Tour lặn khám phá xác tàu Titanic do công ty OceanGate Expeditions, một công ty cung cấp dịch vụ lặn có người lái cho các mục đích thăm dò, công nghiệp và nghiên cứu, vận hành từ năm 2021. Đây được xem là một trong những tour thám hiểm nguy hiểm nhất thế giới khi du khách sẽ "chìm xuống đáy đại dương" với độ sâu khoảng 3.800 mét - nơi vị trí của tàu Titanic bị đắm.
Công ty OceanGate tiếp cận thành công xác tàu Titanic lần đầu tiên năm 2021, sau vài cuộc thử nghiệm từ 2017. Trong hai năm 2021-2022, phía nhà cung cấp đã thực hiện nhiều tour thám hiểm thành công. Giá một tour lên tới 250.000 USD (gần 6 tỷ đồng).
Stockton Rush, Giám đốc điều hành của OceanGate, cho biết khách hàng của mình là những người đam mê con tàu huyền thoại, được họ gọi là các "Titaniacs". "Chúng tôi có những hành khách đã thế chấp nhà của họ để thực hiện chuyến đi. Một số khác không đắn đo về mức chi phí này. Khách hàng của chúng tôi từng có một quý ông vừa trúng xổ số".
Stockton Rush nói tour của công ty mình rất có giá trị với lịch sử: "Đến một lúc nào đó, con người sẽ không còn Titanic nữa. Xác tàu sẽ bị vi khuẩn 'ăn thịt'. Nó sẽ là một rạn san hô nhân tạo trông không giống tàu Titanic".
Mẫu tàu lặn Titan. Ảnh: Ocean Gate
Thiết kế 'bất ổn' của tàu Titan
Tàu lặn Titan được làm bằng sợi carbon dày 12,7 cm, bọc hai đầu là mái vòm titan, nặng khoảng 10.000 kg, dài gần 7 m, rộng gần 3 m và cao 2,5 m, được ví như một chiếc xe tải nhỏ, có thể mang trọng tải 685 kg và có một cửa sổ duy nhất để du khách có thể nhìn thấy xác Titanic. Tàu di chuyển với tốc độ 5,5 km/h, đạt độ sâu tối đa là 13.123 feet (khoảng 4 km). Các chuyến đi kéo dài 8 ngày và mỗi lần lặn xuống xác tàu và nổi lên mặt nước mất khoảng 8 giờ.
Titan chở theo 5 người, trong đó có một lái tàu và bốn hành khách. Có rất ít chỗ ngồi. Một bức ảnh trong bảng thông số kỹ thuật của Titan cho thấy 5 người ngồi trên sàn tàu với không gian hạn chế để di chuyển hoặc đứng. Chỉ có một nhà vệ sinh và không có chỗ ngồi. Hành khách ngồi khoanh chân trên sàn và cởi giày.
Tàu khởi hành từ thành phố St. Johns, Newfoundland, Canada, mũi cực đông của Bắc Mỹ, cách địa điểm Titanic khoảng 643 km, trên một chiếc tàu thuê dịch vụ giàn khoan dầu cỡ lớn, mang theo chiếc tàu lặn Titan. Khi tới vị trí được xác định từ trước, tàu Titan sẽ được hạ thủy xuống biển. Tàu được khóa từ bên ngoài bằng 17 chốt, không có lối thoát nào khác. Vì thế, khả năng tự giải thoát của người bên trong gần như không thể. Tàu có cơ chế tự giảm trọng lượng để nổi lên mặt nước khi cần.
Aaron Newman, chuyên gia bảo mật phần mềm của OceanGate Expeditions cho biết: "Đó không phải là một chuyến đi tại Disney. Có rất nhiều rủi ro và thách thức".
Không gian bên trong tàu Titan và chiếc điều khiển giá rẻ. Ảnh: CBS News
Phóng viên David Pogue của CBS News từng tham gia tour này vào tháng 11/2022. Trước khi tham gia hành trình, David được Stockton Rush - CEO của OceanGate dẫn đi thăm một vòng. Stockton Rush cho biết tàu ngầm Titan được thiết kế để điều khiển một cách đơn giản "như sử dụng thang máy" với các tính năng lặn xuống và nổi lên thông qua một nút bấm.
Nhiều thành phần trong tàu Titan được "lắp đặt một cách ngẫu hứng" và sử dụng những linh kiện có sẵn trên thị trường. Tàu này sử dụng bộ tay cầm chơi game và giá rẻ của Logitech để điều khiển. Phiên bản này là Logitech G F710, ra mắt tháng 9/2010, sử dụng kết nối không dây 2.4 GHz qua đầu USB. Trên trang thương mại điện tử Amazon, Logitech G F710 chỉ còn hàng tân trang (refurbished) với giá 30 USD.
"Chúng tôi vận hành mọi thứ trên tàu với bộ điều khiển này", Stockton Rush cho biết khi công bố dịch vụ năm 2022. Khi đó, ông cầm trên tay mẫu Logitech G F710 nhưng không nói rõ sản phẩm có được tùy biến riêng để phù hợp với thiết kế tàu lặn hay không. Một số người cho rằng chiếc tay cầm này có thể là nguyên nhân của vụ việc nhưng đến nay chưa có nguồn tin chính thống nào xác nhận điều này.
Trải nghiệm nguy hiểm của du khách
Trong chuyến hành trình kéo dài hai ngày tới Bắc Đại Tây Dương, David đã làm quen với những nhà thám hiểm trong cùng chuyến đi của mình, bao gồm một ông trùm công nghiệp Ấn Độ Shrenik Baldota, một giám đốc điều hành ngân hàng Renata Rojas. Rojas đã tiết kiệm tiền để khám phá Titanic trong 30 năm. "Ước mơ này vô giá. Một số người muốn có một chiếc Ferrari, hay mua một ngôi nhà. Còn tôi muốn đến Titanic", cô nói.
Khi bắt đầu chuyến đi, David Pogue được đưa cho một bản thỏa thuận và đề nghị ký tên. "Nói thật là tôi hơi lo lắng, sau khi được đưa cho tờ giấy có nội dung: 'Tàu thử nghiệm này chưa được bất kỳ cơ quan quản lý nào phê duyệt hoặc chứng nhận và có thể dẫn đến thương tích về thể chất, chấn thương tinh thần hoặc tử vong"', ông nói.
Chuyến đi sau đó cũng bị trì hoãn hai ngày do sóng quá lớn, không thể hạ thủy tàu. Trong thời gian chờ đợi, cả đoàn được bù đắp bằng một tour lặn ở khu vực thềm lục địa cách đó 128 km, chiêm ngưỡng những vách đá dựng đứng, nơi sinh sản của cá mập.
Vài ngày sau, khi biển lặng, tour khám phá mới thực sự bắt đầu. Nhưng khi tàu lặn tới độ sâu 3.742 m, tín hiệu GPS bị vô hiệu hóa do quá sâu dưới nước. Tàu nổi có nhiệm vụ hướng dẫn tàu ngầm tới nơi có xác Titanic bằng cách gửi tin nhắn văn bản. Chiếc tàu đã bị "lạc" trong hai tiếng rưỡi sau đó. Ngày cuối cùng trên biển, cuối cùng đã đoàn cũng có thể tiếp cận Titanic và nhìn thấy chiếc mỏ neo "nổi lên từ bóng tối". "Sau 30 năm cố gắng, cuối cùng tôi cũng được chứng kiến con tàu đắm nổi tiếng nhất thế giới", Renata Rojas nói.
Mũi tàu Titanic dưới đại dương. Ảnh: CBS
Trong một chuyến đi khác, ông Aaron Newman cũng có có hội chiêm ngưỡng Titanic huyền thoại. Aaron xuất hiện trong chương trình Today của NBC hôm thứ Tư để chia sẻ về trải nghiệm của mình. Ông cho biết nếu tàu lặn ở độ sâu vài trăm mét và không có điện, hành khách sẽ hoàn toàn chìm trong bóng tối và lạnh giá. "Trời lạnh khi chúng tôi ở dưới đáy. Chúng tôi đã mặc nhiều lớp, đội mũ len và làm mọi cách để giữ ấm".
Aaron Newman phản đối cách gọi hành khách mất tích là "khách du lịch". "Đây là những người có đam mê và lối đi riêng. Nếu có chuyện gì xảy ra, đây là những người bình tĩnh và suy nghĩ thấu đáo và làm những gì có thể để sống sót", Newman nói và cho biết thêm mình cảm thấy an toàn và thoải mái khi được đi cùng các chuyên gia.
John "Danny" Olivas, một phi hành gia đã nghỉ hưu, người đã hoàn thành hai khóa huấn luyện trong môi trường sống dưới nước của NASA và được đào tạo về các chuyến đi bộ dưới nước, cũng từng trải nghiệm tour này. Ông nói với CNN chuyến thám hiểm là "một tình huống rất căng thẳng".
"Có lẽ sẽ không có bất kỳ sự lưu thông không khí nào trong cabin. Điều này cũng có thể gây ra nhiều nguy cơ tiềm ẩn khi chỉ hít thở không khí. Oxy rất quan trọng nhưng việc tạo ra CO2 bởi 5 người trong một con tàu nhỏ, chật hẹp sẽ rất nguy hiểm, có khả năng tạo ra một môi trường độc hại cho các thành viên phi hành đoàn", Olivas cho biết.
Mike Reiss, người đã thực hiện bốn lần lặn kéo dài 10 giờ với OceanGate, trong đó có một lần xuống tàu Titanic, nói với ABC News tàu ngầm của ông đã mất liên lạc với tàu chủ trong mỗi lần lặn. Không có GPS, thủy thủ đoàn đã mất ba giờ để tìm thấy Titanic dù cách con tàu chỉ 500 mét. Reiss cho biết anh đã ký một giấy miễn trừ có đề cập đến cái chết ba lần ngay trang đầu tiên.
"Tôi luôn nghĩ rằng điều này rất nguy hiểm và bất kỳ vấn đề nhỏ nào cũng sẽ biến thành thảm họa lớn. Chiếc tàu lặn được chế tạo đơn giản và chỉ được đẩy bằng hai cánh quạt ở bên ngoài. Ngay cả tôi cũng có thể lái và điều hướng tàu ngầm trong một thời gian", ông nói. Nỗi sợ hãi lớn nhất với Reiss là tàu ngầm không thể giải phóng sức nặng khi tới lúc cần nổi lên mặt nước - một trong những cơ chế quan trọng của tàu Titan - khiến nó bị chìm xuống đại dương.
Vị trí tàu Titanic đắm (Titanic Wrech). Ảnh: ABC News
Tàu lặn Titan hiện chưa có dấu hiệu được tìm thấy sau 4 ngày mất tích kể từ hôm 18/6. Lượng oxy trong tàu được cho là đã hết vào lúc 7h08 sáng 22/6 theo giờ địa phương (18h08 theo giờ Hà Nội). Tuy nhiên, quá trình tìm kiếm vẫn đang được nhà chức trách Mỹ và Canada tiến hành.
Tàu Titanic đã đâm phải một tảng băng trôi vào đêm 15/4/1912 và chìm dưới đáy biển tại khu vực Bắc Đại Tây Dương, khiến hơn 1.500 chết. Xác tàu được tìm thấy năm 1985, được UNESCO công nhận là di sản thế giới dưới nước cần bảo vệ vào tháng 4/2012. Đến nay, những người tiếp cận con tàu chủ yếu là nhà khoa học và một số rất ít du khách.
>> Xem thêm một số hình ảnh tàu Titanic dưới đại dương
Nguyên Chi (Theo CBS, ABC)
