Lúc còn học trung học, Jenna Bloom thường xuyên lướt mạng, xem Instagram và Snapchat hàng giờ liền. Sau đó, đại dịch Covid-19 kéo đến khiến cô bị mắc kẹt ở nhà. Sức khỏe tinh thần của Bloom bị ảnh hưởng nghiêm trọng. Vì vậy, cô khát khao được trò chuyện và tìm thêm những người bạn mới qua mạng.
Lúc này, phương tiện truyền thông xã hội là cách để Jenna giao tiếp với thế giới. Cô đã cố gắng ghi lại cuộc sống của mình một cách chân thực trên mạng xã hội, phát livestream cho hàng trăm, đôi khi hàng nghìn người xem. Dần dần, cô gái bị ám ảnh, cho rằng những lượt thích và bình luận là tiêu chuẩn đánh giá con người. Cô dành cả ngày, tuần, tháng cho điện thoại. "Dù thường xuyên giao tiếp với mọi người, tôi chưa bao giờ cô đơn đến thế. Thời gian trên màn hình của tôi ít nhất là 8 giờ mỗi ngày, một con số đáng sợ", cô nói.
Trên tờ Axios, Hiệp hội Tâm lý Mỹ ước tính có tới 95% thanh thiếu niên và thậm chí 40% trẻ em trong độ tuổi 8-12 sử dụng mạng xã hội, nơi họ dễ dàng tiếp xúc với nội dung cực đoan, không phù hợp và có hại. Trung bình mỗi ngày, họ dành 3,5 giờ "đắm mình" trong thế giới ảo. Hơn một phần ba thanh thiếu niên 13-17 tuổi ở Mỹ cho biết mạng xã hội khiến tâm trạng họ trở nên tồi tệ, vẫn có hơn một nửa cảm thấy rất khó để từ bỏ thói quen này. Ngoài ra, khoảng một phần ba trẻ em gái 11-15 tuổi tự cảm thấy "nghiện" các ứng dụng truy cập Internet.
Trở lại câu chuyện của Bloom, sức khỏe tinh thần của cô gái này được cải thiện hơn khi cô lên đại học, trở thành sinh viên báo chí của trường Maryland. Nhưng các ứng dụng Instagram, Snapchat và TikTok được thiết kế để gen Z như cô bị "nghiện". Ở tuổi 19, Bloom cho biết: "Tôi luôn có áp lực phải đăng ảnh, trạng thái của mình cho người khác xem, nếu không sẽ không theo kịp cuộc sống của các bạn cùng trang lứa. Đôi khi việc đăng bài khiến tôi cảm thấy dễ chịu, phấn chấn và đó chính là vấn đề".
Lượt thích và bình luận tạo ra lượng lớn dopamine khiến người dùng "phê", đặc biệt nguy hiểm đối với thanh thiếu niên vì nó có thể điều chỉnh lại bộ não của chúng ta để liên tục tìm kiếm sự hài lòng ngay lập tức, theo Jefferson Health, trang thông tin của Cao đẳng Y tế Sidney Kimmel, thuộc Đại học Thomas Jefferson, Mỹ. Các mạng xã hội khuyến khích chúng ta so sánh mình với những người khác, lần nào cũng là một trò chơi mà ở đó chúng ta là người thua cuộc. Văn phòng Tổng Y chức Mỹ cũng đưa ra cảnh báo rằng không có gì chắc chắn mạng xã hội "đủ an toàn" cho giới trẻ.
Sau đó, Bloom đang tham gia vào một nhóm những người loại bỏ ứng dụng mạng xã hội khỏi cuộc sống. Năm 2022, Bloom cùng cô bạn thân Bridgette bắt đầu viết nhật ký. Điều đó khiến Bloom đánh giá lại cách mình sử dụng mạng xã hội. Cô tự hỏi tại sao mình phải chia sẻ mọi suy nghĩ của bản thân trên mạng khi thay vào đó, cô có thể viết chúng ra. Khi xem được video "Một năm dùng nhật ký thay vì mạng xã hội" trên Internet, Bloom ngay lập tức rủ Bridgette tham gia thử thách.
"Chúng tôi cá cược rằng người thua sẽ phải mời người kia bữa tối. Đó sẽ là động lực cho cả hai, bởi lẽ tôi và Bridgette đều có tính cách 'cứng đầu', không ai muốn phải trả tiền cả", Bloom viết.
Với thử thách này, cả hai xóa các mạng xã hội phổ biến gồm Instagram, Snapachat từ ngày 3/1/2023 cho đến hết năm 2024. Bloom cũng không sử dụng TikTok, đã xóa app này khoảng 6 tháng trước khi bắt đầu thử thách, khi nhận ra thời gian dành cho app đã khiến cuộc sống của cô mất tập trung đến mức nào.
Bắt đầu thử thách, ban đầu Bloom rất khó để cưỡng lại trí nhớ cơ bắp khi mở các ứng dụng. Vì vậy, mỗi khi cô muốn mở một cái, cô sẽ viết nhật ký hoặc nhắn tin cho ai đó. Nếu cô có những suy nghĩ cháy bỏng muốn chia sẻ, cô sẽ ghi lại chúng. Nếu Bloom muốn giao tiếp xã hội và muốn trò chuyện với những người thân yêu, cô sẽ nhắn tin. Chỉ mất khoảng một tuần để sự bỡ ngỡ ban đầu phai nhạt.
Thay vì lướt mạng trong một tuần, Bloom đã xem rất nhiều phim. Đó là một trải nghiệm mà cô chưa có trong một thời gian dài, tận hưởng cuộc sống không có mạng xã hội.
Sau một tháng, thói quen truy cập mạng xã hội của Bloom đã biến mất hoàn toàn. Cách cô xử sự, giao tiếp có sự thay đổi. Ví dụ, trong thời gian 5 tiếng ngồi ôtô cùng bạn bè tới thành phố New York (Mỹ), Bloom chỉ mở điện thoại một lần duy nhất để bật nhạc. Không chỉ mình cô, những người khác trên xe cũng tạm gác lại "sức hút" của thế giới ảo.
"Chuyến đi này đã trở thành một cơ hội tuyệt vời để nói chuyện với bạn bè của tôi. Chúng tôi hát theo nhạc rock cổ điển, lên kế hoạch cho chuyến đi của mình. Điều duy nhất quan trọng với chúng tôi là khoảnh khắc hiện tại, thay vì coi đó là khoảnh khắc cần được chia sẻ trên mạng", cô nói thêm.
Cô cũng không đăng kỷ niệm về những chuyến đi New York cùng các chuyến du lịch khác lên mạng để khoe với hàng trăm người. Thay vào đó, cô lưu các bức ảnh yêu thích của mình trong điện thoại và chỉ chia sẻ với người thân.
Bloom cảm thấy tuyệt vì nhận ra không phải ai cũng cần biết hết mọi thứ về cô. Vẻ đẹp của những ký ức có ý nghĩa với Bloom và những người mà cô lựa chọn để chia sẻ chúng.
Nữ sinh viên tự đánh giá mình từng là người sử dụng mạng xã hội một cách "thiếu suy nghĩ" vì buồn chán. Ví dụ, lúc cô chuẩn bị vào giờ học, xếp hàng mua đồ ăn, Bloom trong quá khứ thường vô thức lướt mạng. Bây giờ, cô tự tìm thấy niềm vui trong việc ngắm nhìn mọi thứ xung quanh. Mỗi ngày, Bloom dành khoảng 45 phút để dùng điện thoại. "Tôi không hoàn hảo, đôi khi lười biếng, lãng phí thời gian tiêu khiển trên điện thoại với các trò đơn giản như solitaire hoặc 2048. Nhưng tôi không còn lướt mạng xã hội để làm ảnh hưởng đến sức khỏe tinh thần của mình", cô nói.
Quyết định từ bỏ mạng xã hội khiến Bloom mất liên lạc với nhiều người, đặc biệt là những người chỉ trò chuyện online trong mùa dịch. Cô chưa chia sẻ công khai về thử thách kéo dài một năm của mình, do đó chỉ những người gặp mặt trực tiếp mới biết về sự thay đổi của Bloom.
"Những năm trước, tôi sống cả đời thực và thế giới ảo. Tới nay, tôi mới hiểu được ý nghĩa thực sự của cuộc sống. Bridgette và tôi vẫn đang cạnh tranh xem ai sẽ trả tiền cho bữa tối, nhưng khá chắc không phải tôi", cô gái nói.
Hằng Trần (Theo The Washington Post)