Chủ nhật, 10/1/2021, 00:01 (GMT+7)

Thu hơn 30 triệu đồng mỗi vụ từ nấu mật mía

Hà TĩnhHơn 10 năm nay, gia đình anh Nguyễn Văn Dũng, trú xã Thọ Điền, huyện Vũ Quang, gắn bó với nghề truyền thống, dùng sức trâu kéo trụ sắt ép mía lấy nước để nấu mật, thu hàng chục triệu đồng trong 15-20 ngày.

Giữa tháng 11 đến đầu tháng 12 âm lịch hàng năm, người dân xã Thọ Điền, huyện Vũ Quang, ra đồng chặt mía chở về nhà ép lấy nước nấu mật. Mỗi gia đình trung bình sở hữu từ một sào đến hơn một ha. Cây mía trồng sau một năm cho thu hoạch.

Anh Nguyễn Văn Dũng (41 tuổi, góc trái) và vợ Thái Thị Hải Yến (35 tuổi, ở thôn 1, xã Thọ Điền) duy trì việc dùng sức trâu ép mía nấu mật, nghề truyền thống anh kế thừa từ bố mẹ, hơn 10 năm nay.

Nơi sản xuất mật mía của vợ chồng anh Dũng là căn bếp rộng khoảng 50 m2. Ở giữa gian bếp có hai trụ sắt có bánh răng cao khoảng 60 cm, đường kính 25 cm đặt sát nhau, một trụ có trục xoay, xung quanh nẹp cố định lại lại bằng gỗ. Anh Dũng dùng thanh gỗ dài 3 m nối với trụ có trục xoay, sau đó buộc vào cổ con trâu. Khi trâu di chuyển vòng quanh, trụ sắt sẽ quay, cây mía được bỏ vào khe hở nhỏ của hai trụ sắt sẽ bị ép bẹp, tạo ra nước.

Toàn xã Thọ Điền có hàng trăm hộ dân làm nghề nấu mật mía, song đa số đều dùng máy móc công nghiệp để ép nước, ít người vận dụng sức trâu. Một vụ làm mật kéo dài 15-20 ngày, đây là nghề thời vụ của bà con.

Con trâu cái của gia đình anh Dũng 6 tuổi, "làm nghề" được 4 năm. Trâu được sử dụng kéo trụ phải là những con trâu thuần và hiền. Ban đầu gia chủ phải tập cho con vật kéo thử vài buổi, sau đó mới quen dần. Một số con không theo ý, thấy bị buộc thanh gỗ vào cổ lập tức bỏ chạy.

Trong vụ mật kéo dài từ giữa tháng 11 đến đầu tháng 12 âm lịch, hàng ngày anh Dũng thường thức dậy từ lúc 5h gom hàng chục bó mía lại gian bếp, chặt một cây mía ra ba khúc, mỗi khúc dài 1 m để bỏ vào trụ sắt ép lấy nước.

Trụ sắt ép mía được bố mẹ anh Dũng sử dụng khoảng 30 năm trước. Trụ có 4 ổ bi, thỉnh thoảng một vài viên bi bị vỡ phải thay mới, còn bộ khung chưa lần nào hỏng hóc.

Ở phía bên trái của trụ sắt có một đường dẫn nhỏ, phía dưới đặt xô nhựa để nước mía chảy vào.

Cứ 30 phút, con trâu kéo trụ sắt sẽ ép được khoảng 20 lít nước mía, chị Yến đem xô nước đổ vào bể lọc ở trên bếp để bắt đầu quá trình nấu mật.

Bếp làm bằng bê tông dùng để nấu mật. Phía trên bếp đặt chảo chuyên dụng, hai bên bố trí hai thùng nhôm có hệ thống màng lọc để đựng nước mía thô.

Nước từ thùng nhôm chảy qua vòi xuống nồi được đun sôi trong 2 tiếng và lọc lại khoảng 3-4 lần cho sạch. Gia chủ phải túc trực vớt bọt để nước không bị trào ra bếp, sau đó nấu tiếp 4 tiếng nữa tạo mật.

Một bó mía được cho vào trụ sắt ép đi ép lại khoảng 4 lần. Khi bã mía hết nước, chị Yến gom lại đem ra sân phơi khô để làm củi.

"Nhiều hộ đã áp dụng máy móc công nghiệp để quá trình ép mía lấy nước được nhanh hơn, song tôi vẫn muốn dùng sức trâu để duy trì nét văn hóa truyền thống của quê hương", chị Yến nói và cho hay nếu dùng máy móc, trong 5 tiếng ép được hơn một tấn mía cây, vận dụng sức trâu chỉ đạt năng suất 3-4 tạ. Cách làm thủ công phù hợp với hộ làm ăn nhỏ lẻ.

10h mỗi ngày, việc ép mía lấy nước kết thúc, con trâu được nghỉ ngơi cho đi ăn cỏ. Anh Dũng cùng các thành viên trong gia đình túc trực bỏ củi vào bếp để đun sôi nồi mật mía.

Giờ nghỉ trưa, điện thoại của chị Yến bận rộn khi nhiều khách hàng gọi điện để đặt mua mật. "Mật của gia đình tôi được đánh giá sạch sẽ, thơm ngon, ai ăn thử một lần đều quay lại mua lần hai", chị Yến nói.

15h mỗi ngày, sau khoảng 6 tiếng với nhiều công đoạn nấu, nồi mật mía chín, sủi bọt và tạo nên tiếng nổ tanh tách. Chị Yến rửa sạch gáo và xô nhựa bằng nước sôi rồi lại bếp múc mật từ nồi chuyên dụng bỏ vào xô nhựa cho nguội. Một ngày vợ chồng chị Yến dùng sức trâu ép được hơn 200 lít nước mía, nấu được 30-35 lít mật. Một lít mật mía bán giá 45.000 đồng.

Tô mật mía đặc quánh sau khi để nguội. "Trung bình một vụ tôi thu về 30-35 triệu đồng tiền bán mật", anh Dũng cho hay.

Dùng trâu ép mía tạo mật thu hơn 30 triệu đồng mỗi vụ
 
 

Quy trình dùng sức trâu ép mía tạo mật của gia đình anh Dũng. Video: Hùng Lê

Hùng Lê

Đánh giá phiên bản mới