Cũng giống như nhiều phụ nữ Trung Quốc những năm 1990, Song Chunxia đã quyết định phá thai sau khi kết quả siêu âm cho thấy cô đang mang bầu một bé gái. Chính sách một con hà khắc mà chính phủ áp dụng vào năm 1979 nhằm kiểm soát dân số đồng nghĩa với việc nhiều cặp đôi giống như Song và chồng thời điểm đó phải đưa ra quyết định, và cả hai đều muốn sinh được một cậu con trai.
Song, hiện 46 tuổi và làm nhân viên lau dọn ở Quảng Châu, tỉnh Quảng Đông, đã luôn nghĩ về đứa con gái mà cô chưa bao giờ có được sau khi chính phủ Trung Quốc hiện cho phép các cặp vợ chồng được sinh ba con.
"Nếu như các biện pháp kiểm soát sinh nở được nới lỏng sớm hơn, tôi có thể đã không phải từ bỏ đứa con gái đáng thương của mình, cũng không phải chịu quá nhiều áp lực như thế", Song nói.
Câu chuyện của Song không phải là hiếm gặp. Ước tính có 20 triệu bé gái "mất tích" khỏi dân số Trung Quốc từ năm 1980 đến 2010, có thể là do phá thai hoặc bỏ rơi từ khi mới sinh, theo giáo sư Jiang Quanbao thuộc Đại học Xian Jiaotong.
"Lý do chính là sự ưa chuộng con trai đã ăn sâu vào tâm lý người dân trong xã hội Nho giáo", Jiang, giáo sư Viện Nghiên cứu Dân số và Phát triển của trường Xian Jiaotong, nói. "Họ cần một hoặc nhiều con trai để nối dõi tông đường, để chăm sóc cha mẹ khi về già".
Chính điều này đã gây ra một sự bất cân bằng giới rất lớn ở Trung Quốc, nơi hiện nam giới nhiều hơn nữ giới 34,9 triệu người, theo dữ liệu điều tra dân số mới nhất được công bố hồi tháng 5. Bản dữ liệu, được thực hiện vào năm ngoái, cho thấy tỷ số giới tính của toàn dân số Trung Quốc hiện cứ 105,1 nam thì có 100 nữ, tương đương 10 năm trước.
Tỷ số tự nhiên về giới tính khi sinh ở Trung Quốc là 111,3 nam trên 100 nữ, cao nhất thế giới. Đây là chỉ số nhân khẩu học được sử dụng phổ biến nhất về thành phần giới và thường nằm trong khoảng từ 103 đến 107. Nếu chỉ số này vượt quá 107 trong thời gian dài, nó có thể cho thấy có sự lựa chọn giới tính thai nhi, theo Quỹ Dân số Liên hợp quốc.
Trung Quốc hiện có các biện pháp nhằm giải quyết vấn đề lựa chọn giới tính thai nhi và quản lý tỷ số giới tính khi sinh của cả nước. Theo Jiang, mục tiêu này đang được thực hiện thông qua các lệnh cấm siêu âm để xác định giới tính và phá thai chọn lọc giới tính không cần thiết về mặt y tế đối với các thai nhi nữ, cũng như thông qua chiến dịch quốc gia "Chăm sóc các bé gái" nhằm giải quyết tình trạng mất cân bằng giới.
Jiang cho hay những biện pháp trên đang được "thực hiện tốt", do sự mất cân bằng về tỷ số giới tính khi sinh đang giảm dần và quan niệm sinh con trai cũng dần thay đổi, đặc biệt là sự gia tăng của phụ nữ về trình độ học vấn, việc làm, mức độ tham gia vào hoạt động xã hội và địa vị xã hội.
"Hệ quả trực tiếp của tỷ số giới tính khi sinh cao chính là "những bé gái mất tích" - ý chỉ hàng triệu thai nhi nữ đã bị tước quyền được sinh ra", Jiang nói. "Tiếp đến sẽ là việc thiếu cô dâu - tình trạng đã được ghi nhận rất rõ ràng".
Yang Fan, trưởng khoa nhân khẩu học của Đại học Renmin, Trung Quốc, nói với People’s Daily rằng tình trạng thiếu cô dâu có thể còn tồi tệ hơn so với điều tra dân số mới nhất được công bố vào tháng 5 vừa qua do có nhiều phụ nữ lớn tuổi hơn trong dân số.
Song, người phụ nữ ở Quảng Châu, cuối cùng cũng sinh được con gái, đứa con thứ ba của cô sau hai con trai, và đã phải nộp phạt một số tiền lớn vì sinh quá một con. Cô nói cô không ân hận khi bỏ đi đứa con đầu lúc mang thai, sau khi biết nó mang giới tính nữ.
"Thế hệ chúng tôi không có sự lựa chọn", cô nói. "Hồi đó chúng tôi còn biết làm gì khác?"
Han Juxian, một bác sĩ sản khoa đã nghỉ hưu ở Hà Nam, cho biết bà đã thực hiện hàng trăm ca phá thai trong những năm 1990.
"Tôi không thể nhớ con số chính xác nhưng mọi người đều không muốn sinh ra đứa con đầu tiên nếu đó là một bé gái, hoặc nếu họ đã có một bé gái và muốn có thêm con trai, dù biết sẽ phải đóng tiền phạt. Vào thời điểm đó, phá thai rất đơn giản - chỉ cần một mũi tiêm", bà Han nói. "Bây giờ thì ngược lại - mọi người bắt đầu muốn có con gái và họ nghĩ rằng có quá nhiều áp lực trong việc nuôi dạy con trai".
Mất cân bằng giới đã trở thành một vấn đề lớn. Song và chồng chuyển đến Quảng Châu gần hai thập kỷ trước với tư cách là công nhân nhập cư. Cô cho biết rất mong có cháu nhưng cả hai con trai hiện vẫn chưa tìm được bạn đời. Các con cô đều đang sống ở Hà Nam.
"Tôi không muốn ở lại Quảng Châu làm việc nữa. Tôi muốn về quê sống cùng gia đình, có thể là chăm sóc các cháu, nhưng tôi không biết đến bao giờ mấy đứa con trai của mình mới tìm được vợ", Song chia sẻ.
Tuy nhiên, một số học giả cho rằng dường như người ta quá chú trọng vào hoàn cảnh của những người đàn ông Trung Quốc đang phải vật lộn để tìm một người nào đó để kết hôn, mà không quan tâm đủ đến quyền của những người phụ nữ.
"Nếu mối quan tâm của chúng ta về tỷ lệ giới tính khi sinh cao tiếp tục tập trung vào tầm quan trọng của các quyền và lợi ích của nam giới như quyền kết hôn, trong khi bỏ qua việc bảo vệ các quyền và lợi ích của phụ nữ - bao gồm quyền sống, quyền sinh sản và chăm sóc sức khỏe, thì sẽ lại càng gây tổn hại đến những người phụ nữ", Ci Qinying, giáo sư xã hội học tại Đại học Vũ Hán, nói.
"Nếu vẫn còn tư tưởng phụ nữ là dưới quyền, rằng nhiệm vụ của họ là thỏa mãn người khác, chẳng phải ta vẫn còn lối suy nghĩ đàn ông là thành phần thống trị trong xã hội còn phụ nữ chỉ là cấp dưới, phụ thuộc hay sao?", Ci nói tiếp.
Feng Yuan, nhà hoạt động vì phụ nữ và cũng là đồng sáng lập của tổ chức phi chính phủ Equality trụ sở ở Bắc Kinh, nói rằng sự mất cân bằng giới có thể sẽ tồi tệ hơn vào năm 2030, khi những cậu bé chào đời vào khoảng năm 2000 - thời điểm tỷ số giới tính khi sinh nghiêm trọng nhất - đến tuổi tìm người để kết hôn.
Theo dữ liệu chính thức, tỷ số giới tính khi sinh ở Trung Quốc tăng từ 108,5 bé trai trên 100 bé gái vào năm 1982 lên 121,1 bé trai trên 100 bé gái vào năm 2004.
Feng nhận định hiện tượng "những bé gái mất tích" đã làm tồi tệ hơn vị thế của những người phụ nữ và có thể dẫn đến tình trạng có nhiều cuộc hôn nhân ép buộc hay tảo hôn, hoặc mua bán cô dâu, xảy ra.
"Giải quyết tình trạng mất cân bằng giới tính đòi hỏi các biện pháp thiết thực để thúc đẩy bình đẳng giới và nâng cao vị thế của phụ nữ. Đàn ông và phụ nữ nên được khuyến khích chia sẻ trách nhiệm nuôi dạy con cái, và chính phủ cần cung cấp nhiều dịch vụ hơn. Nếu không, ngay cả khi mọi người được phép sinh ba con thì cũng không có gì thay đổi", Feng tuyên bố.
Hướng Dương (Theo SCMP)