Cuối năm 2005, các NHTMCP còn khá khó khăn trong việc tăng vốn điều lệ (VĐL). Sang năm 2006, nhờ sự tăng trưởng mạnh mẽ của TTCK, các NH tăng VĐL rất dễ dàng (hơn gấp đôi năm trước và đạt 20.138 tỷ đồng) do cổ phiếu ngân hàng CPNH) được đánh giá là hạng blue-chips trên thị trường và có mức tăng giá rất nhanh, gấp từ 5 đến trên 15 lần mệnh giá.
Trong tình trạng TTCK trầm lắng như hiện nay thì CPNH cũng vẫn là những mã không bị sụt giá mạnh và vẫn hấp dẫn với các NĐT. Lộ trình tăng VĐL của các NHTMCP theo quy định của Chính phủ đến năm 2008 phải đạt 1.000 tỷ đồng và đến 2010 phải đạt 3.000 tỷ đồng cùng với kế hoạch CPH của các ngân hàng thương mại nhà nước (NHTMNN) dự kiến là sẽ suôn sẻ nhờ TTCK.
Trước đây hoạt động của NH chủ yếu tập trung vào huy động vốn và cho vay. Thu từ hoạt động cho vay chiếm trên 90%/ tổng thu nhập của NH. TTCK phát triển đã tạo ra cho các NH cơ hội khai thác các dịch vụ chuyên sâu phục vụ TTCK để từ đó tăng tỷ trọng thu phi tín dụng.
Nhiều NH đã thiết lập và phát triển quan hệ hợp tác toàn diện với TT GDCK, các công ty CK, trung tâm và các thành viên lưu ký. Phát triển các hoạt động repo, lưu ký CK. Cho vay các Cty CK, các NĐT mua CP, cầm cố CP...
Với chức năng thanh toán, nhiều NH đã mở rộng liên kết với các Công ty CK trong việc mở tài khoản tiền gửi để NĐT có thể vừa sử dụng tài khoản để đầu tư vừa sử dụng các dịch vụ NH; thực hiện nghiệp vụ NH giám sát, làm nhiệm vụ nhận/chi trả tiền đặt cọc/nhận tiền trúng thầu mua CP.
Một phần nhờ những hoạt động phục vụ TTCK mà năm 2006 các NH đã thu được lợi nhuận khá lớn. (Lợi nhuận trước thuế năm 2006 của các NH là 7.826 tỷ VND, tương đương 489 triệu USD).
Cơ cấu thu nhập của nhiều NH đã có sự thay đổi rõ rệt theo hướng tăng tỷ lệ thu từ hoạt động phi tín dụng. Chi nhánh NHĐT&PT Hà Thành (HN) sau một thời gian được chỉ định thanh toán CK cho HaSTC và được phép đầu tư trực tiếp trên TTCK riêng năm 2006 đã có chênh lệch thu chi là 54 tỷ VND, trong đó nguồn thu dịch vụ ròng và thu từ hoạt động đầu tư đạt 27 tỷ đồng, chiếm 50% chênh lệch thu chi, đạt theo chuẩn mực các NH trên thế giới.
Mặc dù TTCK vừa qua đã thu hút một nguồn vốn nhàn rỗi rất lớn của dân cư nhưng bà Nguyễn Thị Hương (Vụ Chính sách tiền tệ - NHNN VN) cho biết năm 2006 và 4 tháng đầu năm 2007, vốn huy động của hệ thống NH vẫn tiếp tục đạt tốc độ tăng khá cao.
Lượng tài khoản mà NĐT mở tại các công ty CK cộng với luồng vốn đầu tư trực tiếp và gián tiếp tăng nhanh (NĐTNN phải mở tài khoản vốn đầu tư tại một NH) đã khiến số tiền gửi thanh toán tại các NH tăng cao.
Trên địa bàn HN, số dư vốn huy động của các NH đến cuối tháng 5.2007 dự kiến tăng khoảng 17% so cuối năm trước. Trong đó tốc độ tăng tiền gửi thanh toán gần gấp 3 lần tốc độ tăng tiền tiết kiệm. Như vậy, sự phát triển của TTCK không làm sút giảm nguồn tiền gửi NH mà chỉ tác động đến cơ cấu nguồn vốn.
TTCK phát triển đã kéo theo sự tăng trưởng mạnh hoạt động đầu tư của các NH. Một phó TGĐ NHTMNN nói: "TTCK là một cơ hội kinh doanh kiếm lợi nhuận nhanh nhất nên không có lý do gì mà các NH bỏ qua".
Số dư vốn cuối tháng 4 của các Tài chính Tín dụng Hà Nội dùng đầu tư tài chính (chủ yếu là kinh doanh CK) đạt gần 18.000 tỷ đồng, tăng gấp 9 lần thời điểm cuối năm 2005. Bên cạnh hoạt động đầu tư trực tiếp vào TTCK, nhiều NH mở rộng cho vay đầu tư, kinh doanh CK và cho vay cầm cố bằng CK.
Đây cũng là một hướng đầu tư vừa tạo điều kiện cho TTCK phát triển vừa giúp NH đa dạng hoá danh mục đầu tư.
Theo số liệu của Vụ Chính sách tiền tệ - NHNN VN thì loại cho vay này hiện chiếm 2,6% tổng dư nợ của toàn hệ thống NH.
Ông Vũ Đình Ánh (Bộ Tài chính) nhận xét: "TTCK bùng nổ kéo theo "cơn khát vốn" và nguồn quan trọng nhất để thoả mãn "cơn khát" ấy chính là tín dụng NH. Hầu hết các NHTM công khai hay ít công khai hơn, trực tiếp hay gián tiếp đều đổ vốn vào TTCK thông qua các khoản vay thế chấp bằng bất động sản hay cầm cố bằng chính CK của NĐT".
Tuy nhiên, việc các NH sử dụng một phần tài sản để đầu tư trực tiếp vào TTCK, cho vay đầu tư CK và sử dụng chính CK đó để làm tài sản thế chấp đang đặt ra nhiều vấn đề rủi ro về thị trường, danh tiếng, hệ thống tài chính... và đặc biệt là rủi ro chi phí cơ hội.
Theo ông Fiach Mc Canne, Giám đốc nghiên cứu của công ty Vinacapital: "Mặc dù giá CK cao hơn có thể mang lại lợi nhuận cho một số công ty, nhưng thực tế đây chỉ đơn giản là hoạt động đầu cơ mà không đem lại tăng trưởng vốn dài hạn. Các NH đóng vai trò rất sống còn trong tài trợ phát triển kinh tế và do vậy, mọi sự xa rời định hướng này sẽ đều làm giảm phát triển của nền kinh tế trong dài hạn".
(Theo Lao Động)