Cách đây một thời gian, tôi (Wang He - tác giả bài viết) đến nhà một người bạn. Khi đến giờ ăn, con trai học lớp hai của bạn tôi không chịu ra ngoài. Nhạc nền của những đoạn video ngắn từ phòng nó thỉnh thoảng phát ra. Thấy vậy, bạn tôi cười ngượng nghịu nói: "Đừng lo lắng cho nó, chúng ta ăn cơm trước đi".
Bà của đứa trẻ không ngạc nhiên, vừa lấy một cái bát nhỏ để gắp rau cho đứa trẻ, vừa giải thích với tôi: "Thằng nhóc này bình thường rất ngoan, nhưng một khi nó nghịch điện thoại di động, nó như một người khác. Nó không thích bị quấy rầy, càng không cho phép ai ở bên cạnh nói chuyện, nếu như lúc này cô dám động đến điện thoại di động của nó, nó thật sự sẽ liều mạng đánh cô...".
Cuối cùng, bà của đứa trẻ thở dài: "Thật là một đứa trẻ ngoan, chỉ là nó mải chơi điện thoại di động".
Vẻ bất lực trên khuôn mặt của gia đình bạn tôi làm tôi nhớ đến một đoạn văn tôi đã xem trên Internet trước đây: "30 năm trước, mọi người kêu lên rằng nhạc pop sẽ hủy diệt thế hệ tiếp theo. 20 năm trước, mọi người kêu lên rằng các chương trình truyền hình sẽ hủy hoại thế hệ tiếp theo. 10 năm trước, mọi người đã thốt lên rằng máy tính và trò chơi sẽ hủy diệt thế hệ tiếp theo. Bây giờ, mọi người bắt đầu kêu lên rằng điện thoại di động sẽ hủy diệt thế hệ tiếp theo...".
Tôi phải thừa nhận trong thời đại ngày nay, cách nhanh nhất để hủy hoại một đứa trẻ là ném cho nó một chiếc điện thoại di động.
1. Cái giá phải trả cho việc trẻ nghiện smartphone đáng sợ hơn nhiều so với tưởng tượng của cha mẹ
Đằng sau các sản phẩm trò chơi trên smartphone là một đội ngũ R&D (nghiên cứu và phát triển) hùng hậu. Họ nắm bắt tâm lý người dùng và biết cách kích thích các giác quan khiến người ta không thể dừng lại và mê đắm.
Khi trẻ tiếp xúc với điện thoại di động trong thời gian dài, chúng không chỉ bị hủy hoại khả năng diễn đạt ngôn ngữ, khả năng tư duy logic, khả năng tập trung mà não bộ của trẻ cũng bị tổn thương không thể phục hồi.
Ảnh: Aboluowang
Bức ảnh này cho thấy một sự thật gây sốc, xuất phát từ một nghiên cứu của các nhà khoa học chuyên về hành vi trẻ em ở Seattle, Mỹ. Bên trái là não của một đứa trẻ không tiếp xúc nhiều với điện thoại di động. Bộ não được phát triển đầy đủ, đường nét rõ ràng. Bên phải là não của một đứa trẻ đã nghiện điện thoại di động, gần như teo tóp lại thành quả óc chó.
Không chỉ vậy, ánh sáng xanh do màn hình phát ra còn có thể gây tổn thương tế bào não và gây lão hóa, gây nên các bệnh lý trong cơ thể. Nó có thể gây ra các vấn đề như mất trí nhớ và rối loạn giấc ngủ. Điện thoại di động mang lại cho trẻ em niềm vui và sự hài lòng ngắn hạn, nhưng chúng ăn mòn não bộ và tư duy của trẻ, đồng thời ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khỏe thể chất của chúng.
2. Vô số ước mơ của trẻ em bị xói mòn vì smartphone
Ảnh: Smart Parent
Trước đó, tại Mỹ đã mở cuộc điều tra. Các nhà khoa học đã theo dõi và khảo sát 100 trẻ em, 50 em trong số đó thường xuyên chơi với điện thoại di động và 50 em còn lại hiếm khi tiếp cận với điện thoại di động.
10 năm sau, sự thay đổi của bọn trẻ đã biểu hiện rõ rệt. Trong số những đứa trẻ hay chơi điện thoại di động, chỉ có hai đứa được nhận vào đại học. Trong số những đứa trẻ không có điện thoại di động, tất cả đều vào đại học và 16 người trong số chúng nhận được học bổng toàn phần.
Việc trò chuyện, chơi trò chơi, xem video ngắn trên điện thoại di động thực sự thoải mái, nhưng cũng thực sự có hại.
Trước đây có một thời gian tôi đã từng đến một cửa hàng tiện lợi để mua đồ ăn tối. Nhân viên bán hàng ở đó là một cô gái 19 tuổi. Cô ấy nói rằng khi cô ấy học trung học cơ sở, điểm số của cô ấy rất tốt.
Cho đến năm thứ hai trung học, một người họ hàng đưa cho cô một chiếc điện thoại thông minh, vốn là để tiện liên lạc với gia đình, nhưng cô lại mê game và trở nên mất kiểm soát. Cô cho biết bản thân đãng trí trong giờ học, không làm bài tập tốt khi về nhà và không thèm ôn tập khi đến kỳ thi.
Cuối cùng, không ngoài dự đoán, cô đã trượt kỳ thi tuyển sinh đại học. Cô không còn cách nào khác là phải ra ngoài làm việc vì gia đình không khá giả, cô ngậm ngùi nói: "Đây là điều mà cả đời tôi không thể buông bỏ. Chỉ cần nghĩ đến kỳ thi tuyển sinh đại học, tôi lại cảm thấy rất buồn. Nhưng trách ai được, tất cả là lỗi của tôi. Tôi không thấy được rằng đằng sau sự sung sướng, buông thả nhất thời là một hố sâu đau đớn đang rình rập..."
Hối tiếc lớn nhất trên thế giới không phải là "Tôi không thể", mà là "Tôi có thể làm nhưng không làm".
Vì vậy, cha mẹ phải hiểu: Hôm nay bạn cho con sự tự do và niềm hạnh phúc khi để nó chơi với điện thoại di động. Nhưng ngày mai việc bạn không kiểm soát thú vui của con sẽ tạo nên nỗi đau, sự hối tiếc cho con.
3. Bức tường ngăn cách giữa trẻ em và chứng nghiện điện thoại
Tác hại của điện thoại di động đối với trẻ em có thể tránh được. Nhà văn Liu Na, Trung Quốc kể câu chuyện của cô và con trai. Cô bắt đầu, khi con trai cô còn nhỏ, bé thích nghịch điện thoại di động một thời gian và thường trốn một mình trong phòng, nói chuyện với trợ lý giọng nói trên điện thoại di động.
Cho đến một ngày, Liu Na cưỡng đoạt điện thoại của con trai cô, nói với cậu rằng nghịch điện thoại sẽ làm đau mắt cậu. Nhưng cậu con trai đã khóc và vặn lại mẹ: "Mẹ, điện thoại di động so với mẹ tốt hơn nhiều. Mẹ chỉ biết viết bản thảo, con tìm mẹ nói chuyện mà mẹ không thèm để ý con".
Lúc này, Liu Na nhận ra, trong nhiều trường hợp, không phải điện thoại di động cướp đi con cái chúng ta mà chính chúng ta đã đẩy con mình đến với điện thoại di động. Trung bình, thời gian một người Trung Quốc sử dụng điện thoại di động là khoảng 3 giờ mỗi ngày.
Trong cuộc sống, nhiều bậc cha mẹ không thể đặt điện thoại di động xuống. Hàng ngày đi làm về, mắt của họ vẫn dán vào màn hình, miệng nói "yêu con" nhưng những gì họ dành cho con là sự lơ là, chiếu lệ. Cho đến một ngày, khi muốn con mình tránh xa điện thoại di động, họ phát hiện ra rằng những đứa trẻ đã bị đầu độc bởi điện thoại di động.
Chúng ta luôn nói với con cái mình sự thật, nhưng lại quên một điều: Trẻ em không vâng lời người lớn, chúng chỉ bắt chước người lớn. Trong nhiều trường hợp, chính sự thiếu giáo dục và thiếu đồng hành đã "gieo mầm" cho những đứa trẻ nghiện điện thoại di động.
4. Đặt điện thoại xuống là kỷ luật tự giác cơ bản nhất của cha mẹ
Một vị hiệu trưởng nổi tiếng Trung Quốc có tên Li Zhenxi đã nói: "Cho dù công việc của cha mẹ có khó khăn và phức tạp đến đâu, hãy nhớ rằng bạn còn có một công việc khác khó khăn và phức tạp hơn đang chờ. Đó là nuôi dạy con cái".
Khi phát hiện một đứa trẻ nghiện điện thoại di động, bạn cần giải quyết vấn đề bằng lý trí và tránh mất bình tĩnh. Để trẻ được hạnh phúc, cha mẹ phải bảo vệ ba tuyến phòng thủ sau:
- Tuyến phòng thủ đầu tiên: thỏa mãn trẻ em bằng tình yêu và sự đồng hành trong thực tế. Ngày nay, những đứa trẻ lớn lên trong bê tông cốt thép và màn hình điện tử cô đơn hơn chúng ta khi còn nhỏ rất nhiều. Việc ăn uống các em không phải lo nhưng thiếu sự quan tâm từ cha mẹ, thiếu bạn bè để vui chơi, chỉ biết tìm kiếm cảm giác được quan tâm, được cần đến, được khẳng định trên thế giới ảo.
Điện thoại di động và game đã trở thành cứu cánh cho những đứa trẻ khi chúng cô đơn. Do đó, để giữ cho trẻ em tránh xa điện thoại di động, cha mẹ có thể muốn dành một chút thời gian mỗi ngày với con cái của và trở thành nguồn hỗ trợ chúng phát triển. Ví dụ, bạn có thể đưa con đi leo núi và chơi bóng. Nếu có thời gian, hãy cùng con đi du lịch khắp nơi. Hãy lắng nghe những đứa trẻ nói về những niềm vui và khó khăn của chúng. Hãy để trẻ em trở về thực tại với tình yêu thương và sự đồng hành, đồng thời truyền đi sự quan tâm và sức sống vào trái tim chúng.
- Tuyến phòng thủ thứ hai: hướng dẫn trẻ em với sức mạnh của các quy tắc và hình mẫu.
Vị giáo viên có tên Wang Jinzhan từng dẫn dắt một lớp gồm 55 học sinh. Cuối cùng có 37 học sinh trúng tuyển vào Đại học Thanh Hoa và Đại học Bắc Kinh, 10 học sinh vào các trường đại học nổi tiếng thế giới như Cambridge, Oxford và Yale. Chìa khóa trong giáo dục của ông là đi đầu bằng cách làm gương và không áp dụng "tiêu chuẩn kép" khi thực hiện các quy tắc.
Khi con gái ông học năm cuối trung học, phương thức giải trí của hầu hết các gia đình là xem TV. Nhưng Wang Jinzhan đã thỏa thuận với con gái rằng cả nhà sẽ không xem TV trong năm thứ ba trung học của con. Đồng thời ông niêm phong TV, nói rằng con sẽ không thể mở TV cho đến khi con được nhận vào trường đại học. Cuối cùng, cô bé đã nhận được vào đại học và cảm thấy đó là một năm đáng nhớ.
Tương tự như vậy, cách tốt nhất để trẻ em bỏ điện thoại di động là bố mẹ ít chơi với smartphone hơn, tốt nhất là không chơi gì cả. Trong một gia đình, cha mẹ như thế nào quan trọng hơn nhiều so với những gì họ làm cho con cái. Lời nói và việc làm của cha mẹ là thước đo tốt nhất cho sự trưởng thành của con cái.
- Tuyến phòng thủ thứ ba: Đón nhận con cái với sự kiên nhẫn và trí tuệ. Người dẫn chương trình Ni Ping từng kể câu chuyện của nhà mình. Con trai cô không muốn đến trường trong một thời gian vì nó bị ám ảnh bởi trò chơi trên điện thoại. Ni Ping nói: "Được rồi, con không muốn đến trường nên mẹ sẽ chiều. Chỉ cần con chơi game ở nhà".
Lúc đầu, cậu con trai rất vui vẻ, chơi không ăn không ngủ. Ni Ping rất lo lắng, nhưng cô ấy biết rằng một khi cô ấy quan tâm đến nó, không cho con chơi, việc giáo dục bé sẽ thất bại. Vài ngày sau, con cô thấy chán và nói muốn đi học. Sau này, mặc dù bé vẫn chơi game, bé không còn nghiện nữa.
Khi một đứa trẻ nghiện chơi điện thoại, điều quan trọng là học cách chấp nhận đứa trẻ hơn là đàn áp, kiểm soát hay đánh đập bé. Bố mẹ cần cùng con khám phá chế độ phù hợp nhất giữa học tập và giải trí.
Doanh nhân, nhà đồng sáng lập Apple Steve Jobs từng nói: "Trong 30 năm đầu tiên của cuộc đời, bạn hình thành thói quen. 30 năm tiếp theo, thói quen định hình con người bạn". Ông không bao giờ cho con dùng iPad, lúc rảnh rỗi sẽ cùng con trồng hoa, làm việc nhà, chăn nuôi.
Điều thực sự hủy hoại một đứa trẻ không phải là TV, trò chơi điện tử hay điện thoại di động. Đó là cha mẹ vô kỷ luật và không giáo dục thực hành. Cha mẹ không kiềm chế được mình đừng mong con cái tự giác.
Nhiều bậc cha mẹ than thở rằng con cái họ không thể làm gì nếu không có điện thoại di động mà quên rằng các điều luật và hành động là cách giáo dục hiệu quả nhất. Những bậc cha mẹ ghét con cái chơi điện thoại di động thực chất là những người xa rời con cái trước để chạy theo các ưu tiên khác.
Còn các bậc cha mẹ thực sự biết nghĩ cho con biết cách đặt điện thoại di động xuống, làm gương và đưa giáo dục vào cuộc sống hàng ngày. Một câu nói cho bạn và con: "Không có hạnh phúc nào thú vị hơn là được tự do làm chủ cuộc đời. Không có sức mạnh nào mạnh mẽ hơn kỷ luật tự giác và sự kiên trì".
Hằng Trần (Theo Aboluowang)
