Ở tuổi 24, ly hôn đến với Michel Janse như cú sét ngang tai. Năm 2021, nhà sáng tạo nội dung ở Texas phát hiện chồng ngoại tình - nguyên nhân của sự xa cách trong năm cuối cuộc hôn nhân kéo dài ba năm. Trong thời gian xử lý ly hôn, Janse đăng các video chia sẻ lên YouTube, nói mình từng sống trong cuộc hôn nhân "bị thao túng và lạm dụng cảm xúc", đồng thời gửi gắm thông điệp của sự hy vọng như "tương lai sẽ sáng hơn" hay "tôi đã tìm thấy tình yêu sau ly hôn".
Trên các diễn đàn nơi người trẻ đã ly hôn chia sẻ, Janse bắt đầu nhận ra một ngôn ngữ trao quyền xoay quanh việc chấm dứt hôn nhân. Điều đó khiến cô cảm thấy an toàn hơn.
"Tôi thấy đoạn video TikTok quay cảnh một đôi nam nữ đập tay ăn mừng sau ly hôn", Janse kể. Janse hiện 28 tuổi, sống ở San Diego cùng chồng mới tên Jordy. "Thế hệ chúng tôi xem ly hôn như cách ăn mừng vì đã không lãng phí thời gian cho một mối quan hệ không còn phù hợp. Chúng tôi nhận ra nó không đúng, không muốn làm khổ mình thêm một thập kỷ chỉ vì sĩ diện", cô nói.
Quyết định chấm dứt hôn nhân với Gen Z không còn mang sức nặng kỳ thị như với thế hệ Baby Boomer (60-79 tuổi) hay Gen X (45-60 tuổi). Dù lớn lên trong cộng đồng Cơ đốc giáo nơi ly hôn là điều cấm kỵ, Janse cho rằng thế hệ của cô đã "tái định nghĩa" ly hôn.
"Ly hôn đã chuyển từ điều đáng xấu hổ thành điều... thời thượng theo một cách kỳ lạ", cô nói, nhắc đến loạt video TikTok gây chú ý của nhà sáng tạo nội dung Aspyn Ovard, người gọi ly hôn là "sành điệu" và chú thích video bằng câu như "trong kỷ nguyên ly hôn của tôi".
Ảnh: iStock
Mặc dù ly hôn là một trải nghiệm đau lòng, thay vì xem đây là thất bại cá nhân hay điều đáng xấu hổ, Gen Z đang chọn nhìn ly hôn như một chiến thắng. Xu hướng này đã xuất hiện trong người nổi tiếng một thời gian: người mẫu Emily Ratajkowski biến nhẫn đính hôn thành hai chiếc nhẫn ly hôn sau chia tay Sebastian Bear-McClard vào năm 2022, trong khi Kim Kardashian tổ chức tiệc mừng ly hôn. Đến năm 2025, ly hôn không còn là thừa nhận thất bại; mà là cơ hội để bắt đầu một chương mới.
Alina, 28 tuổi, sống tại New York, từng "hài hước hóa" chuyện ly hôn trên mạng xã hội bằng một video TikTok với nhạc nền chủ đề chú hề xiếc. Nhà tạo mẫu thời trang kết hôn với chồng cũ khi 21 tuổi và trải qua 4 năm hẹn hò, 4 năm sống chung trước khi rời xa nhau.
"Tôi còn rất trẻ", cô nói. Hiện đã đính hôn lần hai, Alina cho hay cách tiếp cận các mối quan hệ của cô đã hoàn toàn thay đổi. "Đó là mối tình đầu độc hại, nơi chúng tôi kết nối dựa trên những tổn thương. Tôi chưa thật sự có nhận thức về bản thân cho tới 25 tuổi. Giờ đây tôi chắc chắn về các giá trị của mình, và với người hôn phu hiện tại, mọi thứ có chủ ý hơn. Chúng tôi thống nhất về giá trị cốt lõi và cách cả hai sẽ nuôi dạy con cái".
Nhìn chung, Gen Z kết hôn ít hơn và muộn hơn so với thế hệ cha mẹ, với độ tuổi kết hôn trung bình ở Mỹ là 28,6 với nữ và 30,2 với nam. Tỷ lệ kết hôn trong nhóm này hiện chỉ khoảng 4%. Tuy nhiên, với những cặp đôi trẻ kết hôn từ cuối tuổi teen đến đầu 20, họ không ngại dừng lại nếu thấy cuộc hôn nhân đó không còn phù hợp.
Theo Jenny Bradley, luật sư ly hôn, người hòa giải và sáng lập Triangle Smart Divorce tại North Carolina, Gen Z sẽ là thế hệ đầu tiên dám lên tiếng về một cuộc hôn nhân không hạnh phúc. "Gen Z được dạy rằng nếu bạn không hạnh phúc, hãy thay đổi - đến mức đôi khi tôi nghĩ họ quá nhanh chóng bỏ cuộc trong công việc, hôn nhân, các mối quan hệ và không thử để mọi thứ ổn hơn", bà nói.
Từ kinh nghiệm thực tế, Bradley nhận thấy hai thái độ rất khác nhau về ly hôn giữa Gen X và Gen Z. "Chúng tôi gặp những người ly hôn ở tuổi trung niên 4,5 hoặc 6 lần, và có khi phải mất một, hai hay ba năm mới đi đến quyết định. Trong khi đó, Gen Z tìm đến tôi với tinh thần sẵn sàng và nói: 'Chúng tôi quyết định rồi'".
Trên mạng xã hội, nơi các thuật ngữ như "thao túng tâm lý", "ưu tiên sức khỏe tinh thần" trở nên phổ biến, Gen Z dường như sớm nhận ra những dấu hiệu cảnh báo trong mối quan hệ của họ và bắt tay vào hành động. Tuy nhiên, Alina băn khoăn liệu những ngôn ngữ này đang "giúp đỡ hay gây hại" khi đánh giá vấn đề trong một mối quan hệ.
"Chúng tôi hiểu hơn về việc một mối quan hệ nên như thế nào. Nhưng điều này cũng có thể dẫn đến điều cực đoan khác, bởi nếu đang kết hôn, bạn nên nỗ lực để cải thiện nó", Alina nói. "Hôn nhân phải có ý nghĩa với bạn, và với những lời hứa mà bạn đã trao cho đối tác của mình".
Trước khi ly hôn, Alina và chồng cũ đã đi trị liệu tâm lý. "Đó là một cuộc chiến chậm rãi khi chúng tôi nhận ra rằng mình đã trưởng thành hơn, đến mức tôi cảm thấy hoàn toàn mất kết nối với người ấy", cô nói.
Gen Z ý thức rõ rằng 50% các cuộc hôn nhân ở Mỹ kết thúc bằng ly hôn. Và họ dường như rất chú trọng bảo vệ bản thân về mặt tài chính, thông qua các thỏa thuận tiền hôn nhân - bản hợp đồng quy định cách phân chia tài sản và tài chính nếu hôn nhân kết thúc. Jacqueline Newman, luật sư chuyên về hôn nhân ở New York, chứng kiến sự bùng nổ của các thỏa thuận này được thúc đẩy bởi nhiều yếu tố như gia đình nhiều thế hệ, việc kết hôn muộn và phụ nữ ngày càng độc lập tài chính. Newman cho biết các thỏa thuận tiền hôn nhân chiếm tới 40% công việc của bà.
"Xét cho cùng, hôn nhân cũng là một hợp đồng pháp lý", Newman nói. "Bất cứ khi nào một người tham gia vào bất kỳ loại hợp đồng pháp lý nào khác, họ sẽ thuê một luật sư và tìm hiểu về nó. Đó là điều dễ hiểu".
Theo Newman, Gen Z chấp nhận thỏa thuận tiền hôn nhân hơn các thế hệ trước vì họ hiểu tính thực tế của ly hôn và muốn tránh những cuộc chia tay khó chịu từng chứng kiến khi lớn lên. "Họ đã chứng kiến những câu chuyện kinh hoàng về ly hôn và muốn tự bảo vệ mình. Chúng ta đang sống trong một thế giới đầy bất định. Biết trước điều gì sẽ xảy ra nếu ly hôn mang lại cho mọi người sự an tâm", Newman nhận định.
Janse đồng ý rằng thái độ của Gen Z với ly hôn xuất phát từ mong muốn không phải trải qua những mối quan hệ như họ từng thấy trong hôn nhân của cha mẹ - những cuộc hôn nhân tồn tại chủ yếu vì bổn phận, sợ hãi hoặc niềm tin rằng ở bên nhau sẽ tốt hơn cho con cái. "Vài bạn bè của tôi thắc mắc tại sao cha mẹ họ vẫn sống cùng nhau. Họ nói: 'Bố mẹ khổ sở quá, sẽ hạnh phúc hơn nhiều nếu họ chịu hạ cái tôi và ly hôn'... Tôi không muốn cuộc sống mình như vậy".
Trong 5 người bạn thân nhất của Janse ở Texas, ba người đã ly hôn trước 30 tuổi. Khi bước qua tuổi 20, cô đùa rằng nhóm bạn đã trở thành một "câu lạc bộ hỗ trợ hôn nhân".
"Dù ly hôn thật sự đáng sợ, tôi chưa từng gặp ai hối hận về quyết định đó", cô nói. "Nếu cuộc hôn nhân đã trở nên không an toàn, độc hại đến mức không thể cứu vãn, hoặc đối phương không muốn nỗ lực, thì cũng không cần cố gắng. Ở phía bên kia sẽ vẫn còn những điều tốt đẹp đang chờ đón".
Hướng Dương (Theo Independent)
