Khi những tàu buôn nước ngoài đi qua khu vực và có hỏi tên, người dân địa phương giới thiệu vùng đất này mang tên "nhà trắng". Từ đó, Nha Trang trở thành tên gọi chính thức của thành phố biển.
Tuy vậy, các nhà nghiên cứu lịch sử, văn hóa thường có quan điểm nghiêng về giả thiết đầu tiên có liên quan tới tên gọi của người Chăm cổ sinh sống tại khu vực Khánh Hòa.
Hà Nguyên tổng hợp