Cách chúng ta bắt đầu buổi sáng có ảnh hưởng rất lớn đến phần còn lại của ngày, từ việc cầm điện thoại di động ngay sau khi thức dậy đến cố gắng uống một tách cà phê... Ban đầu, những thói quen này có vẻ vô hại, nhưng các chuyên gia y tế đang lo ngại về việc chúng góp phần gây tắc nghẽn động mạch, làm tổn hại đến sức khỏe tim mạch. Một trong những thói quen đó, như nghiên cứu đã chỉ ra, là bỏ bữa sáng.
Suốt nhiều năm, bữa sáng được xem là bữa ăn quan trọng nhất trong ngày. Tuy nhiên, nhịp sống bận rộn khiến ngày càng nhiều người bỏ qua bữa sáng hoặc chỉ ăn vội trên đường đi làm - một thói quen không hề tốt cho sức khỏe. Nhiều người còn trì hoãn bữa sáng với lý do nhịn ăn gián đoạn, kiểm soát cân nặng hay thiếu thời gian. Tuy nhiên, các nghiên cứu mới cho thấy thói quen này có thể gây hại nhiều hơn bạn nghĩ, đặc biệt với tim mạch và hệ tuần hoàn.
Ảnh hưởng của bỏ ăn sáng lên sức khỏe động mạch
Động mạch có nhiệm vụ vận chuyển máu giàu oxy từ tim đến các tế bào trong cơ thể. Theo thời gian, chúng có thể bị thu hẹp do sự tích tụ mảng bám - hiện tượng được gọi là xơ vữa động mạch. Khi quá trình này diễn ra âm thầm, nó làm tăng nguy cơ đau tim và đột quỵ.
Các nghiên cứu cho thấy những người thường xuyên không ăn sáng có xu hướng tăng cholesterol xấu (LDL), huyết áp cao hơn và tình trạng kháng insulin. Ba yếu tố này kết hợp làm gia tăng nguy cơ hình thành mảng bám trong thành động mạch.
Khi thiếu hụt dinh dưỡng vào buổi sáng, cơ thể sẽ phản ứng bằng cách giải phóng các hormone căng thẳng như cortisol. Sự gia tăng các hormone này làm thúc đẩy tình trạng viêm - yếu tố chính dẫn đến xơ vữa động mạch. Ngoài ra, những người bỏ bữa sáng thường có xu hướng ăn bù vào các bữa sau trong ngày, tiêu thụ thực phẩm nhiều calo hoặc chế biến sẵn, làm tăng mức triglyceride, gây áp lực lên hệ mạch máu.
Một phân tích gần đây từ nghiên cứu PESA (tiến triển xơ vữa động mạch tiềm ẩn giai đoạn sớm) đã xem xét mối liên hệ giữa thói quen ăn sáng và nguy cơ mắc bệnh mạch máu. Các nhà khoa học chia người tham gia thành ba nhóm: khoảng 27% ăn sáng giàu năng lượng (hơn 20% tổng lượng calo trong ngày), 70% ăn sáng với mức năng lượng trung bình (từ 5-20%), và một nhóm nhỏ gần 3% hầu như bỏ bữa sáng (dưới 5% calo). Kết quả cho thấy những người không ăn sáng có nguy cơ hình thành xơ vữa động mạch cao hơn đáng kể so với hai nhóm còn lại.
Một báo cáo đăng trên Tạp chí của Đại học Tim mạch Mỹ cho thấy những người trưởng thành thường xuyên bỏ bữa sáng có nguy cơ tử vong do bệnh tim mạch cao hơn 87% so với những người ăn sáng đều đặn. Một nghiên cứu khác thực hiện tại Tây Ban Nha cũng phát hiện những người không ăn sáng thường có thành động mạch cảnh dày hơn - dấu hiệu sớm của chứng xơ vữa động mạch.
Các chuyên gia cho rằng mối liên hệ này không chỉ phụ thuộc vào chúng ta ăn gì, mà còn ở thời điểm ăn. Cơ thể hoạt động theo nhịp sinh học tự nhiên, và việc ăn uống đúng với nhịp này giúp điều hòa quá trình trao đổi chất cũng như kiểm soát đường huyết. Ngược lại, bỏ bữa sáng làm gián đoạn nhịp sinh học, khiến cơ thể rơi vào trạng thái căng thẳng, thúc đẩy tích trữ mỡ và viêm - hai yếu tố gây hại cho sức khỏe động mạch.
Triệu chứng thường bị bỏ qua
Điều đáng lo ngại nhất của xơ vữa động mạch là nó tiến triển âm thầm trong nhiều năm, thậm chí hàng chục năm, mà không có dấu hiệu rõ rệt cho đến khi xảy ra biến cố nghiêm trọng. Những biểu hiện ban đầu như mệt mỏi nhẹ, chóng mặt hay khó thở thường bị nhầm lẫn với sự mệt mỏi thông thường. Đến khi người bệnh xuất hiện cơn đau ngực hoặc lên cơn đau tim, bệnh đã tiến triển ở giai đoạn nặng.
Các xét nghiệm máu, kiểm tra mỡ máu và chụp chiếu hình ảnh như siêu âm động mạch cảnh hiện là những phương pháp đáng tin cậy nhất để phát hiện sớm thay đổi trong thành động mạch. Các bác sĩ cũng nhấn mạnh tầm quan trọng của việc theo dõi đường huyết và huyết áp, vì đây là hai yếu tố có liên quan chặt chẽ đến sức khỏe mạch máu.
Cách giữ cho động mạch khỏe mạnh
Giải pháp bắt đầu từ việc cân bằng lại thói quen buổi sáng. Một bữa sáng lành mạnh giúp điều hòa chuyển hóa và duy trì năng lượng ổn định. Các chuyên gia dinh dưỡng khuyên nên bổ sung thực phẩm giàu chất xơ, chất chống oxy hóa và chất béo lành mạnh như yến mạch, các loại hạt, hạt giống, trái cây và ngũ cốc nguyên hạt. Những thực phẩm này giúp giảm cholesterol xấu (LDL) và bảo vệ lớp thành trong của mạch máu. Bên cạnh đó, cung cấp đủ nước cũng rất quan trọng, giúp đào thải độc tố và điều hòa mọi hoạt động trong cơ thể.
Ngoài ra, nên tránh các loại thực phẩm sáng chế biến sẵn, chứa nhiều đường thêm hoặc chất béo chuyển hóa. Chúng dễ làm tăng đường huyết đột ngột và gây viêm, làm mất đi tác dụng của bữa sáng.
Tác hại âm thầm từ việc bỏ bữa sáng là lời cảnh báo rằng sức khỏe tim mạch rất mong manh và phụ thuộc vào những gì chúng ta làm, cách chúng ta làm và những gì chúng ta ăn. Giữ cân nặng quan trọng, nhưng thiết lập một khởi đầu lành mạnh cho ngày mới và không bỏ qua bất kỳ bữa ăn nào, đặc biệt là bữa sáng, còn quan trọng không kém. Những lựa chọn sáng suốt vào buổi sáng sẽ giúp bảo vệ động mạch và xây dựng nền tảng vững chắc cho sức khỏe tim mạch lâu dài.
Hướng Dương (Theo Times of India)
