 |
|
Đạo diễn Trương Nghệ Mưu. |
Trương Nghệ Mưu có còn là đạo diễn tài ba nhất trong thế hệ đạo diễn thứ 5 của Trung Quốc hay đã trở thành "kẻ phản bội chuyển sang ngụy chủ lưu" là tên cuộc hội thảo "Trương Nghệ Mưu và điện ảnh Trung Quốc" kéo dài suốt một ngày tại Viện Nghiên cứu nghệ thuật Trung Quốc. Hơn 20 nhân vật nổi tiếng trong giới nhà văn, học giả, nhà phê bình nghệ thuật trong đó có nhà văn Lương Hiểu Thanh, nhà phê bình điện ảnh La Nghệ Quân, giáo sư Trương Cơ Vũ... đã thẳng thắn mổ xẻ, phân tích những mặt mạnh, mặt yếu của Trương Nghệ Mưu, đề xuất kiến nghị, mong Trương tiếp tục tiến bộ, giương cao hơn nữa ngọn cờ của điện ảnh Trung Quốc. Trương Nghệ Mưu và Công ty Tân Họa Diện của ông cũng được mời, nhưng không ai có mặt nên công chúng không có cơ hội chúng kiến phản ứng chính thức của những người trong cuộc.
Phát biểu khai mạc hội thảo, ông Giả Lỗi Lỗi, Phó Viện trưởng Viện Nghiên cứu nghệ thuật Trung Quốc, nói: "Mọi người đều biết, điện ảnh là một sản nghiệp. Thực ra điện ảnh Trung Quốc chiếm tỉ lệ rất thấp trên thị trường. Chúng ta có một đạo diễn làm được phim mà phim lại rất ăn khách như Trương Nghệ Mưu thì xuất phát từ góc độ nền điện ảnh trong nước mà nói, cần phải bảo vệ ông. Phim Anh hùng cũng như phim Thập diện mai phục về mặt giá trị thương mại đã đạt được. Tuy nhiên xét về phía nghệ thuật còn có một số vấn đề cần hay hơn, cần bản địa hơn". Theo lời ông, mục đích chính của cuộc hội thảo là nhằm giúp đỡ Trương Nghệ Mưu.
Trong suốt một ngày trời, những người dự hội thảo lần lượt phát biểu chính kiến của mình. Nhìn chung, phần lớn các ý kiến tập trung vào việc phê phán Trương Nghệ Mưu. Cá biệt có những ý kiến rất gay gắt, thậm chí gọi Trương Nghệ Mưu là "kẻ nghiện xác chết văn nghệ". Những ý kiến quá khích kiểu đó đã gây nên các phát biểu phản đối, chấn chỉnh.
Nhà triết học Bắc Dã phê phán gay gắt: "Phim của Trương Nghệ Mưu là quái điệu + quái tình + quái nhân. Việc ông ta là bá chủ trên màn bạc thật là một bi kịch của điện ảnh Trung Quốc, là biểu hiện sự ốm yếu què quặt của cả nền điện ảnh nước nhà".
Nhà phê bình điện ảnh La Nghệ Quân thì cho rằng: "Phim của Trương Nghệ Mưu thiếu tinh thần nhân văn, nhất là hai bộ phim võ hiệp mới đây".
Giáo sư ĐH Bắc Kinh Trương Cơ Vũ - nhà văn hóa nổi tiếng -đã thẳng thừng kết án: "Bất cứ một hành động nào của ông ta cũng đều nhằm mục đích cơ hội. Bệnh của Trương Nghệ Mưu không ở chỗ thao tác, bắt chước, mà ở chỗ phim không có sức công phá, chỉ có hình ảnh đẹp mà thôi... Trương Nghệ Mưu trên thực tế là kẻ làm thuê cho công ty điện ảnh nước ngoài. Có người nói ông chạy theo sự cô độc của nhà nghệ thuật, nhưng Đèn lồng đỏ treo cao không được tán thưởng ở Trung Quốc trong khi được phương Tây hoan nghênh nhiệt liệt. Một số ông Tây nhìn thấy đèn lồng đỏ là nghĩ ngay đến sex, trong khi trên thực tế nó thể hiện niềm vui, nỗi mừng của người Trung Quốc".
Ý kiến của học giả Bắc Tháp của Viện Văn học hiện đại thể hiện sự gay gắt. Ông nói: "Tôi cảm thấy ông ta say mê và có sự cuồng tưởng đối với lịch sử, nhất là với triều Tần và Tần Thủy Hoàng. Tôi nhìn thấy ở Trương và một số người khác tật nghiện xác chết văn nghệ. Phim Anh hùng là sự thể hiện và bùng nổ tật nghiện xác chết của ông ta... Tôi thấy trong tâm hồn của Trương Nghệ Mưu có những chỗ hắc ám... Sự am hiểu văn hóa Trung Quốc của Trương Nghệ Mưu chỉ ngang trình độ của một ca sĩ dân gian Thiểm Bắc hay một bà già cắt tranh giấy mà thôi".
Theo Tiền Phong, bên cạnh phần lớn các ý kiến phê phán, chỉ trích, cũng có những ý kiến đồng tình, bảo vệ ông. Học giả nổi tiếng Bành Lợi đã đứng hẳn về phía Trương Nghệ Mưu để kêu oan: "Nhìn vào Trương Nghệ Mưu và điện ảnh Trung Quốc, quả thực ông là người có công và rất đáng khâm phục. Trung Quốc cần một tấm danh thiếp văn hóa như thế. Chúng ta thấy 4 phút phim của ông làm để xin đăng cai Thế vận hội tuyệt vời nhường nào. Nếu không phải là Trương Nghệ Mưu thì đạo diễn khác khó mà làm được như vậy. Ông đã có cống hiến cho văn hóa Trung Quốc và điện ảnh Trung Quốc. Chúng ta chỉ có thể yêu cầu ông làm tốt hơn nữa vì ông hoàn toàn làm được tốt hơn".
Nhà văn Lương Hiểu Thanh thì gửi gắm hy vọng Trương Nghệ Mưu sẽ làm tốt hơn góc độ văn hóa: "Tôi hy vọng đạo diễn hàng đầu của nước ta làm được những phim hàng đầu. Phim hàng đầu có mang đậm văn hóa dân tộc, tạo nên tính kinh điển văn hóa, đó mới là sự cống hiến đối với văn hóa điện ảnh. Trương Nghệ Mưu là đạo diễn có tư cách, có điều kiện để làm nên kinh điển. Hy vọng ông tự điều chỉnh để có cống hiến cho văn hóa dân tộc".
Đến nay vẫn chưa thấy bản thân Trương Nghệ Mưu lên tiếng về cuộc "thảo phạt" này, song bạn ông - Tổng Giám đốc Công ty Tân Họa Diện Trương Vĩ Bình - đã lên tiếng. Ông nói: "Trước hết, tôi cám ơn họ đã tổ chức cuộc hội thảo này. Tôi thay mặt Trương Nghệ Mưu cám ơn họ". Nhưng tiếp đó ông liền chuyển ngữ điệu, tức giận nói: "Một số người phê bình Trương Nghệ Mưu bừa bãi một cách vô trách nhiệm, thử hỏi họ dựa vào đâu để phê? Thử hỏi các chuyên gia học giả đó đã làm được bộ phim nào cho người ta xem ra hồn? Thực tiễn là tiêu chuẩn duy nhất để kiểm nghiệm chân lý. Đã gọi là chuyên gia quyền uy mà chưa làm bộ phim nào hoặc có làm thì cũng chẳng bán được vé thì có tư cách gì mà phê phán bừa bãi Trương Nghệ Mưu"?
Trương Vĩ Bình còn phát biểu về tiêu chuẩn để đánh giá một bộ phim hay: "Một bộ phim tốt, phim hay phải có khán giả, phải bán được vé. Tôi cho rằng những ai chửi bới bừa bãi Trương Nghệ Mưu là những kẻ có tâm địa đen tối, ghen ghét với ông. Điện ảnh Trung Quốc hiện nay sinh tồn rất khó khăn, mọi người cần phải đoàn kết mới phải".
Ông Cao Cẩm Văn, người đã hợp tác với Trương Nghệ Mưu trong vai trò chỉ đạo diễn xuất phim Đèn lồng đỏ treo cao đã không hề ngại ngần trả lời phỏng vấn của báo chí: "Cuộc hội thảo này chả có ý nghĩa gì với Trương Nghệ Mưu. Có lẽ họ cần hiểu nhiều hơn về tác phẩm của ông". Ông cũng cho rằng, những người này nói đi rồi nói lại nhưng chẳng có ý kiến nào thật sự có thể đánh đổ được Trương và phim của ông. Trương Nghệ Mưu là đạo diễn ưu tú nhất của Trung Quốc hiện nay. Vì mang tâm thái không tốt nên sự phê phán của một số người đối với đạo diễn họ Trương là không công bằng.
Ông bức xúc khi thấy người khác chê bai phim của Trương Nghệ Mưu bằng mọi cách. "Hình ảnh đẹp thì nói phim của ông không có cốt truyện; Ông dựng ca kịch thì liền nói ông không chính nghiệp; phản ứng thị trường tốt thì bảo là ông chạy theo thị hiếu... Thực ra ngay từ khi làm phim Đèn lồng đỏ treo cao Trương Nghệ Mưu đã là người rất biết kể chuyện, có điều ông không muốn làm phim với một phong cách. Vượt lên mọi áp lực, ông không ngừng tìm tòi và muốn không ngừng vượt chính mình. Trương Nghệ Mưu là một người rất lãng mạn", Cao Cẩm Văn khẳng định.
