Văn phòng du học tự túc thuộc Sở GDĐT TP HCM cho biết nếu năm trước chỉ có khoảng 4-5 người/ngày đến văn phòng để tư vấn đi du học các nước thì nay con số này đã tăng lên gấp 4,5 lần. Công ty Thiên Hoa ở quận 3, chuyên tư vấn du học Mỹ, cho biết nhu cầu đi Mỹ du học của người dân thành phố trong 2 năm qua tăng nhiều. Nếu lúc trước chỉ có khoảng 4-5 người/ngày đến tư vấn thì nay đã là 30 - 40 người/ngày, thậm chí có ngày lên đến 50 người….
Số liệu từ các lãnh sự quán và nguồn chưa chính thức từ BGDĐT cho biết hiện nay có khoảng 20.000 du học sinh Việt Nam đang học tập ở nước ngoài, tăng hơn 30% so với cùng kỳ năm ngoái. Trong đó, Australia thu hút đông nhất: khoảng 9.000 người, Mỹ: trên 3.000 người, Hà Lan: 2.500 người, Pháp: 2.500 người,…Trung Quốc cũng có khoảng 1.200 sinh viên Việt Nam đang theo học, chủ yếu ở các ngành tiếng Trung và y học cổ truyền. Các nước Thái Lan, Ấn Độ, Malaysia, Singapore cũng đang được nhiều vị phụ huynh lựa chọn với ưu thế giá rẻ.
Riêng tại TP HCM, theo Ngân hàng Nhà nước TP HCM, trong năm 2003, đã có 34 triệu USD được chuyển ra nước ngoài cho mục đích du học, tăng hơn 80% so với với 2002. Tuy nhiên, đó chỉ mới tính chuyển tiền chính thức qua kênh ngân hàng, còn qua các con đường phi chính thức khác thì rất nhiều. Theo một tài liệu của GS.TS Phạm Phụ trong cuộc toạ đàm về xã hội hoá giáo dục tổ chức tại TP HCM hồi tháng 3 vừa qua, nếu lấy bình quân mức chi phí thấp nhất một du học sinh cần trong 1 năm du học là 10.000 USD (bao gồm các chi phí ăn ở, đi lại, học phí,… trong đó học phí ở Australia, Anh, Mỹ hiện nay mức thấp nhất đã là 10.000 USD/năm) thì số tiền các bậc phụ huynh Việt Nam phải chuyển ra nước ngoài cho con cái của mình là… 200 triệu USD/năm.
Với nhu cầu cao như thế, nhiều công ty môi giới, tư vấn du học đã theo đó "mọc lên như nấm". Theo Sở Kế hoạch - đầu tư TP HCM, có trên dưới 500 doanh nghiệp đăng ký ngành nghề kinh doanh là tư vấn du học trên địa bàn TP HCM. Để cạnh tranh, các công ty hiện nay đang đưa ra nhiều chiêu quảng cáo, tiếp thị hết sức hấp dẫn.
Hiện nay, một phụ huynh muốn cho con đi du học, sẽ được các trung tâm này tư vấn "đến từng kẽ tóc" mọi thủ tục từ việc chọn trường, ngành học, dịch thuật, lo các thủ tục visa, hộ chiếu, tài chính, đến các dịch vụ ăn ở, đưa rước, học thêm, làm thêm ở các nước đi du học và thậm chí cả việc chạy bằng, chạy điểm. Trong đó, dịch vụ đang "rộ" lên là du học hè ở các nước Mỹ, Canada, Malaysia, Singapore,… với sự cạnh tranh gay gắt về giá cả.
Nếu công ty I. ra trước tour đi du học Canada kết hợp du lịch, tham quan, trau dồi ngoại ngữ, giá khoảng 4.000 USD/người trong 4 tuần, thì ngay sau đó công ty Đ. có ngay giá trọn gói đi Canada 4 tuần chỉ có hơn 3.000 USD/người có thêm dịch vụ ở nhà người dân bản xứ để giao lưu văn hoá và ngoại ngữ. Một tuần sau, một văn phòng du học của Nhà nước xin được tài trợ liền tung ra ngay tour du học hè Canada trọn gói gồm cả vé khứ hồi trong 4 tuần chỉ với giá 2.330 USD/người, rẻ tới mức không còn rẻ hơn được nữa (!) mà chất lượng dịch vụ theo quảng cáo thì không thua bất kỳ công ty nào.
Còn dịch vụ dài hạn, trong 2 năm qua, thị trường du học còn cạnh tranh bằng việc mở thêm các trường đào tạo ngoại ngữ trực thuộc. Các trường này ra đời để phục vụ nhu cầu luyện thi các môn văn hoá vào trường danh tiếng, luyện và thi lấy bằng ngoại ngữ. Điển hình như công ty Thiên Hoa vừa có thêm trường dạy ngoại ngữ, công ty Việt Nam Hợp Điểm có trường Sài Gòn Hợp Điểm,… mở ra để cạnh tranh với các trung tâm ngoại ngữ ILA, Anh văn Hội Việt - Mỹ, trường đại học KHXH&NV, Khoa học tự nhiên, Bách khoa, Kinh tế… cũng làm dịch vụ du học.
Các ngân hàng cũng đang tăng cường thêm nhiều dịch vụ du học. Các dịch vụ tư vấn tài chính, chứng minh tài chính, chuyển ngoại tệ, cho vay du học… lần lượt được đưa vào các ngân hàng. Hiện thủ tục cấp giấy phép chuyển ngoại tệ ở các ngân hàng đã từ 10 ngày xuống còn 3 ngày. Các ngân hàng cũng đang xem xét việc hạ lãi suất cho vay du học và tăng thời hạn cho vay du học lên thành 10 năm so với hiện nay là chỉ bằng thời gian đi du học.
Tuy nhiên, với việc có quá nhiều công ty dịch vụ du học "dội bom" quảng cáo tiếp thị hàng ngày (riêng trên báo Tuổi Trẻ, có ngày có đến 30 công ty du học quảng cáo với gần một chục hội thảo, triển lãm giới thiệu du học các nước mà công ty nào cũng nói chất lượng phục vụ của mình là tốt nhất) và việc không có một đơn vị quyền lực nào quản lý hoạt động này đã làm rối loạn thông tin, từ đó dễ bề có các hoạt động lừa đảo.
Theo Sài Gòn Tiếp Thị để tránh "ăn quả lừa" khi đi tư vấn du học, người có nhu cầu nên:
- Tìm đến một cơ sở hoạt động lâu năm, có kinh nghiệm, các phòng du học của lãnh sự quán các nước, văn phòng du học của Sở GDĐT, các trường.
- Cảnh giác với những lời hứa hẹn như miễn phí dịch vụ, bảo đảm 100% có visa.
- Nên đòi xem quyển catalogue gốc giới thiệu về trường bằng tiếng Anh vì nếu lừa đảo, họ sẽ không có được những hình ảnh chụp về các hoạt động và chương trình đào tạo của trường. Thông thường, các catalogue này có in cả bảng giá học phí từng ngành và các chi phí nhập trường. Nếu trường không có in bảng học phí thì phụ huynh có thể gửi email, gửi thư, điện thoại, fax qua trường hỏi rõ ràng hoặc mở website của trường coi.
- Nếu không biết các chi tiết về trường, phụ huynh có thể kiểm tra qua các bộ phận du học ở các lãnh sự quán.
- Cuối cùng, nên yêu cầu cho biết rõ phí dịch vụ là bao nhiêu và lấy biên lai, hoá đơn cho từng loại dịch vụ mà công ty cung cấp (dịch thuật, in ấn, chuyển tiền...).
