Cốm phải khô, sờ vào thấy tơi, cánh mỏng tang và nhai thấy dẻo nhưng không dính răng mới là cốm ngon. |
Chợ cốm làng Mễ Trì Hạ rậm rịch họp từ 3 giờ sáng. Khu chợ bán món đặc trưng cho nét ẩm thực của chốn Kinh Kỳ một thời ẩn mình trong những con ngóc ngách của làng. Người làng Mễ Trì Hạ tự hào vì giờ, nơi đây là khu chợ bán cốm duy nhất ở Hà Nội.
Cứ sáng sáng, những bà cụ áo nâu sồng lại kĩu kịt quẩy gánh cốm ra chợ bán, một bên là cốm, một bên là bó rơm màu xanh non được tuốt và bó cẩn thận. Chiếc quang gánh đung đưa đều đặn và khéo léo trên đôi vai của các bà các chị như cũng hối hả cùng bước chân trên đường để kịp tới lúc chợ còn đông. Thỉnh thoảng trên con đường đến chợ, tiếng xe đạp lách cách, cót két của những người bán cốm rong lại ngân lên như khẽ đánh thức mùa thu thức dậy "đi chợ" cùng gánh cốm.
Mùi hương đặc trưng của làng làm cốm quyến rũ khách lạ ngay từ khi đặt chân vào làng. Hai bên đường là những đống rơm mới còn xanh rì sạch sẽ tỏa ra một mùi thơm của cây lúa hòa lẫn cái nắng thu dịu dàng ấp ủ từ ngày hôm trước. Chẳng cần phải hỏi đường tới chợ, cứ theo cái mùi cốm thoang thoảng là tới được chợ.
Chợ cốm làng Mễ Trì Hạ họp từ 4 giờ đến 6 giờ sáng. Ảnh: Hoàng Hà. |
Dưới ánh điện yếu ớt, khu chợ hiện ra không ồn ào tấp nập. Cũng người bán kẻ mua, người chào hàng kẻ trả giá nhưng tất cả đều nhẹ nhàng và điềm đạm như cái dịu dàng vốn có của mùa thu. Người bán ngồi dọc từ cổng chợ đi vào, mỗi người một thúng, bên trong là túi cốm thơm dẻo được bọc cẩn thận chỉ khi nào có khách hỏi mới mở ra.
Người đi chợ không nhất thiết phải mua cốm, có thể đến để xem chợ, nếm cốm hay chỉ đơn giản để thưởng thức mùi cốm non, cốm già. Câu chuyện về cốm xuất hiện giữa lúc mặc cả của khách mua, giữa lúc ế hàng, vắng khách của người bán hay chỉ xoay quanh một bà bạn hôm nay nghỉ buổi chợ vì làm cốm nhiều quá.
Cốm có nhiều loại và giá cả cũng lên xuống theo ngày nhưng cánh cốm mỏng, khô, tơi, nhai thấy dẻo nhưng không dính răng mới là cốm ngon. Những hôm rằm hay mồng một, giá cốm có thể thay đổi trong phiên chợ. Cốm non có giá từ 70.000 đồng tới hơn 100.000 đồng/cân còn cốm già "nhẹ ký" hơn với chỉ 45.000 đồng/cân.
Phía cuối chợ là đám hàng bán lá sen. 2.000 đồng/mớ 5 lá to, 1.000 đồng/mớ 5 lá nhỏ, không cần phải chọn cũng chẳng ai mặc cả, người mua cứ thế nhặt lấy những chiếc lá đã được lựa chọn kỹ lưỡng để gói cốm.
Những người bán cốm rong chở đằng sau xe thúng cốm, mớ lá sen và bó rơm . |
Chị hàng lá sen bảo, cốm phải được bọc bằng thứ lá này mới thơm và đúng kiểu. Chợ cốm trước đây đông lắm, giờ thì đã vãn đi nhiều bởi còn đâu đất mà trồng thứ lúa nếp cái hoa vàng đặc biệt mà làm cốm.
Cốm có hai vụ, cốm chiêm và cốm mùa. Vụ đầu, cốm chiêm, có từ tháng tư kéo dài khoảng một hai tháng. Vụ sau, cốm mùa, bắt đầu từ tháng 9. Mùa cốm kéo dài không nhiều nên chỉ cần một chút quên lãng là đã không được thưởng thức món ngon Hà Thành. Ngày mưa cũng như không, chợ cốm làng Mễ Trì Hạ vẫn họp đều đặn. Vừa suýt soa cái rét "ngọt" của buổi sáng sớm vừa nhấm nháp từng hạt cốm mỏng tang, khô rang và thật dẻo ngay tại chợ thì không gì bằng.
Khi những chiếc xe đạp chở phía sau thúng cốm được phủ lên trên bằng mớ lá sen và chằng theo bó rơm nối đuôi nhau ra khỏi chợ tức là phiên chợ cốm sáng cũng sắp kết thúc. Ra đến cổng, mỗi chiếc rẽ về mỗi ngả trong thành phố để kịp mang tới món quà sáng cho mọi người. Ánh sáng của ngày mới bắt đầu le lói làm rõ mặt. Chợ kết thúc lúc 6 giờ sáng.
Bài và ảnh: Bình Minh