Nguyễn Minh Trang
(Bài dự thi 'Món ăn ngày Tết')
Như bao vùng quê khác, nơi bác Thúy sống còn nhiều cơ cực. Trẻ con toàn chân đất dắt trâu ra đồng - bé hay lớn đều phải làm lụng vất vả vì gia đình chúng lấy đâu ra tiền mà cắp sách tới trường...
Bác Thúy chỉ giữ lại 2 miếng trong bát, còn cái đùi gà bác gắp lại vào bát cu Bon, con trai cô Thứ.
Đã không cảm ơn bác Thúy, cu Bon còn đập cái tay béo ú vào bàn rồi đứng phắt dậy. Mắt gườm gườm, nó tiến thẳng vào phòng học và đóng sầm cửa lại. Nói là phòng học cho oai chứ, nó toàn chui vào đấy để xem vô tuyến với ăn bim bim, bánh kẹo thôi.
- Thằng cu Bon này hư quá! - cô Thứ có vẻ bực mình nhưng rồi cô hạ giọng: "Chị thông cảm, thế hệ trẻ bây giờ có quan trọng miếng thịt như ngày xưa đâu. Tụi nó quen ăn sẵn rồi, cứ cốc trà sữa trân châu với cái bánh ngọt là qua bữa. Đói thì lại rủ nhau đi ăn quà vặt".
Rồi cô và bác Thúy nhìn nhau, không khí trầm hẳn xuống. Tôi ăn cố cho xong bát cơm và giúp cô rửa bát. Hôm nay, ba mẹ và em tôi về quê trước, tôi đi học xong về nhà cu Bon "ăn ké" rồi chiều bắt xe về quê sau...
4h chiều.
Ngồi trên chiếc xe khách chạy bon bon về quê, đâu đó, tôi nghe thấy tiếng nhạc phim văn nghệ chủ nhật, rồi tiếng loa phát thanh của phường.
5h chiều.
Xe không thể nhúc nhích.
- Lại tắc đường rồi, dân bây giờ sao mà đẻ đông con lắm cháu thế không biết! - một người cao tuổi phàn nàn. Rồi các ông các bà rôm rả về chủ đề "kế hoạch hóa gia đình", chả ai quen ai nhưng cùng một lối về - đâm ra cười nói vui lắm. Một mình trên xe, chả còn ai để bắt chuyện, bác tài xế nhanh nhẹn với tay bật đài - tôi vừa nghe, vừa để mắt nhìn qua khung cửa sổ.
Trời nhá nhem tối...
Đài nói cứ xèo xèo, gió thốc lên ngày một mạnh hơn. Tôi chăm chú theo dõi chương trình về Tết trên cái đài cũ kĩ ấy...
Tết hiển hiện trong đầu tôi tự lúc nào không hay...
"Thời nay khác xưa nhiều, trẻ con đâu có háo hức mong chờ được ăn ngon mỗi độ Tết đến xuân về nữa. Tụi trẻ bây giờ sướng hơn trước không phải đụng tay đụng chân tới việc nhà và cũng chẳng phải cứ Tết mới có bộ quần áo mới đâu!" - tiếng ai vọng lại, hóa ra là giọng bà Thi Ngân - người cùng quê bố tôi, chắc bà lên thăm cháu rồi lại về.
Thực ra mà nói, thế hệ ngày nay khác xưa cũng là điều dễ hiểu. Cuộc sống vồn vã quá, bon chen quá, đâu ai dành thời gian cho ai đâu. Ba mẹ thì tất bật, có khi ăn cơm trưa tại văn phòng luôn, tụi nhỏ thì cũng chả cần về nhà, ăn quà tạm bợ ở cổng trường rồi đi học tăng 2, tăng 3 có mà đến tối. Tối về, chúng lại ôm cái tivi, ba mẹ tính toán việc công lương, công ty này nọ... Kể ra cũng mệt, mấy khi mà được ngồi được cùng nhau, huống gì là Tết. Người vợ tảo tần khi nào, chỉ cần xúng xính tiền tung tẩy ra chợ mua dăm ba cái bánh chưng về thắp hương, tụi nhỏ bây giờ có khoái gì món bánh chưng ấy đâu mà, mua cho qua chuyện...
Tuy nhiên cùng lúc đó, vẫn có rất nhiều nhà quý trọng những ngày Tết ngắn ngủi thay vì bỏ ra một đống tiền để bay sang nước này nước nọ du lịch... Ở nhà tôi, bà ngoại luôn là người đi mua gạo nếp, đậu xanh, thịt lợn và cả lá dong gói bánh chưng. Các bác, các cô thường bảo: "Bà yếu rồi, nhà lại lắm con cháu, sao bà không nhờ tụi nó mua cho?". Nhưng bà không yên tâm, phải tận tay chọn, mới tươi và ngon được. "Bà còn tinh lắm, chưa già được đâu!" - bà hay đùa chúng tôi như thế đấy!...
Tết là thời gian, là khoảnh khắc nhà nhà sum họp, tôi được ông ngoại chỉ cách gói bánh chưng tỉ mỉ lắm, thứ bánh tượng trưng cho đất ấy có ý nghĩa lớn lao biết chừng nào... Yêu cầu chọn lá dong của bà là lá phải to bản, đều nhau, không bị rách và có màu xanh mướt. Lá dong sau khi mua phải được rửa thật sạch, lau thật khô, tương tự các nguyên liệu chính của bánh như gạo nếp và đậu xanh cũng cần được làm thật cẩn thận và sạch sẽ. Gạo nếp thì phải nhặt hết những hạt gạo khác lẫn vào, vo sạch, ngâm ngập trong nước cùng một ít muối. Đỗ xanh thì ngâm vô nước âm ấm trong hai giờ cho mềm và nở, đãi bỏ hết vỏ rồi vớt ra. Thịt lợn đem rửa để ráo, cắt thành từng miếng cỡ khoảng 3 cm sau đó ướp với hành tím xắt mỏng, muối tiêu hoặc bột ngọt để khoảng hai giờ cho thịt ngấm. Mọi nhà thường gói theo khung sẵn làm bằng gỗ, nhưng nhà tôi có bố và ông ngoại gói chắc tay nên không cần đến khung.
Hai chị em tôi thích nhất là công đoạn luộc bánh. Mấy anh em cứ tụm năm tụm ba quanh nồi bánh chưng to vật vã, vừa buôn chuyện, vừa suýt xoa vì cái lạnh đầu mùa. Ngoài trời mưa lất phất, cái lạnh như cứa vào da thịt... Ôi chao, thời điểm này mà ăn khoai nướng thì còn gì bằng. Nhiều lúc mải cười đùa, củ khoai cháy đen thui nhưng mà thơm ơi là thơm!!! Tụi tôi lại giỡn nhau tranh phần. Các cô các bác vừa cắn tanh tách hạt dưa vừa nói đủ mọi thứ chuyện trên đời, thi thoảng lại phá lên cười.
Với nhiều người, có thể bỏ tiền ra mua là có cái để thắp tổ tiên. Nhưng đối với tôi, tiền bạc có thể mua được thức ăn đấy nhưng không mua được tình người.
Món ăn ngày Tết chỉ thực sự ý nghĩa khi ta góp một phần công sức làm ra nó, dù không ngon hay chưa thực tuyệt vời nhưng ít nhiều nó cũng để lại trong tôi nhiều dư vị... mà tôi thường nói đùa đấy là "gia vị Tết"...
Vài nét về blogger:
Giống như một bát canh, nếu thiếu đi gia vị nó sẽ rất nhạt thậm chí rất dễ lãng quên… Cuộc sống cũng vậy. Có khi ngọt đấy, nhưng cũng có khi cay, khi mặn lắm chứ… nhưng ít nhiều nó cũng để lại trong ta nhiều dư vị, nhiều kỉ niệm. Nhân dịp Tết đến xuân về, chúc cho báo Ngoisao.net và các độc giả khác trên mọi miền tổ quốc một năm mới an khang, thịnh vượng!
Bài đã đăng: Học cách quan sát và lắng nghe.