Một công trình thuỷ lợi xây dựng dở ở Hà Giang. |
Trước nhu cầu rất lớn về xây dựng cơ bản, từ năm 1998 đến nay, tỉnh Hà Giang đã chủ trương "đại công trường xây dựng" với phương châm "Nhà nước và nhân dân cùng làm". Đến hết năm 2004, tỉnh đã triển khai xây dựng 1.184 công trình gồm các hạng mục đường giao thông, trường học, trụ sở chính quyền, trạm y tế... Tuy nhiên, quá trình xây dựng "đại công trường" lại không căn cứ vào khả năng hỗ trợ ngân sách của Trung ương và thực lực của địa phương, do đó tỉnh đã huy động các doanh nghiệp tự ứng vốn vay vốn để thi công hàng loạt công trình.
Cũng trong quá trình xây dựng đại công trường đã bộc lộ những thiếu sót, sai phạm nghiêm trọng, dẫn đến tình trạng nợ đọng vốn đầu tư xây dựng cơ bản rất nặng nề. Đến hết 30/6, Hà Giang vẫn còn nợ các doanh nghiệp hơn 953 tỷ đồng. Số nợ này là quá lớn, vượt quá khả năng thanh toán của một tỉnh như Hà Giang. Cho đến nay, nguy cơ phá sản của các doanh nghiệp, thậm chí cả ngân hàng thương mại là quá rõ ràng.
Theo kết luận của đoàn thanh tra liên ngành do Bộ KH và ĐT chủ trì thì việc xây dựng "đại công trình" đã vi phạm quy chế quan lý đầu tư và xây dựng một cách nghiêm trọng và xảy ra ở khắp các giai đoạn, các công trình xây dựng.
Đầu tiên là việc lập dự án đầu tư: Do nhiều ngành, nhiều cấp và nhiều doanh nghiệp sau khi được nguyên Bí thư tỉnh uỷ và thường trực tỉnh uỷ cho phép đầu tư đã tiến hành công tác chuẩn bị đầu tư, thuê tổ chức tư vấn lập báo cáo nghiên cứu khả thi sơ sài, mang tính hình thức, thậm chí có những dự án không nêu được sự cần thiết phải đầu tư, phương án tài chính để thực hiện dự án nhưng vẫn được UBND tỉnh phê duyệt.
Thứ hai, vấn đề thẩm định và phê duyệt dự án cũng đã có những vi phạm nghiêm trọng, nhiều dự án, khi trình UBND tỉnh phê duyệt không tổng hợp đủ ý kiến tham gia thẩm định của các đon vị liên quan, không nêu rõ phương án tài chính để thực hiện dự án. Có những công trình triển khai thi công trước khi có quyết định đầu tư như dự án đường giao thông liên xã Minh Sơn - Giáp Trung..
Về công tác đấu thầu, các dự án sử dụng nguồn vốn ngân sách do tỉnh quản lý đều không có kế hoạch đấu thầu, 100% dự án được thực hiện theo hình thức chỉ định thầu. Trong đó nhiều dự án có bút phê của nguyên Bí thư tỉnh uỷ Hà Giang cho phép nhà thầu thi công được thi công công trình và thậm chí còn ghi cụ thể mức vốn kế hoạch hàng năm. Việc làm này vi phạm quy chế đấu thầu của Chính phủ.
Về kế hoạch đầu tư hàng năm, các dự án đã và đang thi công tại tỉnh Hà Giang đều là dự án thuộc nhóm B, C, thuộc thẩm quyền phê duyệt và bố trí kế hoạch vốn đầu tư hàng năm của UBND tỉnh. Song trên thực tế, nhiều dự án không có trong kế hoạch đầu tư hàng năm nhưng lại được trực tiếp Bí thư tỉnh uỷ ghi ý kiến đồng ý cho đầu tư xây dựng. Nhiều dự án chưa có thiết kế kỹ thuật và dự toán được duyệt đã ghi kế hoạch đầu tư.
Việc quản lý thực hiện dự án phần lớn do những người không đủ năng lực chuyên môn, thiếu cán bộ kỹ thuật chỉ đạo hiệ trường, thiếu hiểu biết về quản lý xây dựng. Vấn đề giám sát cũng không được thực hiện đúng theo quy chế.
Về phía các doanh nghiệp, 70% các doanh nghiệp trên địa bàn được thành lập là nhằm vào các công trình xây dựng bằng vốn Nhà nước. Hầu hết mang nặng tư tưởng "xin-cho", khả năng vốn liếng hạn chế, khi đã xin được công trình thì đi vay vốn ngân hàng và tự huy động (chủ yếu là vay ngắn hạn) để triển khai. Vì vậy, khi ngân sách không có để thanh toán thì các doanh nghiệp cũng lâm vào tình trạng nợ nần, nhiều doanh nghiệp đang đứng bờ vực phá sản.
K. Ngọc