Hai nhà tâm lý học Mỹ Seth Meyers và Preston Ni đã liệt kê các hành động của cha mẹ có thể huỷ hoại con, khiến con khó trở thành một người tự tin, sống có ích sau này.
Cha mẹ vừa muốn con yêu thương lẫn e sợ mình
Tình cảm giữa cha mẹ và con cái tương đối căng thẳng. Những đứa trẻ sống trong những gia đình này khá nhạy cảm, thường để ý tâm trạng của cha mẹ qua âm thanh của những chiếc chìa khóa bị rơi hoặc tiếng bước chân. Những đứa trẻ luôn sống trong nỗi sợ hãi và e ngại.
Các bậc cha mẹ độc hại này sẽ thấy khó chịu trước các việc con làm trái ý họ. Họ thường nói rằng: "Cha/Mẹ đã làm tất cả vì con, vậy mà con vẫn không biết ơn cha/mẹ" .
Con phải giải quyết vấn đề của người lớn nhưng con không có quyền nói lên ý kiến riêng
Những cha mẹ này thường ép con chịu trách nhiệm về những việc chúng không làm. Chằng hạn, một đứa trẻ có thể nghĩ chúng đã làm sai điều gì đó nên cha mẹ mới uống rượu giải sầu.
Sau này, con cái sẽ bị lôi vào câu chuyện của người lớn. Chúng buộc phải lắng nghe những lời phàn nàn của cha mẹ về người khác và phải đặt mình vào vị trí người giúp đỡ, bao dung và an ủi. Nhưng con cái lại không có quyền nói lên quan điểm của mình.
'Con phải trở thành người giỏi nhất nhưng đừng quên, con không có gì đặc biệt'
Các bậc cha mẹ luôn vì sĩ diện mà mong con mình đạt được thành tích cao nhất. Tuy nhiên, khi con đạt được kỳ vọng đó, cha mẹ lại xem đó là điều hiển nhiên. Những lời chê bai tích tụ theo thời gian có thể hủy hoại cuộc sống của con vì nó khiến con tin mình là nỗi thất vọng đối với cha mẹ.
Muốn con cái tâm sự nhưng sau đó lại trách mắng con vì lời bộc bạch
Các bậc cha mẹ luôn muốn con cái phải chia sẻ chân thành về tất cả mọi thứ diễn ra xung quanh con và đôi khi khiến chúng cảm thấy có lỗi vì không tâm sự. Nhưng sau khi con đã nói hết nỗi lòng với cha mẹ, họ lại dùng chính những điều đó để trách mắng, mỉa mai con. Có hai trường hợp có thể xảy ra:
- Tất cả họ hàng, hàng xóm và những người khác đều biết về câu chuyện mà đứa trẻ chia sẻ với cha mẹ. Bởi cha mẹ đã kể cho họ nghe và cha mẹ không nhận ra việc làm đó là sai.
- Thay vì thông cảm và giải quyết vấn đề cùng nhau, cha mẹ lại lấy điều đó ra để dọa nạt, mỉa mai con.
Cha mẹ độc hại nghĩ con xấu đủ đường
Những cha mẹ này thường nghĩ lòng tự trọng của trẻ càng thấp thì càng dễ kiểm soát chúng. Họ thường xuyên nói về những thất bại và khiếm khuyết của con cái, đưa ra nhận xét gây tổn thương đứa trẻ. Kể cả khi con họ không làm gì sai, họ vẫn có thể lôi ngoại hình của con ra để chê bai.
Những kiểu cha mẹ này luôn làm cho con tự ti và không dám thử sức mình với những điều mới lạ. Họ không cho chúng có cơ hội được chứng tỏ bản thân.
Muốn con phải cải thiện bản thân nhưng không được nghĩ về tương lai
Họ muốn con mình phải thật thành công, kiếm được thật nhiều tiền nhưng cũng muốn con phải dành thời gian ở bên cạnh gia đình thật nhiều.
Những bậc cha mẹ này thường sẽ khoe khoang về thành tích của con họ với hai lý do sau:
- Họ muốn người khác phải ghen tị vì họ có những đứa con giỏi giang.
- Sự thành công của con cái sẽ mang lại cuộc sống tốt hơn cho cha mẹ.
Cha mẹ đôi khi cũng nhắc nhở con cái về khoảng cách giữa chúng và ước mơ mà chúng ấp ủ. Họ cho đó là những ước mơ viển vông và khó thực hiện được, họ muốn con chấp nhận với những gì đang có.
Con phải làm theo cách mà cha mẹ chỉ nhưng nếu con thất bại, con phải tự chịu trách nhiệm
Cha mẹ điều khiển con như búp bê. Họ lập ra kế hoạch, bắt ép con phải làm theo. Họ không để ý đến hậu quả của việc kiểm soát con. Nhưng khi thất bại, đó không phải là lỗi của họ mà là của con.
Cha mẹ đuổi con ra khỏi nhà nhưng không muốn con rời bỏ cha mẹ
Với những gia đình bình thường, cha mẹ sẽ giúp đỡ con họ dọn dẹp đồ đạc để chúng chuyển đến nơi ở riêng. Còn cha mẹ độc hại không bao giờ muốn con mình ở riêng. Họ sẽ chỉ ra các vấn đề tiêu cực như: Chuyện tiền thuê nhà, bếp núc... Dù con phản đối hay nói lên ý kiến của mình, cha mẹ cũng đều không quan tâm. Cha mẹ độc hại chỉ mong con luôn ngoan ngoãn nghe lời và ở bên cạnh họ.
Không ngừng nhắc con nhớ về những gì cha mẹ đã làm
Những phụ huynh này cho con thứ gì đó mà chúng không cần. Thậm chí, họ sẽ bực bội nế bị con con từ chối. Đứa trẻ bắt đầu nghĩ: "Chắc bố mẹ chỉ muốn có người bên cạnh và người đó không thể sống thiếu cha mẹ". Có thể các con vẫn nhận sự giúp đỡ, cảm ơn cha mẹ và đáp lại cha mẹ bằng một cái gì đó. Nhưng cách cư xử của cha mẹ sẽ không tạo nên kết quả tốt bởi cha mẹ sẽ luôn nhắc nhở con cái về sự ban ơn mà họ đã dành cho chúng. Họ khiến con cái thấy mình tội lỗi vì dám từ chối sự giúp đỡ.
Lúc nào cũng nói tin tưởng con nhưng luôn để mắt tới chúng
Cuộc sống riêng tư? Không gian cá nhân? Tất cả những thứ này đều không tồn tại đối với những cha mẹ độc hại. Khi con cố gắng hạn chế cha mẹ can thiệp quá sâu vào đời tư của mình, cha mẹ sẽ buộc tội con thiếu tin tưởng họ. Ngay cả khi con có nhà riêng, sự riêng tư cũng là con số không bởi cha mẹ có thể sử dụng chìa khóa khẩn cấp để vào nhà con. Họ sẽ đặt ra rất nhiều câu hỏi buộc con phải trả lời như: "Tại sao con không rửa chiếc cốc đó?", "Tại sao con lại lãng phí tiền vào thứ vô ích đó?"... Những bậc cha mẹ như vậy không tôn trọng cuộc sống và quyền riêng tư của con cái họ.
Làm thế nào để chung sống hòa thuận với cha mẹ độc hại?
Thật khó để có thể sống trong một gia đình có cha mẹ độc hại, kể cả với người trưởng thành. Tuy nhiên, các chuyên gia đã đưa ra một số lời khuyên giúp con cái bảo vệ quan điểm cá nhân và cứu vãn mối quan hệ với cha mẹ. Đầu tiên, chúng ta phải nhận ra những sự thật sau:
- Chúng ta không thể thay đổi quá khứ.
- Mối quan hệ độc hại giống như một căn bệnh mãn tính - hầu như không thể chữa khỏi nên bạn phải cố gắng tránh gây ra tranh cãi.
Lời khuyên dành cho người làm con dựa trên nguyên tắc con người có quyền và sở thích riêng. Bạn có các quyền sau:
- Bạn có thể đề ra những quy tắc trong ngôi nhà riêng của mình.
- Không tham gia giải quyết các vấn đề của người thân nếu việc đó khiến bạn không thoải mái.
- Hạn chế cha mẹ vào không gian riêng tư của mình.
- Dứt khoát trong việc đưa ra quyết định mà không phải nghe theo bố mẹ khi họ nói: "Cha mẹ hiểu rõ điều đó hơn con".
- Chủ động trong các vấn đề: Tiền bạc, thời gian và nỗ lực.
- Đưa ra lựa chọn theo sở thích cá nhân thay vì sở thích của cha mẹ.
Nhưng cũng nên nhớ những quy tắc này cần thích hợp với đôi bên. Con cái không nên cắt đứt mọi liên hệ với cha mẹ và coi sự giúp đỡ của họ là điều hiển nhiên.
Mỹ Huyền (Theo Bright Side)
