Các nhà khoa học của Đại học Cát Lâm (Trung Quốc) phân tích dữ liệu từ hơn 15.000 phôi được tạo ra bằng phương pháp IVF. Họ phát hiện thấy ở phụ nữ từ 20 đến 32 tuổi, khoảng một trong 5 trứng mang lỗi nhiễm sắc thể. Nhưng sau tuổi 32, tỷ lệ này tăng nhanh.
Đến giai đoạn giữa tuổi 30, hơn một nửa số trứng bị thừa hoặc thiếu nhiễm sắc thể - nguyên nhân hàng đầu gây sảy thai, vô sinh và các rối loạn như hội chứng Down. Và theo từng năm tuổi tăng lên, nguy cơ bất thường nhiễm sắc thể lại cao hơn.
Ảnh: Adobe Stock
Một phần nguyên nhân nằm ở cohessin - loại protein dạng vòng hoạt động như "keo phân tử", giữ các nhiễm sắc thể gắn chặt với nhau trong quá trình trứng phát triển. Nhưng cohesin không tồn tại mãi. Các nhà khoa học phát hiện khi phụ nữ lớn tuổi, mức protein quan trọng này giảm dần. Ở phụ nữ trên 40, lượng cohesin trong trứng thấp hơn tới một phần ba so với phụ nữ ở độ tuổi 20.
Các nhà khoa học vẫn đang tìm hiểu vì sao mức cohesin giảm theo tuổi, nhưng đã có một số manh mối. Chẳng hạn, các protein bảo vệ vốn giữ vai trò "che chắn" cho cohesin dần suy yếu theo thời gian, trong khi tình trạng stress oxy hóa tích tụ trong cơ thể có thể làm hỏng loại protein này. Đồng thời, những tín hiệu tế bào giúp cố định cohesin cũng suy giảm khi trứng lão hóa.
Đặc biệt, có hai con đường tế bào gây chú ý. Đầu tiên là con đường mTOR, kiểm soát sự tăng trưởng của tế bào và khả năng bám của cohesin. Các nghiên cứu trên nấm men cho thấy việc điều chỉnh mTOR có thể củng cố mức cohesin, dù chưa rõ liệu cách này có hiệu quả trên người hay không. Con đường còn lại - ATM - điều phối quá trình sửa chữa ADN và hỗ trợ cohesin giữ các nhiễm sắc thể gắn kết. Tuy nhiên, ở những trứng lớn tuổi, ATM hoạt động kém hiệu quả hơn, khiến cohesin suy giảm nhanh hơn.
Nhóm nghiên cứu đề xuất các nghiên cứu tiếp theo cần làm rõ hai con đường này ảnh hưởng đến cohesin ra sao, từ đó mở ra hướng mới nhằm bảo vệ chất lượng trứng khi phụ nữ lão hóa.
Hướng Dương (Theo NY Post)
