Bà Nguyễn Thị Nhỡ, bà nội của chị Quách Thị Luyến, trước bàn thờ và di ảnh của cháu nội. |
Một nữ công nhân VN tại Đài Loan về nước cho biết chị Quách Thị Luyến bị ngã vỡ xương bánh chè trong khi trốn ra ngoài tìm việc nhưng vì sợ cảnh sát Đài Loan bắt giữ nên không dám đến bệnh viện. Do dùng thuốc không đúng cách, vết thương nhiễm trùng, khi chị được đưa đến bệnh viện thì đã quá muộn.
"Dù sao con vẫn phải chiến đấu đến hơi thở cuối cùng, con viết lá thư này cũng là lá thư cuối cùng vì con cũng chẳng có thời gian mà viết thư về nữa...”. Những dòng chữ chị Quách Thị Luyến từ Đài Loan viết về cho gia đình trong lá thư cuối cùng trước khi chết như một định mệnh. Lá thư đã đến tay ông Quách Đình Bình (Đông Tân, Đông Hưng, Thái Bình) sau khi người cha tội nghiệp ấy nhận được tin đứa con gái lớn chết không rõ ràng nơi đất khách quê người.
Ngày 2/12/2003, gia đình ông Bình nhận được thông báo của Công ty Thương mại Tổng hợp Bà Rịa - Vũng Tàu chi nhánh Hà Nội (Getraco): Con gái ông đi giúp việc gia đình đã chết ở Đài Loan chưa 0rõ nguyên nhân. Sau này, có người nói chị Luyến chết do té lầu khi bị cảnh sát truy bắt. Có người nói chị chết do phản ứng tự vệ khi dùng thuốc. Cũng có tin chị Luyến chết do tai nạn giao thông...
Cả đời chưa ra khỏi tỉnh Thái Bình, không biết đường đi nước bước thế nào, ông Bình đành ký giấy ủy quyền cho Getraco và Công ty Quản lý khai thác quốc tế Nhật Nguyệt Minh lo các thủ tục đưa xác con ông về.
Mấy ngày sau khi nhận được tin con mất, ông Bình mới nhận được bức thư cuối cùng của con gái, thư được gửi trước khi chị Luyến qua đời. Trong thư, chị Luyến kể rõ rằng sau khi sang Đài Loan (9/10/2002), chị được công ty môi giới đưa đến chăm sóc một bà già liệt và đứa cháu trai nhỏ tuổi. Suốt 7 tháng rưỡi, mỗi ngày chị chỉ được ngủ 3-4 giờ, còn lại phải làm việc quần quật. Dẫu vậy, chị viết: “Con vẫn chịu đựng được”. Bỗng một ngày, nhà chủ gọi ông Châu (tức Châu Thụy Kỳ), người môi giới của Công ty Mã Đức Tư Đế, đến, trả lương và bảo trả chị Luyến về nước. Quá lo sợ trước món nợ 20 triệu đồng bố mẹ vay lãi để lo cho mình, ngày 27/5/2003, chị đã bỏ trốn ra ngoài làm việc...
Những tưởng thi hài con gái sớm được an táng tại quê nhà nhưng trái lại, một tháng, nửa năm, một năm và đến nay là gần 2 năm sau, gia đình ông Bình vẫn chưa nhận được hài cốt con gái, cũng chẳng nghe được sự trả lời rõ ràng nào từ doanh nghiệp đưa con ông đi.
Sau gần 2 năm chờ đợi, ngày 5/5, ông mới lờ mờ biết nguyên nhân cái chết của con ông từ thông báo của Cục Quản lý lao động ngoài nước: “Lao động Luyến tự ý phá bỏ hợp đồng..., ngày 29/11/2003 chết tại Bệnh viện Phong Nguyên (Đài Trung)”.
Ngày 30/5, một nữ công nhân tại Đài Loan về nước cho biết chị Luyến bị ngã vỡ xương bánh chè nhưng vì sợ cảnh sát Đài Loan bắt giữ nên không dám đến bệnh viện. Do dùng thuốc không đúng cách, vết thương nhiễm trùng, khi chị được đưa đến bệnh viện thì đã quá muộn. Cũng theo người này, thi hài chị Luyến hiện được bảo quản lạnh tại Đài Loan với chi phí tính đến 1/4 lên tới 487.000 đài tệ (1 đài tệ khoảng 505 đồng). Nếu hỏa táng, phải mất thêm khoảng 50.000 đài tệ nữa.
Đáng ngạc nhiên, dù hợp đồng đi làm việc tại Đài Loan của lao động Quách Thị Luyến được ký với Getraco nhưng tại công văn chỉ đạo hướng giải quyết ngày 5/5 vừa qua, Cục Quản lý lao động ngoài nước lại yêu cầu Công ty Du lịch Khách sạn Thái Bình phối hợp với gia đình nạn nhân giải quyết. Trách nhiệm của Công ty Du lịch Khách sạn Thái Bình được Phó Cục trưởng Cục Quản lý lao động ngoài nước Vũ Đình Toàn nêu rõ: Căn cứ theo điều 28 Nghị định 81/2003/NĐ-CP quy định chi tiết và hướng dẫn thi hành Bộ Luật Lao động về lao động VN làm việc ở nước ngoài. Trước đó, ngày 21/12/2004, ông Lê Kim Hải, Giám đốc Công ty Du lịch Khách sạn Thái Bình, cũng đã có văn bản xác nhận lao động Quách Thị Luyến xuất cảnh qua công ty này.
Ông Quách Đình Bình cho biết sau khi đào tạo nghề và giáo dục định hướng, do chờ đợi lâu, Luyến được cô giáo dạy ngoại ngữ tên là Phan Thị Việt Hà (nay là giám đốc Công ty Nhật Nguyệt Minh) bàn rút hồ sơ khỏi Công ty Du lịch Khách sạn Thái Bình để lên cơ sở của chồng cô Hà là ông Châu Thụy Kỳ ở Hà Nội để đi cho nhanh. Ông Châu Thụy Kỳ đã dẫn Luyến đến Getraco chi nhánh Hà Nội do ông Hà Văn Bình là giám đốc, để ký hợp đồng lao động (ngày 9/10/2002).
Sau khi chị Luyến lâm nạn, gia đình mới tìm hiểu và phát hiện một số khuất tất: Thứ nhất, tại phiếu thẩm định hồ sơ thuê lao động VN đến làm việc có thời hạn tại Đài Loan do ông Chu Công Phùng, Chủ nhiệm Văn phòng Kinh tế văn hóa VN tại Đài Bắc, ký thì phía cung ứng lao động là Công ty Du lịch Khách sạn Thái Bình. Nhưng hợp đồng lao động lại ký với Getraco. Thứ hai, chị Luyến được đào tạo tại Công ty tư nhân Nhật Nguyệt Minh của vợ chồng ông Châu Thụy Kỳ nhưng chứng chỉ đào tạo lại do Công ty Du lịch Khách sạn Thái Bình cấp. Ngoài ra, cho đến trước khi chị Luyến bỏ trốn, đích thân ông Châu Thụy Kỳ cũng chính là đại diện môi giới, Công ty Mã Đức Tư Đế, đến nhận tiền lương của chủ nhà (đến nay còn cầm hơn 10 triệu đồng) cũng như đón chị Luyến khỏi nhà chủ để chuẩn bị trả về VN. Khi chị Luyến chết, không phải Công ty môi giới Mã Đức Tư Đế mà chính là Công ty Nhật Nguyệt Minh của ông Châu lại đứng ra làm giấy chứng nhận tử vong.
Trao đổi với phóng viên về điểm khó hiểu nói trên, ông Lê Kim Hải lại thừa nhận lao động này do chi nhánh TP HCM (nay đã đóng cửa) đưa đi. Nhưng do chờ đợi lâu, không có chỉ tiêu, chi nhánh này đã “gửi” nhờ qua chi nhánh Hà Nội của Getraco, chi nhánh này có sơ suất là “không vào danh sách báo cáo thật với Cục Quản lý lao động ngoài nước”. Ông Hải cũng phủ nhận việc giao phó cho người môi giới Đài Loan tuyển chọn (Châu Thụy Kỳ - đại diện Công ty Mã Đức Tư Đế), thao túng. Không có chuyện do bất đồng, người môi giới này chuyển sang giới thiệu chị Luyến ký hợp đồng với Getraco. Ông Hải cho rằng chị Luyến đã bỏ trốn nên công ty ông không có trách nhiệm đưa xác về VN mà chỉ làm các thủ tục cần thiết vì tính nhân đạo. Hơn nữa, theo ông, số tiền hơn 500.000 đài tệ cũng vượt quá khả năng tài chính của công ty.
Trái với lời giải thích của ông Hải, giám đốc Hà Văn Bình chỉ khẳng định ông Châu Thụy Kỳ từng làm môi giới cho Công ty Du lịch Khách sạn Thái Bình, sau đó có hợp tác với Getraco Hà Nội. Ông Bình phủ nhận hoàn toàn việc “gửi” hồ sơ của lao động Quách Thị Luyến sang bên mình. Lý giải về hợp đồng lao động Getraco Hà Nội ký với chị Luyến, ông Bình nói chưa bao giờ Getraco ký hợp đồng lao động với với lao động này, chữ ký của ông trên hợp đồng lao động không phải của ông, không hiểu sao ông Châu Thụy Kỳ lại có được?
Ngày 5/5, Cục Quản lý lao động ngoài nước, Bộ LĐ-TB-XH có công văn yêu cầu Công ty Du lịch Khách sạn Thái Bình đứng ra giải quyết vụ việc, tìm cách đưa thi hài nạn nhân về nước. Tuy nhiên, mọi việc vẫn chưa có kết quả. Khi liên lạc với ông Vũ Đình Toàn, Cục phó, người ký công văn nói trên, để tìm hiểu thêm kết quả giải quyết, nhưng ông bận đi công tác, tắt máy di động. Ông Nguyễn Thanh Hòa, cục trưởng, cho biết sẽ kiểm tra lại vụ việc và trả lời sau, cũng như có hướng giải quyết cụ thể.
Chiều cùng ngày, phòng thanh tra của cục đã kiểm tra lại vụ việc và cho hay hồ sơ được giao phòng quản lý lao động của cục giải quyết. Tuy nhiên, cán bộ phụ trách thị trường Đài Loan của cục đang bị bệnh nên trước mắt chưa thể cung cấp thông tin gì. Trao đổi thêm, cán bộ phòng thanh tra nói rằng việc chậm đưa xác nạn nhân về nước một phần do trước đây người nhà của nạn nhân khi sang Đài Loan làm thủ tục nhận xác đã vô tình làm thất lạc giấy chứng tử. Nhưng đây là trường hợp rất thương tâm, trước mắt những đơn vị có trách nhiệm, cơ quan chức năng sẽ tìm các biện pháp đưa xác thân nhân của người nhà về nước.
Trước việc lãnh đạo Công ty Du lịch Khách sạn Thái Bình nói rằng lao động Quách Thị Luyến do Chi nhánh Công ty Du lịch Khách sạn Thái Bình tại TP HCM đưa đi, nhưng do chờ đợi lâu nên chi nhánh này “gửi” lao động qua chi nhánh của Getraco tại Hà Nội..., ông Nguyễn Ánh Hồng, Giám đốc Chi nhánh Tổng Công ty Da giày VN tại TP HCM, nguyên giám đốc Chi nhánh Công ty Du lịch Khách sạn Thái Bình tại TP HCM, bức xúc: "Đó là cách đùn đẩy, chối bỏ trách nhiệm không thể chấp nhận được. Chi nhánh Công ty Du lịch Khách sạn Thái Bình ngưng hoạt động từ tháng 8/2004 đến nay và không có liên quan gì đến việc tuyển chọn, đào tạo, ký hợp đồng với lao động Luyến". Ông Hồng nói rằng ngay chính ông cũng rất bất bình với những sai phạm trong hoạt động tuyển chọn, ký kết hợp đồng ở Công ty Du lịch Khách sạn Thái Bình.