"Tử tù sớm nắng, chiều mưa, trưa giở mặt"- đó là đúc kết của bao đời quản giáo trong khắp các nhà tù từ Nam chí Bắc về tính thất thường của các phạm nhân đang chờ ngày hành quyết. Thời gian kể từ lúc bản án tử hình có hiệu lực pháp luật đến khi kẻ tử tù bị đưa ra trường bắn là quãng thời gian được sống cuối cùng. Sống để chờ đợi cái chết, chờ đợi được đền tội... Những ngày này dài hơn cả thế kỷ...
 |
|
Các quản giáo chuẩn bị đưa phạm nhân ra trường bắn. |
Được ăn uống đầy đủ và chăm lo kỹ càng nên các tử tù hầu hết béo tốt nhưng tinh thần thì đa số rơi vào tình trạng hoảng loạn. Nỗi ám ảnh về cái chết được báo trước khiến họ trở thành những con người bất thường, thoắt vui lại thoắt buồn, có khi vừa cười nói vui vẻ liền ngay đó ôm mặt khóc hu hu như một đứa trẻ.
Quản giáo - những người duy nhất phải tiếp xúc với tử tù nên cũng trở thành bia đỡ đạn đối với mọi cơn giận dữ, uất hận thất thường của tử tù. Nghe chửi thành quen, thậm chí chuyện lĩnh đủ cả bô nước tiểu của những phạm nhân nổi khùng hắt vào người cũng không còn là chuyện lạ. Sau đó, khi những cơn bất ổn về thần kinh đã đi qua, tử tù lại chắp tay xin lỗi quản giáo... Có tử tù chẳng ốm đau gì, vừa mới hát ông ổng lại gào lên kêu cứu làm các đồng chí quản giáo suốt đêm nhấp nhổm không yên.
Trong những ngày chờ thi hành án, để quên đi nỗi sợ hãi, các tử tù đã nghĩ ra ngàn lẻ một trò quái chiêu mà trong hoàn cảnh bình thường khó ai có thể tưởng tượng nổi.
Nguyễn Hồng Kỳ, một tên cướp khét tiếng ở Hải Phòng, nổi tiếng một thời trong giới giang hồ bởi sự liều lĩnh và rất mê súng đến mức tự đặt tuyên ngôn: "Có súng là có tất cả!". Trong nhiều vụ cướp, Kỳ một mình hai tay hai súng uy hiếp người bị hại. Bị tuyên án tử hình khi mới vừa bước qua tuổi 20, trong những ngày chờ xử tử, Kỳ chỉ cần mẫn làm mỗi một việc là bớt mỗi bữa một chút cơm tù nhào nặn thành hình những khẩu súng nhỏ để bên cạnh cho đỡ nhớ!
Môn "thể thao" đặc biệt của các tử tù khắp trong Nam ngoài Bắc mà chắc chắn không thể tìm thấy ở bất cứ một nơi nào khác là chơi "cờ mồm". Không có quân cờ cũng chẳng có bàn cờ, hai kẻ tử tù ở hai buồng giam cạnh nhau thậm chí không hề biết mặt nhau, chỉ toàn đấu cờ với nhau bằng mồm. Với trò chơi kỳ dị này, các tử tù có thể chơi với nhau thâu đêm suốt sáng.
Nhiều tử tù còn tự làm lịch để đếm ngày đếm tháng. Có một tử tù ở Trại tạm giam Hà Nội do có chút vốn liếng về tử vi, lá số nên suốt ngày ngồi lẩm nhẩm tính ngày tính tháng để đoán định ngày "đi" . Anh ta tuổi Hợi nên cứ nhằm ngày Dần là sợ run cầm cập. Nỗi sợ đeo đẳng suốt từ lúc mặt trời lặn hôm trước cho đến sáng hôm sau.
Nhưng vất vả nhất đối với các quản giáo buồng giam tử hình có lẽ là việc vãn hồi trật tự với những tử tù lắm lời. Có những tử tù ngủ thì thôi chứ cứ hễ thức lại gào thét chửi rủa những người có tư thù với mình đang giam ở những phòng khác hoặc đang ở tận đẩu tận đâu. Những ngày chờ thi hành án, Lại Thị Ngấn, một mắt xích quan trọng trong đường dây ma túy Vũ Xuân Trường đã từng ròng rã suốt mấy tháng trời chửi rủa Tạ Thị Hiển, bồ ruột của Vũ Xuân Trường vì cho rằng Hiển đã cung khai ra mình. Có tử tù không chửi rủa mà chỉ la hét kêu oan, có khi vừa mới chối tội xoen xoét rồi lại xin được chết để đền tội. Lại Thị Ngấn đã từng nhiều đêm độc diễn màn độc thoại: "Thưa quý toà, tôi không có tội".
Sự hoảng loạn, nỗi muộn phiền, những gào thét, la lối, căng thẳng... tất cả chung quy lại đều xuất phát từ sự tiếc nuối và ân hận. Để làm dịu những cơn sốc bất bình thường ấy, những người quản giáo, ngoài thần kinh thép còn được tôi luyện một tấm lòng nhân hậu. Các quản giáo đã gần gụi, quan tâm đến các tử tù từng ly từng tý, động viên an ủi họ để những con người tội lỗi này được ra đi một cách thanh thản.
Một quản giáo nữ kể với An Ninh Thế Giới trong nước mắt chứa chan về một nữ tử tù. Đêm đêm, trong những ca trực chị đã thắt lòng khi nghe người đàn bà này nức nở gọi mẹ và sám hối với con. Nữ phạm nhân này người Hà Nội, phạm tội lừa đảo. Chồng cô cùng phạm tội với vợ và bị kết án chung thân. Chị ta còn mẹ già và hai đứa con. Đêm nào nữ tử tù này cũng khóc mẹ và lạy hai con tha tội cho mình vì bản thân không làm tròn bổn phận.
Chỉ tờ mờ sáng hôm sau, nếu không nghe thấy tiếng lách cách mở khoá và tiếng cánh cửa nhà giam nặng nề mở ra, khép lại là các tử tù biết rằng ngày hôm ấy chưa có bản án nào phải thi hành. Tất cả chờ đợi bữa ăn sáng để rồi sau khi no nê các tử tù mới bắt đầu ngủ vùi để đêm mai lại tiếp tục chờ đợi...
Khu trường bắn Cầu Ngà nằm ở phía sau trại tạm giam Hà Nội, cách trại chưa đầy một cây số. Từ trại, con đường dẫn đến trường bắn là con đường là con đường độc đạo và là đường cùng. Mọi phạm nhân được đưa đến đây là phải ở lại. Các cuộc xử bắn bao giờ cũng bắt đầu vào lúc tờ mờ sáng và kết thúc lúc mặt trời mọc. Trước giờ thi hành án, cùng với những thủ tục bắt buộc đã được quy định trong Bộ luật tố tụng hình sự về trình tự thi hành án, các tử tù bao giờ cũng được mặc quần áo mới, được ăn một bữa thịnh soạn cuối cùng và được viết thư về nhà cho cha mẹ, người thân.
Khi đi ra, mỗi tử tù một tâm trạng. Có người sợ hãi không bước nổi trong khi có tử tù lại bình tĩnh đón nhận cái chết như một cách gột rửa tội lỗi khi vào cõi vĩnh hằng. Người nữ quản giáo từng báo tin thi hành án cho tử tù Lại Thị Ngấn kể lại rằng, tờ mờ sáng hôm ấy, chị vào mở cửa buồng giam, tháo cùm cho Ngấn và báo tin thi hành án. Người Ngấn mềm nhũn, chân tay run lẩy bẩy. Ngấn không bước được, không tự làm được gì hết. Quản giáo phải đánh răng, rửa mặt, chải đầu cho Ngấn rồi động viên, an ủi.
Còn tử tù Nguyễn Thị Thuỷ, kẻ đã bỏ thuốc độc vào chai nước ngọt để giết đứa con riêng mới 7 tuổi của người tình thì lại rất bình tĩnh khi đi thi hành án. Thuỷ tự chải đầu, mặc quần áo gọn ghẽ và còn bình tĩnh ăn hết khẩu phần xôi gà được trại chuẩn bị.... 
Tuy nhiên, tất cả đều ân hận. Những bức thư cuối cùng gửi về gia đình trước lúc chết minh chứng cho điều ấy. Một đoạn trong lá thư của tử tù Nguyễn Văn Dũng ở Bồ Đề, Gia Lâm, Hà Nội, kẻ giết chết người bạn già của chính mẹ mình để cướp tài sản khi bà tình cờ tới chơi nhà hắn: "Trại giam, ngày cuối cùng của đời con. Mẹ kính mến của con. Nếu con nghe lời bố mẹ dạy bảo thì con sẽ trở thành đứa con ngoan, học hành nên người, có ích cho xã hội. Con ân hận quá mẹ ơi... mẹ hãy tha thứ cho đứa con bất hiếu này. Vì nghiện ngập mà con đã u mê, mất hết nhân tính: trộm cắp, lừa dối, giết người... Con mong rằng những thanh niên ở lứa tuổi con xem đây là một bài học đau lòng, hãy tránh xa tệ nạn ma tuý... Cho con gửi lời xin lỗi tới gia đình người bị con giết hại... Một lần nữa hãy tha thứ cho con... 5h38' ngày 6/7/2001. Con: Phạm Xuân Dũng".
