Chị Lê Thị Ngọc Mai (47 tuổi, Đà Nẵng) nhớ lại kỷ niệm buồn sáu tháng trước, chú chó Husky tên Dola nặng 34 kg, qua đời. Hôm ấy, các thành viên vây quanh, khóc tiễn đưa "người bạn của gia đình" trước khi nhân viên mai táng đưa chú chó đến nơi hỏa thiêu. Chị Mai đồng ý chi hai triệu đồng cho dịch vụ mai táng trọn gói này, bao gồm: nhân viên đến rước bé tận nhà, hỏa thiêu, quay video và gửi lại thiệp cho khách hàng.
Sau khi đón từ tay chủ, nhân viên bắt đầu đưa xác Dola đến cơ sở để mai táng chuyên nghiệp. Mai táng thú cưng sẽ có những bước tương tự với mai táng người. Con vật được tắm rửa sạch sẽ, tổ chức một buổi lễ tưởng niệm với hoa và nến, chụp lại ảnh trước khi đưa đi hỏa thiêu bằng lò điện chuyên dụng.
Quá trình hỏa táng kéo dài từ hai đến ba tiếng. Sau đó, khách hàng có thể lựa chọn nhận lại tro cốt hoặc không. Lý giải về việc này, Hồ Đắc Trung - chủ một cơ sở mai táng thú cưng tại TP HCM cho biết nếu khách muốn nhận tro, thú cưng sẽ được hỏa thiêu riêng. Ngược lại, thú cưng sẽ được thiêu chung để giảm chi phí, nguyên liệu. Thời gian hoàn thành một ca mai táng như vậy kéo dài 4-5 giờ, tính từ lúc nhận xác thú cưng tại nhà đến khi trả tro cốt cho chủ.
Sau khi nhận được video và thiệp từ phía cơ sở, Ngọc Mai cảm thấy an lòng và đỡ phần buồn bã trước sự ra đi của người bạn thân bốn chân. "Tôi cảm thấy hài lòng vì có thể chu toàn cho cún cưng. Tôi không đành lòng vứt thú cưng ở ngoài, cũng không có đất để chôn cất vì sống ở chung cư nên đây là một dịch vụ phù hợp và cần thiết cho người nuôi chó mèo", Ngọc Mai nói.
Tương tự Ngọc Mai, Trần Thùy (29 tuổi, TP HCM) cũng trông cậy vào cơ sở mai táng khi chú mèo Mít hơn một tuổi qua đời. Thùy nói: "Vì tôi cũng bận nhiều công việc nên không thể tự tay lo cho Mít. Nhân viên minh bạch hình ảnh và video giúp tôi yên tâm hơn khi không có mặt mà vẫn hoàn thành tâm nguyện tiễn Mít một đoạn đường cuối".
Những người bận rộn hoặc đang ở nước ngoài, không tiện chôn cất thú cưng là đối tượng khách hàng chính của dịch vụ này. Đắc Trung cho biết anh luôn yêu cầu nhân viên đến nhận xác thú cưng ngay khi được thông báo, quay video suốt quá trình mai táng giúp khách hàng yên tâm.
Trong khoảng một năm gần đây, dịch vụ mai táng chó mèo phát triển mạnh ở những thành phố lớn như TP HCM, Hà Nội, Đà Nẵng... nơi có số lượng vật nuôi lớn nhưng lại giới hạn không gian chôn cất. Thống kê đến tháng 2/2023, TP HCM có hơn 100.000 hộ nuôi với hơn 177.000 chó, mèo. Ở Hà Nội, con số mới nhất là từ 421.000 đến 460.000 con và đang có xu hướng gia tăng. Theo Hồ Đắc Trung, số lượng ca mai táng ở cơ sở của anh tăng 30-40% so với năm ngoái.
Chi phí mai táng tùy thuộc vào cân nặng của thú cưng và dịch vụ khách chọn lựa, dao động từ 500.000 đồng đến ba triệu đồng. Ngoài chi phí hỏa táng cơ bản, nhiều tiệm mở thêm những dịch vụ đặc biệt lên đến vài triệu đồng. Đây là những dịch vụ đi kèm giúp khách hàng có thể tưởng nhớ thú cưng. Một cơ sở mai táng thú cưng ở Đà Nẵng tặng thêm lọ đựng lông, móng, dấu chân, khung ảnh cho khách sử dụng gói dịch vụ 1,5 triệu đồng và gói 2 triệu đồng có thêm thú nhồi bông, hũ đựng tro cốt, giấy chứng nhận.
Ngoài hỏa táng, thú cưng còn được mai táng bằng hình thức khác như chôn cất (địa táng). Tại Hà Nội, chùa Tề Đồng Vật Ngã là nơi chuyên chôn cất chó, mèo, được xây dựng trên mảnh đất khoảng 2.000 m2.
Theo ông Nguyễn Bảo Sinh (83 tuổi, Hà Nội), người thành lập ngôi chùa, đây không phải là một dịch vụ mới nổi mà đã có từ lâu. Quá trình mai táng của ông Sinh với hơn 10 bước, trong đó có lễ cầu siêu sau 49 ngày hay 100 ngày nếu khách hàng có nhu cầu. Chi phí mai táng ở đây dao động từ một triệu rưỡi đến ba triệu đồng, đắt nhất là 30 triệu đồng, tùy vào độ phức tạp trong buổi lễ.
Ông Bảo Sinh cho biết mỗi ngày trung bình cơ sở ở Hà Nội có thể mai táng hai hoặc ba thú cưng. Ở một cơ sở khác tại TP HCM, mỗi ngày họ mai táng cho năm hoặc sáu con vật. Theo Đắc Trung, hiện tại ở TP HCM có bốn, năm địa điểm cung cấp dịch vụ mai táng chó mèo.
Anh Thành, chủ một doanh nghiệp đã hoạt động được bốn năm tại Hà Nội đã mai táng cho 2.000 thú cưng, cho biết: "Chúng tôi thành lập cơ sở với mục đích chăm sóc cho các bạn thú cưng sau khi qua đời, qua đó thúc đẩy sự văn minh và tiến bộ trong việc nuôi thú cưng tại Việt Nam".
Hạnh Lê