Sau thảm kịch ba người cùng một gia đình sống ở căn hộ bán hầm chết đuối trong trận mưa lịch sử tại Seoul tối 8/8, chính quyền thành phố đang lên kế hoạch loại bỏ nhà ở tầng hầm hoặc bán hầm (hay còn gọi là banjiha). Theo thống kê của chính quyền thành phố, tính đến năm 2020, khoảng 5%, tương đương 200.000 ngôi nhà trong thành phố là kiểu nhà banjiha.
Thị trưởng Seoul Oh Se-hun cho biết những căn hộ banjiha là "công trình kiến trúc dân cư đe dọa sự an toàn của những người cư ngụ" và chúng cần được loại bỏ. "Đây sẽ là một dự án dài hạn nhằm cải thiện sự an toàn của các ngôi nhà trên toàn thành phố".
Nhưng đối với nhiều cư dân banjiha, việc rời đi là điều họ không thể lựa chọn. Bà Sohn Mal-nyeon (77 tuổi) đã sống trong căn hộ dưới tầng hầm ở trung tâm phía nam quận Dongjak kể từ khi con gái bà (hiện 51 tuổi) mới chập chững biết đi. Hai tháng trước, chồng bà chuyển đến một viện dưỡng lão ở Namyangju, cách đó khoảng một giờ lái xe và để lại bà sống cô độc trong căn hộ dưới tầng hầm tối tăm, ẩm thấp.
Bà Sohn cho biết vào đêm đầu tiên của trận mưa lũ lịch sử, trung tâm dịch vụ cộng đồng địa phương gọi điện và yêu cầu bà ngủ nhờ nhà hàng xóm. "Tôi đã không đi. Tôi cố gắng ngăn nước mưa tràn vào bằng cách sử dụng một cái xô và một cây lau nhà", bà Sohn nói.
Nhưng nước tràn vào từ cửa sổ nhà bếp và phòng tắm - những nơi có cửa sổ duy nhất trong nhà - và ngập đến đầu gối bà. Bà Sohn cho biết đó là thứ nước đen ngòm bốc mùi hôi.
"Có thể là do nước thải bị tràn vào. Đến giờ tôi vẫn không thôi ám ảnh bởi mùi hôi đó. Hiện điện đã có trở lại nhưng tủ lạnh của tôi bị hỏng. Tất cả các thức ăn đều bị hư hỏng. Nền nhà và bàn ghế vẫn còn ướt. Tôi nghĩ chắc chẳng thể sử dụng được thứ gì được nữa", bà Sohn nói.
Hiện bà Sohn ở trên gác mái của tòa nhà. Về kế hoạch loại bỏ căn hộ banjiha - kiểu nhà bà Sohn đang sống - của thị trưởng Seoul, bà nói rằng điều này khó xảy ra. "Chà, họ mong đợi mọi người làm gì chứ? Chúng tôi sống ở đây vì nó rẻ", bà nói.
Bà Baek, một cư dân banjiha khác ở cùng khu phố với bà Sohn - người cũng đã sống cả đời trong căn hộ bán hầm - cho biết dù nhận thức được nguy hiểm, bà lại "không biết phải đi đâu".
Những căn hộ dưới lòng đất rất phổ biến ở thủ đô Seoul - trung tâm tài chính của nền kinh tế lớn thứ tư châu Á. Căn hộ này từng được xem là biểu tượng cho những người ở dưới đáy xã hội trong Parasite (Ký sinh trùng) - bộ phim Hàn Quốc đoạt giải Oscar năm 2020. Những người sống trong các căn hộ không ánh sáng này phải chật vật kiếm sống, phần lớn bị những người giàu có phớt lờ và bị xã hội lãng quên.
People Power 21, một nhóm nhà hoạt động xã hội có trụ sở tại Seoul, nói rằng chính quyền thành phố từng nhiều lần thất bại trong việc điều chỉnh các khu dân cư "không thể ở được", bao gồm cả căn hộ banjiha. Năm 2012, dù luật sửa đổi cấm xây dựng thêm các ngôi nhà dạng banjiha, hàng chục nghìn căn vẫn xuất hiện do sơ hở giám sát.
"Thảm họa ngập nước dẫn đến cái chết của những nạn nhân trong trận lũ lịch sử vừa qua đã có thể ngăn chặn nếu Seoul thực hiện được các bước từng đề xuất trong quá khứ", People Power 21 nói.
Chang Dukjin, giáo sư xã hội học tại Đại học Quốc gia Seoul, cho rằng việc loại bỏ căn hộ banjiha là "một bước đi đúng hướng, giúp nâng cao mức sống tối thiểu". "Nhưng phần thách thức sẽ là phải có ngân sách để giúp người dân tái định cư, cung cấp cho họ các lựa chọn nhà ở thay thế".
Ngoài ba nạn nhân bị nước lũ nhấn chìm trên, ở Dongjak, một trong những quận hứng chịu trận mưa lớn nhất Seoul, một phụ nữ 50 tuổi bị thiểu năng trí tuệ không thể thoát khỏi ngôi nhà ngập lụt dưới lòng đất. Nạn nhân được tìm thấy đã chết đuối hôm 9/8.
Tổng thống Hàn Quốc Yoon Suk-yeol hôm 10/8 kêu gọi sắp xếp nhà ở thuộc sở hữu chính phủ cho cụ bà 70 tuổi - người mất cả hai con gái và một người cháu ngoại trong trận mưa vào đầu tuần này. Sau khi đến thăm ngôi nhà bán hầm của cụ bà, ông Yoon nói trong một cuộc họp Nội các rằng "không bao giờ được để xảy ra những thảm kịch có thể ngăn ngừa nữa".
Sơn Nam (Theo Korea Herald)