Trong văn hóa dân gian, Tết Hàn thực diễn ra vào ngày mùng Ba tháng Ba âm lịch, chủ yếu ở Trung Quốc và Việt Nam. Tết Hàn thực của người Việt mang ý nghĩa hướng về cội nguồn, tổ tiên, ghi nhớ công ơn những người đã khuất. Vào ngày này, các gia đình Việt sẽ chuẩn bị bánh trôi, bánh chay lễ Phật, cúng gia tiên, thành hoàng, bày tỏ lòng thành.
Nguyên liệu:
- Bột nếp xay ướt: 1 kg
- Đậu xanh: 200 gr
- Vừng rang: 50gr
- Dừa nạo: 50 gr
- Gừng: 1 củ nhỏ
- Đường phên: 150 gr
- Bột sắn dây: 50 gr
- Tinh dầu hoa bưởi: 5 ml
- Đường phèn (dùng đường phèn nước chan sẽ thanh và trong hơn đường cát): 150gr
Cách làm:
Nhồi bột
- Nếu bạn muốn tự làm bột tại nhà nhưng không có nhiều thời gian, có thể xay bột khô rồi chế nước, nhồi như làm bánh bột mì. Tỷ lệ gạo cần đảm bảo 8 nếp : 2 tẻ : 1 chút muối.
- Nhồi bánh cho đến khi bột dẻo lại, có độ đàn hồi vừa phải, không bị rơi bột vụn ra và không dính tay, bọc màng thực phẩm lại, ủ 30 phút là bạn sẽ được mẻ bột đạt tiêu chuẩn.
Tạo màu ngũ sắc cho bột:
- Màu xanh: dùng bột trà xanh
- Màu vàng: dùng tinh bột nghệ
- Màu đỏ: dùng thịt gấc
- Màu tím: dùng nước lá cẩm tím cô đặc
- Màu nâu: dùng nước cà phê đặc hoặc bột caccao
Nhân bánh
- Bánh trôi: phần đường phên cắt thành những khối vuông khoảng một cm.
- Bánh chay: ngâm đậu xanh với nước từ 2-3 tiếng giúp đậu nhanh mềm hơn, cho nước vào nồi đậu sao cho ngập mặt đậu và nấu đậu với lửa nhỏ. Đun cho đến khi nước cạn là đậu chín.
Dùng muỗng tán nhuyễn đậu xanh, tiếp theo trộn vào 20 gr dừa nạo cắt nhỏ và 30 gr sữa đặc. Cho hỗn hợp đậu lên chảo chống dính và sên với lửa nhỏ cho đến khi đậu dẻo mịn và khô ráo. Tiếp đến, chia đậu thành những phần bằng nhau và vo tròn thành từng viên.
Nặn bánh
Sử dụng phần bột đã nhồi chia thành từng phần nhỏ, mỗi phần là một viên bánh.
- Đối với bánh trôi: bột bánh nặn thành viên có đường kính khoảng 2 cm. Ấn dẹt bánh trong lòng bàn tay và cho phần đường phên vào giữa. Khép kín miệng bột lại và vo thành hình tròn.
- Đối với bánh chay: tương tự như cách tạo hình bánh trôi nhưng bánh chay có đường kính khoảng 3-3,5 cm và nhân bánh là đậu xanh đã sên.
Luộc bánh và nấu nước đường
- Chuẩn bị nồi khoảng 1,5 lít nước và một tô nước lạnh. Đun sôi nước với lửa to, khi nước sôi mạnh, hạ lửa và thả bánh vào luộc.
- Bánh nổi lên mặt nước là bánh đã chín, để bánh trong nồi luộc thêm 1-2 phút thì vớt bánh ra và cho vào tô nước lạnh để bánh không dính vào nhau.
- Bánh nguội bớt, cho bánh ra đĩa. Bạn xếp bánh trôi thành số 3-3 hoặc chữ "Tết Hàn thực" hoặc bông hoa 5 cánh.
- Bạn chấm đầu ngón tay vào xíu nước sau đó chấm vào bát vừng và chấm lên bánh. Tận dụng nước luộc bánh để làm nước đường gừng ăn cùng với bánh chay.
- Nồi nước luộc bánh cho thêm 50 gr đường và cho gừng sợi vào, đun đến khi nước đường chuyển màu vàng nhẹ thì tắt bếp. Bạn có thể cho ít bột sắn hòa tan cho vào nồi nước đường tạo độ sánh. Cho bánh trôi ra bát múc nước đường và rắc vừng, dừa nạo lên.
Nghĩa Nguyễn