Trà My (22 tuổi, Huế) kể, trong một lần dọn tủ, cô tìm thấy quyển vở tập viết của ba. Những trang giấy đã cũ, mực xanh nhòe chỗ đậm chỗ nhạt, lặp đi lặp lại tên con gái khiến cô xúc động muốn lưu lại những nét chữ "đầu tiên" của ba.
"Năm 52 tuổi, ba mới viết thành thạo. Khi thấy quyển vở ấy, mình khóc rất nhiều. Suốt đời, ba nuôi chị em mình đủ đầy, còn ba thì sao cũng được. 12 năm đi học của mình, ba rất sợ họp phụ huynh vì sợ khi ký tên, người khác biết ba không biết chữ rồi chê cười. Mình xăm dòng chữ này để cảm ơn ba", My nói.
Gia đình My, kể cả họ hàng gần xa, trước nay không ai xăm hình. Ngày My khoe hình mới, cô nhận nhiều lời chê trách, bị gọi là "học đòi", "hư hỏng". Nhưng ba mẹ cô luôn đứng về phía con gái: "Một hình xăm để bày tỏ lòng biết ơn với ba thì sao lại gọi là hư?".
Hình xăm đầu tiên trong đời của Trà My là hai từ "Nhỏ ơi!". Ảnh: NVCC
Nghiên cứu năm 2023 của Pew Research Center (một trong những trung tâm khảo sát và nghiên cứu xã hội học uy tín trên thế giới, thành lập từ năm 2004), chỉ ra rằng, hình xăm đối với người Mỹ mang ý nghĩa nhiều hơn là trang trí: 69% xăm để tưởng nhớ hoặc tôn vinh ai đó hoặc điều gì đó, 47% xăm để khẳng định cá tính bản thân, còn 32% xem xăm như cách làm đẹp.
Tại Việt Nam, các tiệm xăm cho biết phần lớn khách hàng cũng tìm đến hình xăm để kể lại một câu chuyện cá nhân. Đại diện tiệm xăm Storytellerink cho biết, 90% khách hàng là giới trẻ của tiệm ở độ tuổi 18-35. Trong đó, hơn 30% chọn xăm để lưu giữ hoặc kể lại câu chuyện của riêng mình, và tỷ lệ này đang có xu hướng tăng. Công việc của tiệm là chuyển hóa câu chuyện cá nhân thành một tác phẩm độc bản, mang dấu ấn riêng cho chủ nhân hình xăm.
Hiền Nhi xăm hình sau biến cố bà ngoại qua đời. Ảnh: NVCC
Tháng 8/2021, giữa đỉnh dịch Covid-19, ngoại của Hiền Nhi (28 tuổi, TP HCM) qua đời ở tuổi 94 tại nhà cậu ruột. Gia đình chỉ có thể tổ chức tang lễ online. Không thể nhìn mặt bà lần cuối, Nhi nói đó là nỗi đau mà cả đời cô không quên được.
"Chỉ còn hai tuần nữa là đến sinh nhật ngoại. Từ những ngày còn ngồi cùng nhau bàn chuyện mua quà, cuối cùng cả nhà lại phải mặc áo tang, lặng lẽ tiễn bà qua màn hình điện thoại", Nhi kể.
Tháng 10/2021, ngay khi TP HCM vừa gỡ bỏ chỉ thị 16, Nhi quyết định xăm hình chụp chung với ngoại lên bắp tay phải. Hình xăm trở thành cách giúp Nhi luôn cảm thấy như bà vẫn đang ở bên cạnh.
Hoàng Phương (32 tuổi, TP HCM) quyết định xăm hình gia đình vào năm 2021, ngay sau khi ba mẹ ly hôn. Cô chọn một bức ảnh cả nhà chụp chung hồi nhỏ để khắc lên cánh tay trái. Phương kể, khi còn bé cô thường được ba mẹ đưa đi du lịch, lưu giữ nhiều khoảnh khắc vui vẻ. Sau khi gia đình tan vỡ, những ký ức đó khiến Phương vừa ấm áp vừa day dứt.
"Có lúc mình thấy hụt hẫng, tự hỏi vì sao mọi chuyện lại đổ vỡ, nhưng rồi mình nghĩ ít nhất gia đình đã từng rất hạnh phúc. Hình xăm giúp mình ghi nhớ điều đó thay vì chỉ nhìn vào mất mát", Phương nói.
Đầu năm 2025, Phương có thêm hình xăm dòng chữ "daseinzumtode" (hiện hữu hướng về cái chết) để nhắc nhở bản thân phải sống có trách nhiệm, sống cho đáng. Phương kể bản thân từng trải qua một giai đoạn tăm tối, cho đến dịch covid-19, Phương đăng ký làm tình nguyện viên trong 4 tháng, chứng kiến quá nhiều mất mát Phương mới nhận ra cuộc sống đáng giá nhường nào.
Hình xăm gia đình trong một chuyến đi biển của Hoàng Phương. Ảnh: NVCC
ThS Tâm lý Bùi Vĩnh Nghi, giảng viên trường Đại học Công nghệ TP HCM, cho biết nhiều bạn trẻ chọn xăm hình để lưu giữ cảm xúc, ký ức cá nhân như một cách vỗ về và nhắc nhở bản thân. Viết nhật ký, chụp ảnh hay xăm hình đều là cách lưu giữ kỷ niệm, nhưng với xăm hình, người trẻ phải trải qua cả cảm giác đau đớn thể xác trước khi ký ức được in hằn trên da khiến họ cảm thấy sự gắn bó đặc biệt hơn.
Tuy nhiên, ThS. Bùi Vĩnh Nghi lưu ý, không ít bạn trẻ xăm hình theo trào lưu hay ngẫu hứng, chưa suy nghĩ kỹ. Khi đó, hình xăm không mang lại động lực hay giá trị tinh thần, thậm chí để lại cảm giác tự ti, hối tiếc. Nếu bản thân không tìm thấy sự vỗ về hay ý nghĩa trong hình xăm, nó sẽ chỉ tồn tại như một "vết sẹo" trên cơ thể, chưa kể áp lực từ định kiến xã hội vẫn còn hiện hữu.
"Chúng ta được quyền quyết định cơ thể và cách lưu giữ ký ức của mình, nhưng hãy cân nhắc thật kỹ để khi nhìn lại, bản thân cảm thấy hạnh phúc và tự hào chứ không phải nuối tiếc", chị nói.
Hoàng Yến
