37 tuổi, Mai (Phương Anh Đào) chuyển đến sống tại một chung cư cũ. Giữa đêm tối, cô một mình khiêng vác đống hành lý cồng kềnh lên cầu thang, từ chối sự giúp đỡ của mọi người. Vào phòng, cô tự thân đóng lại kệ tủ, sửa màn cửa, lắp bóng đèn. 10 phút đầu của Mai trôi qua, nữ chính hiện lên là một phụ nữ độc lập và đơn độc.
Tác phẩm mới nhất của Trấn Thành khắc họa những biến cố một phụ nữ quá lứa lỡ thì nếm trải trong cuộc sống, đồng thời hé lộ quá khứ đen tối làm nên một cô Mai đầy gai góc. Gần chạm mốc tứ tuần, Mai chưa một lần dám nghĩ đến hạnh phúc cá nhân, do bản thân vẫn phải gồng gánh nhiều áp lực vô hình. Song, cô luôn che giấu điều đó sau đôi mắt bình thản và dáng bộ ung dung. Sự điềm tĩnh của Mai đến từ việc cô đã quen đối diện với sóng gió cuộc đời, sự rối ren trong gia đình và cả những định kiến xã hội luôn áp lên phận nữ nhi.
Sắc vóc nổi trội, Mai thu hút ánh nhìn tò mò của những người xung quanh ngay từ khi chưa bước chân đến cửa phòng trọ. Vừa gặp cô, chủ nhà lập tức hỏi dồn những câu tế nhị về tuổi tác, thu nhập, tình yêu chỉ để có thông tin tám chuyện với hàng xóm. Từ chối tiết lộ về mình, Mai vẫn trở thành tâm điểm của những cuộc chuyện phiếm, bị đồn thổi "làm gái chắc luôn".
Ở nơi có nhiều thành phần phức tạp, mỗi ngày, Mai phải chịu đựng lối hành xử thiếu văn hóa của những người hàng xóm. Sáng dậy, cô thấy bao rác của nhà kế bên ngay trước cửa, bên cạnh là bãi phân chó của một nhà khác. Gia đình Mai lên thăm, hàng xóm tụm năm tụm ba trước cửa nghe lén. Vừa đến cầu thang chung, cô đã bị một gã dưới tầng trệt bày trò quấy rối.
Chỗ làm của Mai cũng chẳng khá khẩm hơn. Với một nghề nhiều điều tiếng như massage, đôi lúc, cô không nhận được sự tôn trọng của những gã khách thô tục, nhận những lời đề nghị khiếm nhã. Vừa chuyển tới cơ sở mới, Mai nhanh chóng được nhiều khách yêu thích và đặt lịch. Vô tình điều đó trở thành cái gai trong mắt đám đồng nghiệp quen thói ma cũ bắt nạt ma mới. Trước mặt Mai, họ giả bộ thân thiện nhưng sau lưng, họ nói xấu, bày mưu hại cô.
Mai ngó lơ tất cả, như thể những chuyện này chẳng là gì so với những điều cô đã trải qua trong quá khứ. Song, ở hiền gặp phiền, cô càng im lặng chịu đựng, mọi người xung quanh càng được đằng chân lân đằng đầu.
Ở chung cư, Mai chỉ nhẹ nhàng nhắc nhở hàng xóm một câu đã bị họ chèn ép ngược lại, thậm chí còn dọa đánh. Vừa bị sàm sỡ, Mai còn bị vợ của kẻ yêu râu xanh đổ lỗi quyến rũ chồng mình. Ở chỗ làm, cô tuyên bố "chỉ muốn kiếm tiền chứ không muốn kiếm chuyện" liền bị một đàn chị nhốt vào nhà vệ sinh.
Mai là hiện thân của những kiếp hồng nhan chịu số thị phi, luôn bị thiên hạ dòm ngó, đặt điều dù bản thân "nước sông không phạm nước giếng". Song, đó mới chỉ là phát súng mở đầu cho chuỗi bi kịch của cuộc đời Mai.
Quá dễ để một người sống chỉ vì bản thân mình. Với miệng lưỡi thế gian cay nghiệt như thế, Mai hoàn toàn có thể dễ dàng phớt lờ những điều người khác gắn mác cho mình, chuyển chỗ ở hoặc nghỉ việc mà không ảnh hưởng bất kỳ ai.
Song, cuộc sống không vận hành như thế. Sau tất cả, mỗi người vẫn còn những người thân thiết để chăm lo, để nghĩ về và coi đó là động lực để thực sự sống, chứ không đơn thuần chỉ là tồn tại. Và những áp lực lớn nhất cũng bắt nguồn từ các mối quan hệ gắn bó này. Với Mai, hạnh phúc lẫn niềm đau của cô đều xuất phát từ gia đình và tình yêu.
Bấy lâu nay, Mai chôn giấu một bí mật tăm tối khiến cô và ba mình - ông Hoàng (Trấn Thành) - không thể kết nối được với nhau. Người cha già đốn mạt chỉ xuất hiện trong đời con gái mỗi khi ông cạn tiền, cần chỗ dựa. Ghé thăm Mai, ông không hề quan tâm đến công việc hay hạnh phúc riêng của con, chỉ bòn tiền để chung độ đá banh và trả nợ. Mỗi lần như vậy, Mai đều tuyên bố sẽ không còn lần sau. Nhưng năm lần bảy lượt chứng kiến ba bị giang hồ dằn mặt, rốt cuộc cô vẫn không thể bỏ rơi ông. Khi nền tảng cốt lõi nhất là gia đình đã không ổn định, Mai càng gặp nhiều trắc trở trong chuyện lứa đôi.
Nhiều năm, Mai quay cuồng trong công việc để trả nợ cho ba, không có thời gian yêu đương hay nghĩ cho chính mình. Sống vì người khác quá lâu, đến một ngày khi đã quá lứa lỡ thì, cô mới nhận ra mình cần có một cuộc đời riêng.
Gặp Dương (Tuấn Trần) kém 7 tuổi, Mai e dè khoảng cách tuổi tác và tính cách có phần nông nổi của cậu trai trẻ. Sau một thời gian được Dương theo đuổi, cô dần cảm nhận được tấm chân tình của anh và quyết định mở lòng để được sống thật với bản thân. Mai có được những khoảnh khắc hạnh phúc và yên bình hiếm hoi mỗi khi bên cạnh người yêu giữa bộn bề lo toan. Dương cũng từ đó mà dần thay đổi, trở nên trưởng thành. Thế nhưng, mối tình chớm nở vấp phải sự phản đối từ phía gia đình Dương.
Dù mẹ Dương vẫn luôn nhìn nhận Mai là một người lành tính, bà không thể chấp nhận chuyện cô trở thành con dâu, do xuất thân là nhân viên massage và gia đình phức tạp của Mai. Gặp Dương, bà nói: "Mai là đứa con gái rất tốt với mọi thằng đàn ông ngoài kia, ngoại trừ con". Gặp Mai, bà dằn hắt: "Gia đình rắc rối thế mà yêu cái gì?". Rốt cuộc, chính những điều gần gũi và không bao giờ thay đổi được là gia đình và quá khứ lại trở thành rào cản lớn nhất của Mai trên con đường kiếm tìm hạnh phúc cá nhân.
Vào vai một nhân vật có biên độ dao động cảm xúc rộng như Mai, Phương Anh Đào có nhiều đất để chứng minh nội lực diễn xuất dồi dào. Dù liên tục phải biến đổi trạng thái từ chán nản đến vui tươi, từ cô đơn đến hạnh phúc, từ uất ức không nói nên lời đến bùng nổ tâm can, nữ diễn viên vẫn thể hiện tròn trịa, mang đến màn trình diễn tự nhiên và khiến người xem đồng cảm cho số phận nhân vật.
Phương Anh Đào không bộc lộ niềm đau của Mai qua biểu cảm gương mặt mà giấu chúng đằng sau đôi mắt buồn, nụ cười gượng gạo, lối thoại nhẹ tênh và đôi lúc có thêm một tiếng thở dài. Ở những trường đoạn tuôn trào cảm xúc, nữ diễn viên làm chủ được cảnh phim, không diễn xuất cường điệu hay gào thét ồn ào, kiểm soát hình thể tốt. Chung khung hình với Tuấn Trần, Hồng Đào, Uyển Ân, Trấn Thành, Phương Anh Đào phối hợp nhịp nhàng, có sự chuyển biến tâm lý mượt mà khi đối diện với những nhân vật khác nhau.
Đối trọng với Phương Anh Đào, nghệ sĩ Hồng Đào thể hiện rõ bản lĩnh của một diễn viên làm nghề lâu năm. Với tạo hình ấn tượng, chị bộc lộ khí chất quyền lực qua phong thái, phác họa thành công hình ảnh nữ cường hiện đại. Về sau, nhân vật của nữ diễn viên thêm quan trọng, nắm giữ những nút thắt bất ngờ, thay đổi hoàn toàn hướng đi của phim.
Với nội lực diễn xuất lớn, nghệ sĩ Hồng Đào có thêm một vai diễn ấn tượng trong sự nghiệp. Chỉ bằng một sự thay đổi nhỏ trong ánh nhìn và nụ cười, nữ diễn viên đã bộc lộ trọn vẹn tâm tính nhân vật. Song, đáng tiếc, nhân vật đặc sắc này lại chưa được khai thác sâu, xây dựng không vững chắc và thiếu câu chuyện nền.
Phim Mai đánh dấu sự trở lại của đạo diễn Trấn Thành trên đường đua phim Tết. Qua tác phẩm này, Trấn Thành cho thấy sự tiến bộ rõ rệt so với các dự án trước, đặc biệt là ở kỹ thuật làm phim. Anh liên tục khai thác những góc máy sáng tạo để kể chuyện, trong đó nổi bật là những góc quay nghiêng để thể hiện cuộc đời bấp bênh của Mai.
Với những cú chuyển cảnh, Trấn Thành cho thấy sự dụng công trong cách sắp đặt vị trí máy quay. Song, đôi lúc, chính điều này lại mang đến tác dụng ngược, tạo cảm giác lạm dụng kỹ thuật, khiến nhịp phim không ổn định và thiếu đồng nhất, đặc biệt là ở nửa đầu bộ phim.
Mai là một trong bốn phim Tết chiếu rạp năm nay, bên cạnh Gặp lại chị bầu của đạo diễn Nhất Trung, Sáng đèn của đạo diễn Hoàng Tuấn Cường và Trà của đạo diễn Lê Hoàng. Bốn phim đồng loạt công chiếu vào Mùng Một Tết.
Đỗ Hoàng