Mì tương đen hay mì jajangmyeon được xem là món ăn quốc dân ở Hàn Quốc. Những người từng đến xứ sở kim chi hay là fan của các bộ phim K-drama cũng đều biết đến món ăn quen thuộc này. Có lẽ hiếm nhà hàng Hàn Quốc nào trên thế giới không có mì tương đen trong thực đơn. Tuy nhiên, những người từng đến đất nước Trung Quốc cũng bắt gặp món ăn có công thức, nguyên liệu y chang, cách phát âm cũng tương tự (zhajiangmian).
Nhiều người cho rằng, mì zhajiangmian của Trung Quốc là bản copy biến thể của jajangmyeon Hàn Quốc nhưng sự thật là ngược lại. Mì tương đen là đặc sản truyền thống có tuổi đời hàng trăm năm ở Trung Quốc, được "nhập khẩu" vào xứ Hàn từ đầu thế kỷ 20. Điều này khiến nhiều người khá bất ngờ.
Mì tương đen kiểu Trung Quốc.
Trong tiếng Trung, "zha jiang mian" có nghĩa là mì ăn với sốt đậu (zhajiang), có nguồn gốc từ tỉnh Sơn Đông và là món ăn biểu tượng của các tỉnh miền Bắc Trung Quốc. Không có mốc lịch sử nào về thời điểm ra đời mì sốt đậu hay mì tương đen nhưng có nhiều câu chuyện truyền miệng liên quan đến món đặc sản Sơn Đông này.
Vào cuối đời Thanh, trong một lần chạy loạn từ Bắc Kinh về Tây An, hoàng đế Quang Tự, Từ Hi thái hậu và thái giám Lý Liên Anh ngửi thấy mùi thơm dễ chịu từ một nhà hàng bên đường. Do mệt mỏi sau quãng đường dài, cả đoàn quyết định dừng lại dùng bữa. Từ đó, món mì zhajiangmian được lưu hành tới Bắc Kinh và trở thành đặc sản của vùng đất kinh thành.
Đầu thế kỷ 20, những người Trung Quốc đến làm việc tại cảng Incheon đã mang theo nguyên liệu sốt tương đen để làm món ăn này giống hệt như ở quê nhà. Năm 1905, lần đầu tiên mì tương đen được giới thiệu trong nhà hàng Gonghwachun tại khu phố Tàu ở Incheon, do những người Sơn Đông mở. Nhà hàng này hiện là bảo tàng mì jajangmyeon nổi tiếng.
Jajangmyeon là món ăn phổ biến ở Hàn.
Tên gọi zhajiangmian cũng được biến đổi thành jajangmyeon cho gần giống với âm tiếng Hàn. Dần dần, mì tương đen được yêu thích ở xứ sở kim chi, gia giảm thêm một số nguyên liệu để phù hợp với khẩu vị ở địa phương. Những năm sau chiến tranh Triều Tiên, mì jajangmyeon càng được ngày càng nổi tiếng, lan ra khắp các bến cảng, chợ cá, trung tâm thương mại khắp cả nước do dễ ăn và giá thành rất rẻ, ai cũng có thể mua được. Tuy có xuất xứ từ Trung Quốc nhưng mì tương đen xứ Hàn vẫn có hương vị riêng.
Để làm món ăn này, về cơ bản, nguyên liệu cần có sốt tương đen hoặc bột tương đen làm từ đậu nành đen lên men. Ban đầu, chúng có vị đắng và mặn nhưng sau khi làm thành nước sốt và xào chung với mì thì lại có vị ngọt bùi, không thể thay thế bằng loại sốt nào khác. Sợi mì ngon nhất là mì tươi, dai dai, đậm đà, ăn kèm với thịt lợn xào, trứng bác, các loại rau củ như dưa chuột, cà rốt, giá... Ở Hàn Quốc, người ta thích ăn kèm với củ cải muối chua chua ngọt ngọt.
Mì tương đen ở Bắc Kinh. Video: CGTN
Còn với những người chưa từng thử qua món zhajiangmian phiên bản gốc thì có thể ghé qua các con phố ẩm thực nổi tiếng ở thủ đô Bắc Kinh như hẻm Hutong hay dày công hơn có thể tìm tới tỉnh Sơn Đông - quê hương của món ăn này. Ở Trung Quốc, người dân thường thích ăn mì vào ngày sinh nhật với niềm tin rằng sợi mì càng dài thì tuổi thọ càng cao.
