Bà N.Chi, ở quận Bình Thạnh, TP HCM cho biết: "Tôi đến nhờ tư vấn đi du học Singapore cho con tôi ở một công ty tư vấn du học tại quận 3. Họ không lấy phí dịch vụ nhưng học phí năm đầu tiên lại hơn 10.000 USD. Tôi hỏi sao nhiều thế vì tôi biết giá bình quân đi du học ở nước này chỉ khoảng từ 5.000 - 6.000 USD; họ giải thích rằng học sinh năm đầu tiên phải đóng tiền quần áo, cơ sở vật chất, quỹ này quỹ nọ cho trường. Khi qua đó, con tôi mới biết học phí chính thức là 6.000 USD/năm. Như thế là tôi đã bị lừa tiền dịch vụ hơn 4.000 USD. Nộp đơn kiện lên Sở GDĐT thì họ nói không quản lý, qua công an thì nói không liên can!".
Theo Sài Gòn Tiếp Thị, các công ty du học hiện nay sống bằng hai nguồn: hoa hồng từ các trường mà họ hợp tác đưa học sinh sang du học và phí dịch vụ. Tỷ lệ hoa hồng phổ biến là 10% học phí năm đầu tiên tính trên đầu học sinh. Ví dụ, công ty A năm nay giới thiệu được cho trường B bên Mỹ 10 học sinh với mức học phí năm đầu tiên bình quân là 15.000 USD/học sinh thì công ty đó được trả hoa hồng là 15.000 USD (1.500 USD x 10 học sinh). Đó là tỷ lệ hoa hồng chung đối với trường bình thường. Còn các trường có danh tiếng thì thường họ không cần tiếp thị vẫn không đủ chỗ học cho học sinh nên không có hoa hồng cho công ty môi giới. Và ngược lại trường càng ít tên tuổi, ở nơi hẻo lánh, vùng cao, vùng xa thì hoa hồng càng cao, có trường còn trả đến 50%. Vì lợi nhuận, bất cần lương tâm, nhiều công ty du học đã lừa phụ huynh để cho con đến học các trường này rồi "đem con bỏ chợ".
Tuy nhiên, nguồn thu từ hoa hồng của các trường thường đến sau khi học sinh đã qua học và nếu trường "xù" thì các công ty môi giới cũng không làm gì được nên để "nắm đằng cán", các công ty du học thường tập trung vào nguồn thu thứ hai là phí dịch vụ. Mức thu ở từng công ty khác nhau, tùy vào sự thỏa thuận với phụ huynh chứ không theo một chuẩn mực nhất định nào. Mức thu này hiện ở các cơ quan du học của Nhà nước, của các lãnh sự quán là khoảng 200 USD/người ở tất cả các nước.
Còn ở các công ty tư nhân, mặt bằng giá chung là: du học Singapore 300USD/người, Anh: 400USD, Mỹ: 800USD,… Tuy nhiên có không ít dịch vụ "hét" giá du học Singapore 1.000 USD (trường hợp núp dưới học phí như trên là đến 4.000 USD), Anh - Pháp: 2.000 USD, Mỹ: 3.000 USD, thậm chí đến 10.000 USD. Sự cạnh tranh càng gay gắt thì các chiêu lừa đảo cũng ngày càng tinh vi hơn.
Bà Thanh Hương (quận 1) kể câu chuyện của người bạn bị lừa "ngọt ngào" từ công ty này qua công ty khác mất cả mấy ngàn đô la mà không hay biết. Cứ lấy cớ rằng con bà học yếu, lấy tiền để "chạy" bằng nhưng làm không được và giới thiệu qua trung tâm của anh, chị mình lấy tiền tiếp. Đến công ty thứ 3, mất hơn 5.000 USD mới đi được Canada thì lại vào một trường quá "bèo" ở một nơi khỉ ho cò gáy. Công ty "đem con bỏ chợ", bà bạn chạy khắp nơi cầu cứu mà không ai giải quyết. Cuối cùng phải mất thêm gần 10.000 USD nữa để nhờ một công ty dịch vụ khác chạy lo đưa con bà về. Tiền mất, tật mang mà một chữ Tây vẫn chưa học được. Trường Việt Nam thì bị lỡ dở mất một năm, phải học lại.
Đó là trường hợp học yếu, còn trường hợp học giỏi như con của ông M.L ở quận 10, vẫn bị "dụ" ngọt như thường. Ông kể với giọng bực tức: "Con nhỏ đang học lớp 10 rất giỏi ở trường Nguyễn Thị Minh Khai, thì được học bổng của quỹ trao đổi văn hoá Mỹ gì đó đi du học ở Mỹ. Nhưng ác thay, học bổng này chỉ cho 1 năm, nếu muốn học tiếp thì phải về nước thi lại, chắc gì đã đậu tiếp. Mà chương trình lớp 11 bên đó với Việt Nam khác xa nhau, về nước học tiếp thì ai lại chấp nhận. Thế là gia đình tôi phải chạy vạy lo thêm tiền để con gái học tiếp lớp 12 rồi lấy bằng đại học bên đó luôn. Thật là ép người quá mức!" - ông ta thán.
Hội nhập quốc tế, thị trường du học sẽ còn phát triển nữa. Thế nhưng, với cung cách làm ăn bất minh, chụp giựt hiện nay, các công ty trong nước đang tự làm mất dần lợi thế cạnh tranh của mình vào tay các công ty nước ngoài có sự đầu tư lớn hơn về vốn và cơ sở vật chất. "Chiếc bánh" du học đang được chia phần!