Khi kim đồng hồ điểm nửa đêm, một nữ streamer Trung Quốc với hơn một triệu người theo dõi xuất hiện trước ống kính như đã hứa. Trong suốt hai giờ phát sóng, cô lần lượt tiêu thụ hơn 20 món ăn, từ trái cây như xoài, vải cho đến các món hải sản và đặc sản như tôm hùm đất, trứng vịt muối, bún ốc.
"Xem tôi làm miếng cá hồi này biến mất nhé", cô nói trước khi bắt đầu thưởng thức những lát cá hồi dày cùng tôm sú và nhiều loại hải sản khác.
Đây là buổi livestream thứ 6 liên tiếp trong vòng sáu ngày của cô, với lượng thực phẩm tiêu thụ ước tính lên tới 20 kg mỗi lần.
Trào lưu livestream được gọi là "dawei wang" (Vua ăn nhiều) này đang bị chỉ trích mạnh mẽ bởi các cơ quan chức năng Trung Quốc vì cổ súy cho lối sống thiếu lành mạnh và gây lãng phí thực phẩm nghiêm trọng. Theo một báo cáo mới đây của tờ Legal Daily, hơn 13.600 tài khoản mạng xã hội liên quan đã bị xóa sổ kể từ khi các chiến dịch kiểm soát được khởi động vào năm 2020.
Một mukbanger thể hiện khả năng tiêu thụ lượng lớn đồ ăn trên livestream. Ảnh: Douyin
Luật chống lãng phí thực phẩm được Trung Quốc ban hành năm 2021, cùng kế hoạch hành động tiết kiệm thực phẩm năm 2024, nghiêm cấm sản xuất, phát tán và quảng bá nội dung ăn uống vô độ. Tuy nhiên, các video dạng này vẫn xuất hiện tràn lan trên những nền tảng video ngắn phổ biến như Douyin (phiên bản TikTok tại Trung Quốc) và Kuaishou.
Một số streamer im lặng suốt buổi phát sóng, chỉ chèn phụ đề giới thiệu món ăn trước khi "chén sạch" chúng. Một số khác lại sử dụng ngôn từ khiêu khích để tương tác, thu hút hàng triệu lượt xem và tương tác mỗi đêm. Không ít người biến các buổi ăn thành công cụ bán hàng trực tiếp, liên tục ăn các sản phẩm đang quảng bá. Thậm chí, để chứng minh "năng lực" ăn uống, một số còn mang cân đến nhà hàng, cho người xem thấy rõ sự thay đổi cân nặng trước và sau khi ăn.
Trao đổi với Legal Daily, bác sĩ Zhong Jiawei thuộc Bệnh viện trực thuộc Đại học Nam Xương cho rằng người bình thường không thể ăn nhiều đến vậy mà không gặp vấn đề sức khỏe. "Không thể ăn một lượng lớn như vậy thường xuyên nếu không nôn ra hoặc đang giả vờ", ông nói.
Hiện tượng streamer giả ăn hoặc cố tình gây nôn để duy trì vóc dáng gây ra lo ngại lớn, nhất là khi giới trẻ có thể bắt chước hành vi này mà không lường trước hậu quả.
Đầu năm nay, một nữ streamer ở Hàng Châu suýt tử vong khi nuốt phải bàn chải đánh răng trong lúc cố móc họng để nôn sau buổi livestream ăn uống. Cô buộc phải trải qua ca nội soi khẩn cấp để lấy dị vật khỏi dạ dày.
Bác sĩ Zhong cảnh báo, việc ăn uống vô độ kéo dài có thể gây vỡ dạ dày, tăng đột biến lượng đường và mỡ máu, kéo theo nguy cơ cao về bệnh tiêu hóa và tim mạch. Thêm vào đó, việc nôn mửa thường xuyên còn dẫn đến mòn răng, tụt nướu, tổn thương thực quản, và dễ gây viêm nhiễm, loét dạ dày, khó tiêu về lâu dài.
Trong những năm gần đây, thương mại livestream đã nổi lên như một ngành công nghiệp đáng chú ý, song hành cùng sự bùng nổ của các nền tảng video ngắn. Trong đó, nội dung ăn uống đang dần trở thành một mảng chủ lực.
Hình thức nội dung này, ban đầu thiên về giải trí, bắt nguồn từ Hàn Quốc và nhanh chóng thu hút sự chú ý. Với tên gọi "mukbang" - ghép giữa hai từ tiếng Hàn có nghĩa là "ăn" và "phát sóng" - xu hướng này dần mở rộng từ các video đánh giá món ăn, trò chuyện cùng khán giả trong bữa ăn, đến các màn ăn uống vô độ, chủ yếu nhằm thu hút lượt xem và thúc đẩy doanh số bán hàng.
Theo điều tra của Legal Daily, các nền tảng video ngắn hiện đã áp dụng quy định hạn chế nội dung ăn uống vô độ, bao gồm các video thi ăn, tiêu thụ thực phẩm quá mức, gây lãng phí hoặc sử dụng hình thức này để câu kéo lượt xem. Tuy nhiên, nhiều streamer vẫn tìm cách lách luật bằng cách chèn tuyên bố từ chối trách nhiệm như: "Ăn uống có trách nhiệm để tránh lãng phí" hoặc "Chỉ là màn trình diễn hư cấu, phục vụ mục đích giải trí", nhằm hợp thức hóa nội dung.
Luật sư Shi Zhiguang từ công ty Luật Yinghe (Bắc Kinh) cho biết việc giám sát nội dung livestream hiện vẫn còn nhiều lỗ hổng pháp lý. Phần lớn quy trình kiểm duyệt hiện nay dựa trên bộ lọc từ khóa và sự giám sát thủ công, nên các buổi phát sóng diễn ra vào ban đêm - khi lực lượng kiểm duyệt mỏng - thường dễ dàng lọt qua vòng kiểm tra.
Ông cũng cho rằng việc các streamer kết hợp quảng bá sản phẩm với ăn uống vô độ khiến ranh giới giữa giải trí và thương mại trở nên mờ nhạt, gây khó khăn trong việc áp dụng chế tài cụ thể.
Hướng Dương (Theo Sixthtone)
