Vào năm 2018, Jin Guowei ngập trong nợ nần và phải bán trái cây cho khách du lịch trên đường phố Lệ Giang, Vân Nam, Trung Quốc. Hiện mọi thứ đã thay đổi, Jin được mệnh danh là Brother Pomegranate - ngôi sao livestream với 7,3 triệu người theo dõi và có doanh thu 300 triệu nhân dân tệ (46 triệu USD) vào năm 2020. Anh từng livestream bán lựu được 6 triệu nhân dân tệ chỉ trong 20 phút.
Đây là xu hướng khởi nghiệp nông thôn ngày càng tăng ở Trung Quốc. Những người bán nông sản, nông dân Trung Quốc livestream bán nông sản quê nhà cho người tiêu dùng ở thành thị. ByteDance cho biết doanh thu do những người nông dân sáng tạo nội dung trên Douyin (ứng dụng song sinh của TikTok tại Trung Quốc) đã tăng 15 lần so với cùng kỳ năm ngoái.
Ngôi sao livestream Jin Guowei trong một buổi phát sóng trực tiếp tại cánh đồng ở quê nhà Vân Nam. Ảnh: Bloomberg.
Một nông dân khác, Guo Chengcheng, vừa tương tác với 2,5 triệu người xem trên kênh Douyin quay cảnh thu hoạch nông sản, người xem có thể truy cập vào một liên kết trên màn hình để mua sản phẩm cô bán. Các livestream của cô quảng bá mọi thứ từ bí ngô mini đến đào rừng, nhiều loại củ quả do người dân trong làng trồng. Trước đây, cô từng bán hàng thông qua chương trình của Tencent Holdings Ltd. trên WeChat, và đạt khoảng một trăm đơn đặt hàng mỗi ngày. Hiện cô nhận tới 50.000 đơn đặt hàng qua livestream và kiếm được ít nhất 9 triệu nhân dân tệ mỗi tháng.
Guo và Brother Pomegranate là một phần xu hướng của dòng người di cư ngược về vùng nông thôn sau nhiều thập kỷ sống tại thành phố. Douyin cho biết 54% những ngôi sao livestream ở nông thôn của họ là 'fanxiang qingnian' - những người trẻ tuổi về quê lập nghiệp.
Sự thay đổi này đến từ đại dịch Covid-19 khiến hơn 23 triệu người lao động nhập cư phải ở lại quê hương của họ. Hệ thống giao thông ngừng hoạt động, nông sản dần hư hỏng vì tồn kho lâu. Đồng thời, người tiêu dùng mắc kẹt ở nhà bởi giãn cách xã hội cũng đang tự nấu ăn nhiều hơn bao giờ hết. Nhu cầu đối với hàng hóa tươi sống tăng vọt, và các hoạt động thương mại trực tuyến đã mang đến cho những người nông dân cơ hội trở thành doanh nhân với chi phí thấp.
"Ngay cả những khoảnh khắc bình thường nhất ở làng quê cũng có thể trở thành nội dung thú vị để đưa lên mạng. Người thành phố muốn xem vì ở chỗ họ không có những cảnh như vậy", ngôi sao livestream Jin cho biết.
Số lượng nông dân livestream ở Trung Quốc đã tăng nhanh chóng trong vòng một năm qua. Hơn 100.000 nông dân đã livestream 2,52 triệu lượt trên Taobao Live của Alibaba Group cho tới cuối tháng 3. Trên kênh Douyin, số người sáng tạo nội dung ở làng quê với hơn 10.000 người theo dõi đã tăng gấp sáu lần trong giai đoạn 2019-2020 so với cùng kỳ.
Guo Chengcheng bán đào qua một buổi livestream trên Douyin. Ảnh: Bloomberg.
Để vận chuyển nông sản, nông dân vẫn phải dựa vào hệ thống hậu cần của các công ty thương mại điện tử lớn như JD Logistics hay Alibaba’s Cainiao, hoặc các nhà vận chuyển như SF Express. Bán hàng qua livestream khiến họ gặp nhiều rủi ro hơn, đặc biệt là khi khách hàng yêu cầu hoàn tiền cho hàng hóa bị hư hỏng. Cạnh tranh ngày càng tăng và chi phí giao thực phẩm đông lạnh cũng cao hơn cũng làm giảm tỷ suất lợi nhuận, nhưng lợi nhuận từ số đơn đặt hàng lớn và lượng khách hàng trung thành giúp bù đắp phần khó khăn trên.
Các chuyên gia thương mại điện tử cho rằng bí quyết livestream thành công ở nông thôn là gợi được nỗi nhớ thiên nhiên của cư dân thành phố, sự mất lòng tin vào các khu chợ truyền thống vì an toàn thực phẩm và thú vui xem những điều mộc mạc, độc đáo.
"Có dùng thuốc diệt cỏ không ư?", Jin nói với người xem livestream vào đầu tháng 3 trong khi len qua một lùm cam. Anh cúi xuống và đưa camera điện thoại của mình vào một đám cỏ dại tươi tốt dưới gốc cây. "Đây, bằng chứng ngay tại đây, bằng chứng sống luôn nhé".
Khi các nền tảng video ngắn như Douyin và Kuaishou Technology mở rộng sang lĩnh vực thương mại điện tử, những gã khổng lồ như Taobao, JD.com và Pinduoduo Inc. cũng cố gắng cạnh tranh bằng cách cung cấp các hội thảo đào tạo, trợ cấp và hỗ trợ người dùng hoạt động trên nền tảng.
Nhà nước Trung Quốc cũng đưa ra những chính sách hỗ trợ nông dân, khi kêu gọi mở rộng phạm vi phủ sóng thương mại điện tử tại các làng xã để nâng cao thu nhập của nông dân.
Hao Liang, phó giáo sư tài chính tại Đại học Quản lý Singapore, đã nghiên cứu về thương mại điện tử của Trung Quốc và cho biết nông nghiệp vẫn là một trong những ngành quan trọng nhất ở Trung Quốc, nơi sử dụng tới 1/4 lực lượng lao động. "Thị trường này phù hợp với chiến lược quốc gia về tăng trưởng toàn diện ở Trung Quốc".
Các nhà nghiên cứu tại Đại học Nông nghiệp Trung Quốc dự đoán, lĩnh vực thương mại điện tử ở nông thôn sẽ thiếu hụt 3,5 triệu nhân tài livestream vào năm 2025. Douyin và các đối thủ đang có ý định lấp đầy khoảng trống này. "Chúng tôi sẽ hỗ trợ nhiều hơn cho việc sáng tạo nội dung ở lĩnh vực này. Người nông dân có thể có lợi nhuận cao hơn khi họ bán trực tiếp cho khách hàng", Douyin tuyên bố.
Hiện thách thức lớn nhất với nông dân bán nông sản qua livestream ở Trung Quốc là giữ chân khách hàng, các video của họ phải phối hợp sao cho khéo léo giữa sản phẩm hấp dẫn, tốt cho sức khỏe và khung cảnh vui tươi, giải trí ở vùng quê.
Trở lại với Jin, trong tay anh cầm một củ tỏi tím to tròn, người xem liền giục anh nếm thử. Anh liền cắn vào những tép tỏi đã bóc vỏ rồi nhăn mặt và thốt lên "Càng ăn càng cay".
Sơn Nam (Theo Bloomberg)
