Martin Scorsese là một trong những nhà làm phim lừng danh thế giới, trưởng thành từ lớp đạo diễn thuộc thời kỳ New Hollywood giữa thế kỷ 20, mang phong cách làm phim độc đáo, mới lạ. Ông nổi tiếng với các bộ phim xoay quanh vấn đề bạo lực, phản đạo đức và khai thác những góc tối của cuộc sống.
Ở tác phẩm mới nhất đang chiếu rạp Vầng trăng máu (Killers of the Flower Moon), Martin phát huy sở trường khi luận bàn về lòng tham của con người bằng kỹ thuật làm phim thuần túy. Tác phẩm từng nhận tràng vỗ tay 9 phút khi chiếu ở Liên hoan phim Cannes.
Leonardo DiCaprio và Lily Gladstone vào vai cặp vợ chồng trong cộng đồng người da đỏ đầu thế kỷ 20. Ảnh: Paramount Pictures
Tái hiện chương đen tối của lịch sử Hoa Kỳ
Vầng trăng máu dựa trên kết quả điều tra cùng tên của nhà báo David Grann, xoay quanh cuộc thảm sát hàng loạt nhắm vào bộ tộc da đỏ Osage tại vùng Oklahoma vào những năm 1920.
Sau nội chiến Mỹ, thổ dân Osage bị buộc di dời đến Oklahoma, một vùng đất khô cằn, thiếu sức sống. Song, sự tồn tại của vỉa dầu mỏ tại đây đã giúp các cư dân trở thành những người giàu có nhất thế giới lúc bấy giờ. Với sự bùng nổ của ngành công nghiệp dầu khí, cuộc sống của họ như được thay mới, từ những người sống tạm trong các lều nhỏ với tập tục săn bắt trở thành các ông bà chủ sở hữu siêu xe, biệt thự.
Tác phẩm bắt đầu bằng những thước phim trắng đen, mô tả đời sống thượng lưu của các thổ dân Osage, minh chứng cho một thời kỳ lịch sử huy hoàng của cộng đồng người da đỏ. Sau đó, phim phơi bày tội ác của những người da trắng khi tàn sát người dân nơi đây, nhằm chiếm đoạt khối tài sản kếch xù.
Với câu chuyện mang đậm màu hình sự vốn là đặc trưng của Martin Scorsese, tác phẩm tái hiện lịch sử đẫm máu của nước Mỹ qua góc nhìn của thủ phạm, cụ thể là Ernest Burkhart (Leonardo DiCaprio). Vừa xuất ngũ trở về Oklahoma, Ernest cảm mến nàng thổ dân Mollie (Lily Gladstone). Qua thời gian, họ yêu rồi cưới. Dù thế, cuộc sống hôn nhân của cả hai không mấy suôn sẻ khi cậu của Ernest, William King Hale (Robert De Niro), lên kế hoạch cho cháu trai đào mỏ, chiếm lấy gia sản của Mollie.
William được ví như nhà vua của vùng đất Osage, nhưng về bản chất, ông lại là một tên cáo già đội lốt thông thái, là hình tượng đại diện cho những người da trắng tham tàn, sống bất chấp để đạt được mục đích cá nhân. Qua đó, khán giả nhận ra từng có một thời kỳ người da trắng thất thế trước thổ dân bản địa, song họ vẫn ngấm ngầm đồng hóa người da đỏ bằng nhiều hình thức tinh vi.
Thảm án người da đỏ được tái hiện trên màn ảnh rộng. Ảnh: Paramount Pictures
Vầng trăng máu phản ánh nạn phân biệt chủng tộc sâu sắc trong lòng nước Mỹ cách đây một thế kỷ. Khi hàng loạt người Osage mất tích và chết đột ngột, không điều tra viên nào bắt tay vào tìm hiểu nguyên nhân, khiến cộng đồng người da đỏ nổi giận, có lúc còn quay sang nghi kỵ lẫn nhau.
Ở một góc độ, đó là biểu hiện của sự chia rẽ to lớn giữa các màu da khi chính quyền da trắng không coi trọng sự tồn vong của một cộng đồng thiểu số. Ở một hướng khác, người xem có thể suy đoán rằng đây chính là sự thông đồng nhằm che giấu tội ác của những người da trắng, khi đã ra tay sát hại cộng đồng người Osage.
Vụ án trong phim thực chất cũng từng bị bỏ quên gần 100 năm, cho đến khi nhà báo David Grann tìm hiểu và viết thành sách. Martin Scorsese chọn câu chuyện này dựng thành phim như một cách khôi phục lớp trầm tích đã bị chôn vùi từ lâu, lột trần tội ác của người da trắng ở một chương đen tối của lịch sử Hoa Kỳ
Diễn xuất đỉnh cao
Martin Scorsese là đạo diễn hiếm hoi của Hollywood không gắn liền tên tuổi với bất kỳ nàng thơ nào. Ông chỉ có những chàng thơ. Ở giai đoạn đầu sự nghiệp, Martin chọn Robert De Niro làm diễn viên quen mặt trong các tác phẩm của ông, tạo thành cặp đạo diễn – diễn viên thành công của Hollywood thế kỷ 20.
Leonardo DiCaprio lại là cái tên Martin Scorsese lựa chọn đồng hành trong những bộ phim ông làm vào đầu thế kỷ 21, bắt đầu từ Gangs of New York năm 2002 - phim giúp Leonardo DiCaprio thoát khỏi mác soái ca màn ảnh.
Lần đầu hai chàng thơ của đạo diễn Martin Scorsese đóng chung điện ảnh. Ảnh: Paramount Pictures
Vầng trăng máu đánh dấu lần đầu hai chàng thơ của Martin Scorsese kết hợp cùng một phim điện ảnh. Leonardo DiCaprio chứng minh vị thế của một tài tử hàng đầu Hollywood đến từ phong độ diễn xuất ổn định và ngoại hình thu hút người xem.
Với nhân vật Ernest, nam diễn viên hóa thân thành một người đàn ông da trắng mang tâm lý phức tạp, một kẻ vô tình hóa thành con rối bị giật dây bởi cậu ruột tham ác. Qua mạch phim, anh không chú trọng vào việc phô diễn hình thể mà để khán giả tự cảm nhận nỗi lòng nhân vật qua cách thoại từ tốn, nhưng chất chứa nhiều tâm trạng.
Leonardo truyền tải tình thế tiến thoái lưỡng nan của Ernest qua sự biến chuyển tinh tế của đôi mắt. Ở đầu phim, tài tử thể hiện ánh nhìn quyến rũ của một kẻ đào hoa khi chinh phục trái tim của Mollie. Sau đó, nam diễn viên cho thấy sự tận tâm vì vợ con qua ánh mắt mang nhiều nghị lực. Và khi chứng kiến sự tụt dốc của cư dân Osage, anh bộc lộ sự căm phẫn cùng cực đối với William.
Đối trọng với Leonardo DiCaprio, Robert De Niro vào vai một kẻ gian xảo, mưu lợi núp dưới dáng bộ khoan thai. Với nụ cười luôn thường trực trên môi, nam diễn viên khắc họa sự hai mặt trong tính cách nhân vật. Ông khiến người xem cảm nhận được dã tâm của William mà không cần lên gân trong lối diễn.
Leonardo DiCaprio và Robert De Niro phối hợp ăn ý trong nhiều trường đoạn, thúc đẩy mạch truyện phát triển. Ở các cảnh đối thoại, cả hai bộc lộ quan điểm và tâm cơ của nhân vật một cách mượt mà.
Lily Gladstone là điểm sáng diễn xuất của phim. Ảnh: Paramount Pictures
Song, điểm sáng nhất về diễn xuất trong Vầng trăng máu thuộc về Lily Gladstone. Vốn xuất thân từ một gia đình người thiểu số, nữ diễn viên hiểu rõ sự khó nhọc của cộng đồng này và truyền tải trọn vẹn nỗi đau dân tộc lên phim.
Vừa xuất hiện, Lily cho người xem thấy được sự quyền quý của người phụ nữ Osage qua nét mặt kiêu hãnh cùng trang phục thổ dân đặc trưng. Suốt phim, cô thể hiện hành trình thăng trầm của nhân vật Mollie chủ yếu qua biểu cảm khuôn mặt, không thoại nhiều nhưng vẫn chiếm trọn khung hình mỗi lần xuất hiện.
Lily khiến khán giả đau đáu khi chứng kiến số phận bi thảm của Mollie, qua cách cô suy sụp mỗi khi nghe tin một thành viên trong gia đình qua đời, qua ánh nhìn điềm nhiên dành cho Ernest khi chất vấn bản tính thiện lương của chồng và qua nỗ lực giải thoát chính mình khỏi vòng xoáy tội ác những người da trắng tạo nên.
Với Vầng trăng máu, ba diễn viên khẳng định sự nổi bật về diễn xuất trong năm 2023, hứa hẹn tạo nên sự bùng nổ trong mùa giải thưởng sắp tới.
Đạo diễn chỉ đạo ba diễn viên chính trên phim trường. Ảnh: Paramount Pictures
Phong cách làm phim độc đáo
Vầng trăng máu mang lối kể chuyện của dòng phim hình sự Viễn Tây cổ điển, không cài cắm nhiều ẩn ý khó hiểu. Martin Scorsese đã sử dụng nhiều thủ pháp điện ảnh đặc biệt để lột tả trang sử đau thương.
Ở đầu phim, vị đạo diễn dùng góc máy rộng quay toàn cảnh vùng Oklahoma cằn cỗi với đất nứt nẻ. Và rồi mạch dầu mỏ bị rò rỉ, "vàng đen" phun trào thành tia tưới tắm những thổ dân Osage là hình ảnh cho sự phồn vinh của cộng đồng này. Song, cách Martin chọn lối thể hiện chậm (slow-motion) cùng âm nhạc gợi cảm giác ám ảnh trong phân cảnh đó như báo hiệu cho một tương lai u tối đang đón đợi những con người địa phương.
Suốt phim, Martin Scorsese cho thấy sự chỉn chu trong cách dàn cảnh và khai thác hiệu quả số lượng nhân vật đồ sộ trong một không gian chật hẹp. Nhiều đoạn, đạo diễn tận dụng ánh sáng nửa tối nửa sáng thể hiện rõ sự đối lập thiện ác của các nhân vật.
Phim thách thức người xem với độ dài lên đến 206 phút cùng cách kể chuyện chậm rãi, thiếu cao trào, nhiều thoại và đòi hỏi tập trung cao. Song, với những người đam mê điện ảnh, tác phẩm mang đến trải nghiệm điện ảnh thuần chất, kết hợp giữa câu chuyện lớn, màn trình diễn xuất sắc của các diễn viên và kỹ thuật thượng thừa của đạo diễn bậc thầy.
Trailer phim 'Vầng trăng máu'
Đỗ Hoàng
