Tên tuổi Makoto Shinkai gắn liền các phim hoạt hình 5 cm/s, The Garden of Words, Your Name, Weathering with You. Tác phẩm của đạo diễn Nhật Bản luôn dành cho người đã đi qua thời dại khờ với nhiều tiếc nuối và suy tư, đủ độ chín để hiểu thông điệp về tuổi trẻ, tình yêu, tình thân, giá trị cuộc sống.
Suzume no Tojimari (Khóa chặt cửa nào Suzume) đánh dấu sự trở lại của đạo diễn tài ba sau bốn năm, kể từ thành công của Weathering with You. Tiếp nối nguồn cảm hứng về sức mạnh tinh thần, thái độ kiên cường không chịu khuất phục của con người trước các thảm họa tự nhiên, bộ phim đưa khán giả vào cuộc hành trình mới đầy màu nhiệm.
Suzume là nữ sinh trung học 17 tuổi sống cùng dì sau khi mẹ qua đời trong một trận động đất. Cuộc gặp gỡ định mệnh với Souta - chàng sinh viên làm nghề tay trái "bế sĩ", bảo vệ nước Nhật khỏi thiên tai - đã thay đổi cuộc đời cô. Sau khi vô tình mở cánh cửa bí ẩn, giải phóng yêu thạch khiến toàn nước Nhật đứng trước nguy cơ bị hủy diệt, Suzume cùng Souta bước vào cuộc hành trình đi khắp đất nước khóa chặt các "cánh cửa" để bảo vệ thế giới bình yên.
Phim của 'phù thủy nỗi buồn' nay đã bớt buồn
Đã có thời phim của Makoto Shinkai làm người ta cứ buồn da diết, tựa như một cơn mưa phùn lây rây chẳng dứt, từng giọt từng giọt không đủ thấm ướt áo nhưng rơi vào lòng lại dệt nên những sầu muộn mơ hồ, tiếc nuối xa xăm.
Kể từ bom tấn ăn khách toàn cầu Your Name, phong cách phim Makoto Shinkai hướng đến tính giải trí và đại chúng hơn. Cô đơn, sự chia ly và thế giới song song vẫn tồn tại trong phim ông, nhưng dưới dáng hình khác. Nỗi buồn giờ đây không phải để buông trôi vô vọng, mà là khởi đầu của hy vọng. Khi con người nhìn lại, quá khứ đó cũng không phải cái nhìn bi ai, tiếc nuối mà là cái nhìn chiêm nghiệm, vỡ lẽ để trưởng thành, sống tốt hơn, vui hơn.
Suzume là cô gái mồ côi mẹ, dẫu được dì yêu thương nhưng vẫn luôn có cảm giác lạc lõng, mất kết nối với thế giới xung quanh. Suốt bộ phim là hành trình Suzume học cách đối diện nỗi đau quá khứ. Cô tìm được sức mạnh tinh thần thông qua người thân luôn ở bên và cả những người tốt cô chỉ mới gặp lần đầu. Dẫu không dễ dàng, rồi "chúng ta sẽ vượt qua". Đó là thông điệp Makoto Shinkai gửi gắm trong Suzume.
Theo thời gian, các phim về sau của Makoto Shinkai ngày càng nhẹ nhõm. Ông kết hợp nỗi buồn với những chi tiết hóm hỉnh, hồn nhiên để giảm bớt cảm giác nặng nề. Và kỳ lạ là khi Shinkai bước vào độ tuổi 50, phim ông như hồi xuân, ngày một tràn đầy sức sống và giàu năng lượng tuổi trẻ, hơn cả lúc trước. Nhiều người yêu Shinkai của ngày xưa hơn, cũng có nhiều fan thích thú với sự lạc quan tươi sáng của phim ông những năm sau này.
Những sự giao thoa và kế thừa thú vị
Khóa chặt cửa nào Suzume gợi mở niềm thích thú với sự giao thoa giữa thế giới thực và thế giới các vị thần, của phép màu và những điều lạ lùng chỉ có trong truyện cổ. Makoto Shinkai vận dụng trí tưởng tượng, sáng tạo để xây dựng vô số yếu tố kỳ ảo như: cánh cửa mở ra thế giới vĩnh hằng, phép thuật nhốt linh hồn người vào chiếc ghế ba chân, yêu thạch (đá phong ấn) trấn giữ bình yên thế giới, Daijin - chú mèo tinh quái biết nói tiếng người, những con giun đất mỗi khi chui ra ngoài sẽ gây ra động đất...
Xem phim có thể khiến những người yêu văn hóa Nhật nghĩ đến vài tên tuổi thân thuộc. Một chút bụi ma thuật màu nhiệm gợi nhớ đến phim của Hayao Mizayaki, một chút lạ lùng bí ẩn như bước ra từ sách của Haruki Murakami.
Trước đây, đạo diễn Hayao Miyazaki rất thành công khi xây dựng vũ trụ phép thuật với hệ thống nhân vật thú vị: Vô Diện - con ma kỳ lạ không có gương mặt trong Spirited Away, quỷ lửa Calcifer của Howl's Moving Castle, xe bus hình mèo ở My Neighbor Totoro. Có lẽ sớm thôi, Makoto Shinkai cũng có một vũ trụ cho riêng mình. Thời trẻ, Makoto Shinkai được truyền cảm hứng mạnh mẽ bởi nhà sáng lập Studio Ghibli.
Ngoài ra, bản thân vị đạo diễn cũng thừa nhận anh học hỏi được rất nhiều từ nhà văn Haruki Murakami. Khi hai nhân vật Suzume và Souta rong ruổi đi tìm những cánh cửa, người xem không khỏi liên tưởng đến anh chàng Toru Okada và nỗi ám ảnh với những cái giếng trong Biên niên kí chim vặn dây cót. Chú mèo Daijin thoắt ẩn thoắt hiện xuyên suốt bộ phim cũng gợi nhắc con mèo mất tích, khởi đầu cho vô số sự kiện quan trọng trong cuốn tiểu thuyết nói trên của Haruki Murakami.
Học hỏi Haruki Murakami, Makoto Shinkai vận dụng rất tốt những chi tiết mang tính biểu tượng để gợi mở suy ngẫm, tưởng tượng của khán giả. Nếu trong Your Name, "sợi chỉ đỏ" ẩn dụ cho những mối duyên của con người trong đời thì trong Khóa chặt cửa nào Suzume, "cánh cửa" biểu trưng cho quá khứ, thế giới của những người đã khuất. Vậy nên hành động đóng cửa dứt khoát của Suzume như một ẩn dụ cho sự chấp nhận - chấp nhận khép lại quá khứ buồn đau để hướng tới tương lai đầy hy vọng.
Hơn cả một bộ anime thông thường, Khóa chặt cửa nào Suzume là tác phẩm chữa lành truyền tải nhiều thông điệp sâu sắc. Dù vậy, phim không đánh mất những yếu tố phù hợp với một sản phẩm văn hóa – giải trí thông thường: câu chuyện hấp dẫn, đồ họa sống động và hút mắt, âm nhạc giàu cảm xúc. Phim kết hợp khéo léo nhiều thể loại lãng mạn, phiêu lưu, giả tưởng, kỳ ảo khiến người xem không thể rời mắt dù chỉ một phút.
Thu Phương