Tuy nhiên máu chảy ra cộng với dịch tiết ra sẽ không được tống ra ngoài như lúc có kinh thông thường mà tích tụ lại ngày một nhiều hơn, khối nội mạc cư trú lạc chỗ này sẽ to ra, tạo thành nang. Đó là bệnh lạc nội mạc tử cung.
Một số ít nêu một vài giả thuyết khác như khi con người sinh ra, một số nội mạc tử cung đã nằm lạc chỗ hay do dị sản, tế bào phôi còn tồn tại biệt hóa thành tổ chức như nội mạc, hoặc cũng có thể do đặt vòng, do tắc nghẽn đường sinh dục lúc bẩm sinh.
Biểu hiện lạc nội mạc tử cung là gây đau, thường gặp đau bụng khi hành kinh (gọi là thống kinh). Đau ngày càng tăng nặng. Có lúc đau ở vùng bụng âm ỉ kéo dài, có lúc chỉ đau khi giao hợp.
Nếu nội mạc tử cung lạc, bám vào vùng gần ruột già, thì trong thời gian hành kinh, sẽ có rối loạn đi ngoài. Nếu nội mạc tử cung bám vào trong ổ bụng thì sẽ gây dính ổ bụng. Nếu nội mạc tử cung lạc bám vào vòi trứng thì sẽ gây viêm tắc vòi trứng. Một trong những hậu quả nặng nề nhất của lạc nội mạc tử cung là gây vô sinh.
Trong số nữ vô sinh có 30-50% liên quan đến tổn thương do lạc nội mạc tử cung. Cơ chế gây vô sinh: Trước hết, lạc nội mạc tử cung sẽ gây biến dạng các tổ chức vùng chậu, gây dính co kéo, ảnh hưởng đến chức năng buồng trứng tử cung, viêm tắc vòi trứng.
Thêm nữa, do cơ chế miễn dịch, lạc nội mạc tử cung còn làm tăng số lượng đại thực bào; tinh trùng có thể bị đại thực bào nuốt mất. Hai điều trên gây ảnh hưởng không lợi cho việc di chuyển tinh trùng và sự thụ tinh, làm tổ. Bởi vậy, khi thấy đau phụ nữ cần phải đi khám.
Khám thông thường chỉ có thể nhận biết tử cung to, di động khó, các khối nội mạc đau hay dính (khối nội mạc này rất dễ nhầm với u nang buồng trứng). Trong trường hợp lạc nội mạc tử cung ở buồng trứng dạng nang có thể nhận biết khối căng cạnh tử cung, ít di động. Cần phải làm thêm siêu âm.
Siêu âm có thể cho biết các nang nhỏ rải rác, đôi khi có thể thấy một hay vài nang lớn, vỏ mỏng chứa tổ chức tăng âm, nếu chụp tử cung có thể thấy tử cung thay đổi tư thế, tắc vòi trứng. Hiệu quả hơn còn có phương pháp nội soi ổ bụng. Nội soi ổ bụng được coi là tiêu chuẩn vàng trong chẩn đoán.
Người bệnh không nên khám qua loa tại một tuyến y tế không có đủ điều kiện mà chỉ có thể khám ở nơi đủ điều kiện mới có được chẩn đoán chắc chắn. Lạc nội mạc tử cung có thể điều trị bằng phẫu thuật tức là phá hủy hoặc lấy đi khối nội mạc tử cung bị lạc chỗ. Tuy nhiên với phẫu thuật thông thường khó tìm đủ và lấy hết. Hiện nay có phẫu thuật nội soi có thể lặp lại nhiều lần nên khắc phục được nhược điểm này và trở thành một liệu pháp lí tưởng.
Lạc nội mạc tử cung cũng có thể được điều trị bằng nội khoa. Có hai loại: Loại thuốc chỉ dùng để làm giảm các triệu chứng đau, nên khởi đầu bằng các thuốc nhẹ, nếu cần thiết về sau có thể dùng các thuốc mạnh hơn, tuy nhiên không nên dùng kéo dài vì dùng kéo dài cũng không thể chữa được bệnh mà lại có thể bị các tác hại khác.
Loại hormone có tính chữa bệnh: Lúc đầu thuốc sẽ ức chế sự phát triển của nội mạc tử cung, không cho khối nội mạc lạc chỗ phát triển, và nhờ cơ chế tự đề kháng mà cơ thể sẽ làm mất dần các khối nội mạc bị lạc. Do hormone là thuốc khó dùng, nên việc dùng phải có chỉ định và theo dõi của thầy thuốc (bệnh lúc nào thì dùng được và dùng như thế nào), không nên tự ý (vì sai chỉ định, sai cách dùng sẽ gây rối loạn hormon).
Lạc nội mạc tử cung thường xảy ra ở lứa tuổi sinh đẻ. Khi có các biểu hiện đau bất thường ở vùng tử cung, bụng người bệnh cần đến ngay phòng khám chuyên khoa, khám và làm các xét nghiệm, nếu đã xác định bị bệnh thì cần chữa sớm theo hướng dẫn thầy thuốc. Chữa sớm sẽ nâng cao chất lượng cuộc sống (tránh các cơn đau), dễ khỏi và tránh hậu quả vô sinh.
(Theo Phụ Nữ Việt Nam)