Trường gà được tổ chức trên phần đất của xã Đa Kai, huyện Đức Linh, tỉnh Bình Thuận, ven Tỉnh lộ 30/4. Khác hẳn không khí yên ả của một vùng nông thôn, trường gà vô cùng sôi động.
Một cặp gà đã được "cáp" độ xong và chuẩn bị trồng cựa sắt. Con khét bông nặng 2,4 kg đá đồng với con điều nhẹ hơn nửa chấm (tức 50 gam), "sổ" đá là 8 xị, theo đó mỗi bên ăn thua 800.000 đồng chẵn. PV Thanh Niên vờ xem chân cẳng 2 con gà và lựa lúc bấm nhanh mấy kiểu ảnh bằng chiếc máy điện thoại di động. Rủi thay, khi vừa bấm xong tấm ảnh con khét bông thì gã ôm gà bất ngờ ngước mặt lên và nghe được tiếng "rẹt rẹt" từ máy điện thoại. Chúng tôi bối rối vờ bấm phím điện thoại nhắn tin nhưng đã muộn: Khi gà vừa trồng cựa xong, cả bọn theo bên con khét bông liền ôm cả gà đang mang cựa leo lên xe, khiến cả trường gà ngơ ngác. Hỏi ra, gã ôm gà khẳng định: "Bị... công an chụp hình". Cả trường gà liền hướng về phía những vị khách lạ. May thay, anh bạn tôi nhanh trí lấp liếm: "Thằng này là Việt kiều, ở Mỹ về, nó khoái chụp hình ở Việt Nam chứ không phải công an". Anh bạn này cũng là dân đá gà có chút "uy tín" tại đây nên đã mau chóng tái lập trật tự cho độ gà tiếp tục.
Anh kể, cách đây không lâu có một tay chơi lạ hoắc vào trường gà bỏ tiền ra đá từ sáng tới chiều, nào theo "sổ", nào phóng bạc “hàng sáu” (tức đá ngoài "sổ", muốn theo bên nào cũng được, thậm chí khi thấy con mình theo sắp thua, tay "hàng sáu" này có thể nhảy sang theo con gà bên kia để mong gỡ hòa). Thế nhưng khi trường sắp hết gà, bất ngờ lực lượng công an ập vào và "vị khách" ấy đã "điểm mặt" từng tay đá gà một. Hóa ra đó là một chiến sĩ công an. Sau cú này, dân đá gà ở đây tạm nghỉ và khi hoạt động lại thì tỏ ra vô cùng cảnh giác.
Sáng mùng 2 Tết ở một trường gà ở Họ 2 (tên của một vùng đất người dân tự đặt). Trường gà này nằm sâu trong một con đường nhỏ, từ ngã tư Cây Dừa (thuộc Quốc lộ 20) đi vào khoảng 2 km, thuộc xã Phú Lâm, huyện Tân Phú, tỉnh Đồng Nai. Khi chúng tôi đến, gà của Họ 2 vừa thắng đậm gà của một nhóm người Hoa ở cây số 115 (tính từ TP HCM về theo đường Quốc lộ 20, thuộc huyện Định Quán, tỉnh Đồng Nai) một độ lớn, chỉ riêng tiền trong "sổ" đã trên 20 chai (20 triệu đồng) và chuẩn bị trồng cựa cho một cặp gà khác với số tiền độ tương tự.
Chúng tôi chọn một góc kín định đưa máy điện thoại lên chụp vài tấm hình thì bị người bạn đi cùng phát hiện. Anh kéo chúng tôi ra chỗ vắng quát: "Ông điên à! Có thấy cái cồm cộm trong lưng mấy tay đá gà ở Họ 2 không? Dao đấy! Chưa hết đâu, trong mấy bụi cây gần đó tụi nó đều giấu sẵn "hàng". Mấy tay này đá gà chỉ từ ăn tới huề, không thua đâu".
Vừa lúc ấy, cặp gà cũng được trồng cựa xong, con gà điều đá với con gà ô. Khi gà vừa được đưa vào vòng đấu, trường gà sôi động hẳn lên bởi tiếng í ới của mấy tay bắt bạc "hàng sáu". Dân Họ 2 bắt con gà điều phóng bạc xuống còn ăn 6-7 (tức là theo con gà điều thua 10 nhưng ăn chỉ có 6-7). Hai tay thả gà cho "hàng sáu" phóng bạc hồi lâu rồi mới nhử gà đá. Theo đánh giá của dân đá gà ở đây thì cả 2 con gà trên đều là thứ dữ, mỗi con đều đã ăn 2-3 độ trong thời gian chớp nhoáng. Khi cặp gà đá được 3-4 phút thì xảy ra một tình huống dở khóc dở cười: con gà điều của nhóm Họ 2 sau khi đâm cựa chết con gà ô của nhóm người Hoa thì bỗng nhiên... bỏ chạy. Dù nhử lại cỡ nào nó cũng xừng lông đầu rồi quay ra, miệng kêu oang oác.
Theo luật chơi thì những trường hợp như vậy phải xử hòa. Nhưng lúc này, dân Họ 2 ép bên nhóm người Hoa phải chịu thua. Không khí tại trường gà trở nên hết sức căng thẳng khi cả hai bên đôi co gay gắt để giành thắng. Một thanh niên ở Họ 2 bất ngờ rút dao trong người ra hăm dọa tấn công nhóm người Hoa nếu như không chịu thua. Nhiều thanh niên khác cũng to tiếng: "Mày muốn mất tiền hay mất mạng?". Nhóm đá gà người Hoa cũng không phải vừa. Một tay vừa cầm con gà chết vào vòng, vừa rút dao thủ sẵn trong người ra và tuyên bố độ gà này phải xử hòa. "Nếu anh em muốn thắng thì tụi tôi cũng không còn cách nào khác", tay này nói. Qua một hồi cãi cọ gay gắt, nhưng không bên nào thấy chắc thắng nên cuối cùng độ gà cũng được xử hòa trong sự hậm hực của cả hai bên.
Đó chỉ là một trong vài "chiêu" mà dân địa phương nơi có trường gà áp dụng để ép dân đá gà nơi khác đến. Một "chiêu" mà nhiều tay "hàng sáu" ở nhiều nơi khác khi đến trường gà Họ 2 thường bị "dính chưởng" là khi phóng bạc, mấy tay “hàng sáu” ở Họ 2 thường phóng bạt mạng. Khi cặp gà chưa có con nào giành được ưu thế rõ rệt, mấy tay ở đây phóng bạc xuống còn ăn 3, ăn 2 (tức thua 10 nhưng chỉ ăn 3, ăn 2). Nhiều tay “hàng sáu” ở nơi khác đến thấy "kèo thơm" vội đưa tay ra "móc ngoéo" (một hình thức giao kèo giữa 2 người với nhau). Khi độ gà đã ngã ngũ mà gà của tay “hàng sáu” ở Họ 2 bị thua, gã này liền bỏ trốn mất dạng, mặc cho kẻ thắng cuộc ngơ ngác truy tìm người vừa "móc ngoéo" với mình vì trong trường gà có đến hàng trăm người.
Tuy nhiên trường gà mở giữa khu vực rừng giá tị ở cây số 124 mới thuộc hàng "anh cả". Trường gà này nằm sâu trong một khu rừng giá tị, Tết thì ngày nào cũng mở cửa, còn ngày thường thì nhộn nhịp vào chủ nhật. Khi chúng tôi đến thì đã thấy đám đông hàng trăm người từ các tỉnh lân cận, trong đó có cả TP HCM tề tựu về. Lúc con gà “chuối lửa” bị con xám đá trọng thương thì bỗng có tiếng hô lớn: "Công an". Cả trường gà nhốn nháo như đàn ong vỡ tổ. Ai có gà thì ôm gà, ai có tiền thì nhét vội vô túi và cứ thế cắm đầu mà chạy. Sau cuộc chạy tán loạn đó, chúng tôi mới phát hiện ra một kịch bản bịp bợm hết sức hoàn hảo của dân cờ bạc ở đây. Thực ra không có công an mà chỉ vì con "chuối lửa" sắp thua nên phía đặt tiền đã tung hỏa mù để xù độ...
Trò chơi dân gian chọi gà đang bị lợi dụng, biến thành trò cờ bạc "đá gà độ". Đặc biệt, ngoài việc gây mất trật tự địa phương, những người đá gà còn có thể bị lây nhiễm căn bệnh cúm gia cầm đang hoành hành. Theo một bác sĩ có kinh nghiệm trong việc phòng chống bệnh cúm gia cầm thì gà đá (tức gà nòi) có sức đề kháng cao hơn những loại gà khác. Bởi vậy nhiều khi chúng trông có vẻ bình thường nhưng có thể chứa đựng nhiều vi khuẩn gây bệnh mà khi tiếp xúc, nhiều tay đá gà dễ dàng bị mắc phải nhưng không hề hay biết.