Nguyễn Xuân Huy cho biết anh giữ lại chiếc violin sứ đầu tiên mình chế tác bởi nó như "tài sản vô giá", đánh dấu bước ngoặt lớn trong cuộc đời nghệ thuật khi anh trở thành nghệ nhân đầu tiên và duy nhất trên thế giới có thể làm violin sứ. Anh bắt tay vào chế tác cây đàn này từ năm 2017 và mất 6 năm, tới 2021 mới hoàn thiện. Cây đàn được chế tác theo lối giả cổ kết hợp sơn mài cùng những hoa văn cổ điển châu Âu và hoàn toàn có thể chơi nhạc với âm thanh chuẩn.
Ðàn nặng hơn 825gr tính cả phụ kiện bằng gỗ, tức chỉ gấp đôi đàn gỗ. Ðây là trọng lượng gần như không tưởng với chất liệu sứ để đạt tới kích thước chuẩn của violin 4/4. Chất lượng âm thanh của violin sứ dường như tốt hơn một số loại vật liệu thay thế khác như sợi carbon hay thủy tinh. Chất liệu sứ khi đạt độ mỏng thích hợp sẽ cho tiếng ngân thanh, vang nhưng vẫn có độ trầm lý tưởng để làm nhạc cụ.
Cũng giống như ba violin sứ khác, chiếc violin sứ đầu tiên được nghệ nhân Xuân Huy đăng ký bản quyền tại Cục Sở hữu Trí tuệ Việt Nam và một số nước khác trên thế giới.
"Đây là tác phẩm độc bản không chỉ của Việt Nam mà cả quốc tế bởi cho đến hiện tại, chưa một ai có thể làm được violin sứ. Với việc đã đăng ký bản quyền quốc tế từ năm 2018, rất khó để một nghệ nhân nào khác giành được quyền chế tác đàn sứ của tôi", anh cho biết.
Nghệ sĩ Xuân Huy nói về hành trình theo đuổi đam mê chế tác violin sứ. Video: Huyền Vũ
Để theo đuổi giấc mơ làm đàn sứ, Xuân Huy thú nhận anh phải hy sinh rất nhiều tiền bạc, thời gian, tình cảm... Thậm chí em gái anh - Kiện tướng dancesport Khánh Thi - còn bảo anh trai "khùng" vì đam mê bay bổng. Anh từng "cày tung" các làng gốm nổi tiếng của miền Bắc như Bát Tràng, Hải Dương... nhưng đều nhận được cái lắc đầu từ các nghệ nhân sứ. "Có người để lại nhà, kim cương, có người để lại gia phả. Tôi không có tất cả những thứ đó nhưng lại biết chơi và làm đàn". Khi mày mò tìm hiểu, nhiều người bảo anh "không làm được đâu, khó đấy" nhưng Xuân Huy không nản chí mà bắt đầu kết hợp nhiều nghệ nhân, lò, xưởng để tạo ra khuôn mẫu cho đàn. Sau nhiều năm bền bỉ, cần mẫn, anh đã chế tác thành công.
Hiện ngoài violin sứ đầu tiên trên thế giới, trong nhà nghệ nhân Xuân Huy còn trưng bày rất nhiều mẫu violin sứ anh chế tác trong quá trình nghiên cứu. Mỗi cây đàn lại gắn với một giai đoạn anh nghiên cứu. Có chiếc anh chưa ưng về khuôn, có chiếc lại chưa đạt được độ mỏng... anh đều giữ lại, tự tay trang trí cho chúng trở thành tác phẩm tranh sứ để trưng bày làm kỷ niệm.
Nghệ nhân Xuân Huy nói về bộ sưu tập violin bằng sứ. Video: Huyền Vũ
Xuân Huy được mệnh danh thần đồng âm nhạc và là người Việt Nam duy nhất chơi trong dàn nhạc giao hưởng Century của cố Công nương Diana trong 8 năm liền. Từ khi về nước, anh đam mê theo đuổi chế tác đàn violin. Từ những năm 2000, anh gần như sống tách mình khỏi hoạt động nghệ thuật, dành toàn tâm toàn ý nghiên cứu chế tác đàn violin bằng sứ. Anh bắt đầu nghiên cứu từ năm 2014 và năm 2017 trở thành người Việt Nam đầu tiên, cũng là người duy nhất trên thế giới chế tác thành công và biểu diễn violin sứ.
Năm 2019, anh được tổ chức kỷ lục Việt Nam trao bằng xác lập kỷ lục "Người chế tác và biểu diễn đàn violin bằng sứ đầu tiên tại Việt Nam". Khán giả còn biết đến Xuân Huy ở vai trò thành viên chương trình "Siêu trí tuệ Việt Nam" và là người khởi xướng chơi nhạc giao hưởng trên đường phố với chương trình dài hơi Luala Concert (2011).
Phạm Linh - Huyền Vũ
