Bệnh nhân A.T., 30 tuổi, quê Phú Thọ, thường xuyên bị đau bụng khi đi ngoài, kèm táo bón và són phân gần một năm nay nhưng chủ quan không đi khám, cho rằng chỉ là rối loạn tiêu hóa bình thường. Gần đây, T. đến Bệnh viện Bệnh Nhiệt đới Trung ương do phát hiện phân có những đoạn ký sinh trùng màu trắng, ngọ nguậy như đốt sán.
Sau khi được làm xét nghiệm ký sinh trùng, bệnh nhân được chỉ định thụt tháo để nội soi đại tràng. Các bác sĩ lúc này phát hiện một con sán dây dài hơn 3 m, đang sống ký sinh trong ruột và đại tràng, được thải ra ngoài. Qua khai thác tiền sử, bệnh nhân có thói quen ăn rau sống và đã lâu không tẩy giun. Anh nghi ngờ bị nhiễm sán do ăn rau sống không đảm bảo vệ sinh, có chứa trứng sán dây.
Hình ảnh con sán dây dài 3 m sau khi bệnh nhân được thụt tháo để nội soi đại tràng. Ảnh: BVCC
Tiến sĩ Lê Nguyễn Minh Hoa – Kỹ thuật viên trưởng Khoa Vi sinh và Sinh học phân tử, giải thích: "Sau khi nhận mẫu bệnh phẩm, chúng tôi nghi ngờ đây là sán dây bò (Taenia saginata), tuy nhiên cần chẩn đoán phân biệt với sán dây lợn (Taenia solium). Để xác định chính xác loài sán, bắt buộc phải thu được phần đầu sán – bộ phận mang đặc điểm định danh. Do đó, bệnh nhân sẽ phải uống thuốc xổ để thải ra toàn bộ con sán, bao gồm cả phần đầu để tránh tái phát".
Bác sĩ Nguyễn Thị Thu Huyền thuộc Trung tâm Khám chữa bệnh theo yêu cầu và Quốc tế, Bệnh viện Bệnh Nhiệt đới Trung ương, cho biết: "Sau khi có kết quả định danh, bệnh nhân sẽ được bác sĩ kê đơn điều trị đặc hiệu. Tùy theo loại sán và mức độ nhiễm, bác sĩ có thể chỉ định dùng thuốc đặc hiệu, kết hợp với thuốc xổ để đẩy sán ra ngoài. Sau điều trị, người bệnh cần được theo dõi bằng xét nghiệm phân định kỳ trong vài tuần đến vài tháng, nhằm đảm bảo sán đã được loại bỏ hoàn toàn, không còn trứng hoặc đốt sán sót lại trong đường ruột".
Sán dây là loại ký sinh trùng có thể tồn tại âm thầm nhiều năm trong cơ thể mà không biểu hiện triệu chứng rõ ràng. Một số bệnh nhân có thể gặp các triệu chứng như đau bụng âm ỉ, đầy hơi, rối loạn tiêu hóa, buồn nôn, sụt cân dù ăn uống bình thường. Trong nhiều trường hợp, dấu hiệu đầu tiên chính là việc phát hiện đốt sán bò ra theo phân.
Bác sĩ tư vấn cho nam bệnh nhân sau khi có kết quả xét nghiệm. Ảnh: BVCC
Về cơ chế lây nhiễm, bác sĩ Huyền cho hay sán dây xâm nhập vào cơ thể người qua đường tiêu hóa, thông qua việc ăn phải ấu trùng hoặc trứng sán trong thực phẩm nhiễm bẩn. Với sán dây bò, nguồn lây chủ yếu là thịt bò tái hoặc chưa nấu chín kỹ. Nguy hiểm hơn, sán dây lợn không chỉ lây qua thịt nhiễm ấu trùng mà trứng của chúng còn có thể truyền từ người sang người qua đường phân – tay – miệng nếu vệ sinh kém.
Khi vào cơ thể, trứng nở thành ấu trùng, xuyên qua thành ruột và có thể di chuyển đến não, mắt, cơ - một biến chứng nguy hiểm, có thể đe dọa tính mạng. Ngoài ra, trứng và ấu trùng sán dây có thể lan truyền qua thực phẩm, nước hoặc đất bị ô nhiễm. Những thói quen ăn uống thiếu an toàn như ăn thịt tái, tiết canh, rau sống không rửa kỹ, uống nước lã hoặc không tẩy giun định kỳ đều làm tăng nguy cơ nhiễm ký sinh trùng.
Để phòng bệnh, mỗi người cần giữ vệ sinh cá nhân, rửa tay bằng xà phòng trước khi ăn và sau khi đi vệ sinh, ăn chín uống sôi, hạn chế ăn thịt tái hoặc rau sống chưa được xử lý kỹ. Đồng thời, nên tẩy giun định kỳ mỗi 6 tháng một lần, đặc biệt với trẻ em, người cao tuổi và người có hệ miễn dịch yếu.
Hướng Dương
