Lenka cho biết khi còn sống với bố mẹ ở Slovakia, gia đình cô tự trồng rau trái, làm mứt và dưa chua từ đồ ăn thừa. Thức ăn nếu không thể tận dụng nữa thường được mang sang cho gà nhà bà hoặc bỏ vào thùng ủ phân. "Chúng tôi sống thân thiện với môi trường, nhưng hồi đó tôi chưa bao giờ nghe nói đến việc sẽ đi đào bới thùng rác để tìm thức ăn, hay nghĩ đến việc cố gắng cứu hành tinh", Lenka, hiện là sinh viên sống ở Đan Mạch, nói.
Những năm cuối tuổi thiếu niên, Lenka dành một mùa hè làm việc tại các khu nhà nghỉ trên dãy High Tatras ở Slovakia. Tại đây, cô gặp gỡ nhiều người sống gần gũi với thiên nhiên và có ý thức bảo vệ môi trường. Chính trải nghiệm đó khiến cô quyết định theo học ngành quản lý môi trường thay vì kinh tế.
Lenka vui vẻ và thoải mái với việc nhặt thức ăn trong thùng rác. Ảnh: Instagram dumpsterdivingdivaa
Cũng vào khoảng thời gian đó, Lenka lần đầu xem một video về việc "nhặt đồ trong thùng rác" trên YouTube. Cô nhớ cảnh một người trèo vào thùng rác rồi trở ra với đầy ắp thực phẩm còn tốt. Sự tò mò khiến cô tiếp tục tìm hiểu thêm về chủ đề này trên mạng, đặc biệt là Facebook. Ở Mỹ, những người nhặt đồ trong thùng rác có thể tìm thấy đủ thứ, từ nội thất, đồ dùng ngoài trời đến quần áo, còn ở châu Âu, phần lớn là thực phẩm.
"Ban đầu, tôi thực sự sốc trước lượng thực phẩm còn tốt bị vứt bỏ và muốn tự kiểm chứng xem điều đó có đúng không. Tôi đã trúng tuyển vào một trường kinh doanh ở Aarhus, Đan Mạch, và ngay khi vừa tới nơi, việc đầu tiên tôi làm là tìm siêu thị gần nhất, không phải để mua sắm, mà để xem thùng rác của họ", cô kể.
Tôi đạp xe 10 phút dọc đường vào đêm khuya vì không muốn bị ai chú ý. "Vài tháng trước, tôi đã đào bới thùng rác ở Vienna sau khi tìm thấy một nhóm chuyên đi lục thùng rác trên Facebook. Nhưng đó là lần đầu tiên tôi làm thế ở Đan Mạch. Tôi sợ mọi người sẽ bàn tán", Lenka kể.
Trong lần đầu tiên đó, Lenka tìm thấy một chiếc bánh làm sẵn, kẹp mứt ở giữa và phủ đường trắng bên ngoài. Cô mang nó về nhà ăn cùng vài món khác nhặt được trong thùng rác. "Tôi làm vậy không phải vì không có tiền mua đồ ăn, mà đơn giản do tò mò sau khi xem quá nhiều bài đăng và video về những người nhặt đồ trong thùng rác", cô nói.
Hôm sau, nữ sinh viên người Slovekia tiếp tục tìm đến các siêu thị khác. Dần dần, cô ghé qua các thùng rác hàng ngày, và lần nào cũng thấy chúng chất đầy đồ ăn. Thường thì rác chỉ cao đến vai, nhưng đôi khi cô phải trèo nửa người vào trong, hai chân giơ lên không để với được đồ ở đáy thùng. Dù vậy, cô chưa bao giờ cảm thấy bẩn thỉu, vì thùng rác ở các siêu thị Đan Mạch được giữ rất sạch sẽ.
Từ đó đến nay, Lenka đã tới nhiều nơi ở Đan Mạch và ở đâu cũng thấy các thùng rác tràn ngập thực phẩm ngon lành. "Hôm trước, tôi mang về hơn 40 quả bơ. Tôi không thể lấy thêm vì chỉ có một chiếc ba lô và giỏ nhỏ gắn trước xe đạp. Tương tự, tôi chỉ lấy 30 quả trứng trong tổng số 80 quả, vì biết chắc mình không thể ăn hết", Lenka, hiện sống ở Copenhaghen, nói.
Cô thường chia sẻ thực phẩm nhặt được với người khác. Mỗi khi nhặt được nhiều bông cải xanh, khoai tây, tỏi tây, súp lơ hay ớt chuông, cô lại nấu những nồi súp thịnh soạn cho các bạn cùng phòng.
"Tôi đã ăn thực phẩm nhặt từ thùng rác suốt 7 năm nay. Tôi chỉ mua bia, dầu ăn, gia vị và chocolate vì những món này hiếm khi tìm thấy trong thùng rác. Nếu ra ngoài cùng bạn bè, tôi có thể mua một phần falafel (món ăn truyền thống của người Trung Đông được làm từ đậu xay nhuyễn) hoặc ăn trưa ở quán cà phê. Nhưng nói thật, tôi không biết hóa đơn tiền ăn hàng tháng của mình trông thế nào, vì tôi chưa bao giờ có nó", cô cho biết.
Một thùng rác đầy đồ ăn tươi ngon ở siêu thị Đan Mạch. Ảnh: Instagram dumpsterdivingdivaa
Thông thường, cứ ba ngày Lenka lại đi bới thùng rác một lần, nhưng đôi khi cả tuần cô không đi vì vẫn còn dư đồ. "Cách đây một tháng, tôi 'giải cứu' được khá nhiều đậu phụ và falafel chay, rồi cho tất cả vào ngăn đá để bảo quản", cô nói.
Lenka nhận nhiều phản ứng trái chiều về thói quen bới thùng rác tìm đồ ăn của mình. Có người nghĩ việc này thật bẩn thỉu, có người lại thốt lên: "Nghe thú vị đấy. Tôi cũng muốn đi cùng bạn. Tôi tham gia được không?"
"Gần đây, một người bạn đã đi bới rác cùng tôi. Khi mở nắp thùng rác, chúng tôi thấy bên trong đầy ắp cam bị cắt đôi, phần thịt quả đã được ép lấy nước. Bên dưới là hạt óc chó, hạt phỉ, bông cải xanh và sữa chua. Với tôi, chuyện này hoàn toàn bình thường. Nếu đồ có hơi dính, về nhà tôi chỉ cần bỏ bao bì ra hoặc rửa sạch là xong. Nhưng bạn tôi thì tỏ ra e ngại khi thấy thức ăn dính bẩn, nhất là lúc tôi phải nhoài người qua thành thùng để lấy đồ bên trong. May mắn là tôi khá cao, nên vẫn với được những món mình muốn mà không bị lấm lem", cô cho biết.
Năm 2019, sau một năm sống dựa vào thức ăn ở thùng rác, Lenka nhận ra cô muốn lan tỏa thông điệp về vấn đề lãng phí thực phẩm, không chỉ ở Đan Mạch mà còn trên khắp châu Âu. Cô lập tài khoản @dumpsterdivingdivaa trên Instagram rồi bắt đầu chụp ảnh, quay video và đăng lên. Mục đích chính là cho mọi người thấy việc này không hề ghê tởm, và rằng thực phẩm tìm được từ thùng rác thực chất vẫn ngon, hoàn toàn có thể ăn được.
"Nhiều người vẫn nghĩ Đan Mạch là một quốc gia thân thiện môi trường, nhưng thực tế, thùng rác của các siêu thị ở đây lại là điều đáng xấu hổ. Thật vô lý khi trên thế giới vẫn có người chết đói, trong khi tôi có thể sống suốt 7 năm chỉ nhờ vào thực phẩm nhặt từ thùng rác siêu thị. Nguyên nhân một phần đến từ thói tiêu thụ quá mức, phần khác là do cách quản lý kém - các siêu thị thường vứt bỏ hàng hóa khi chúng vẫn còn lâu mới hết hạn, và vì nhiều người có định kiến rằng thực phẩm sắp hết hạn thì không còn giá trị", Lenka cho hay.
Với cô, "nhặt đồ trong thùng rác" đã trở thành một lối sống. Hiện cô thuộc hết vị trí các thùng rác quanh thành phố, nên có thể chọn lọc - biết chỗ nào có bánh mì ngon, chỗ nào nhiều rau củ tươi, và thậm chí cả thời điểm tốt nhất trong tuần để đi vì nắm rõ lịch trình gom rác.
"Trong đầu tôi luôn khắc sâu một suy nghĩ: đó không phải là rác, mà là thực phẩm. Nếu có ai bắt gặp tôi đang nhặt đồ trong thùng rác, tôi luôn giữ thái độ tôn trọng. Tôi sẽ rời đi và quay lại sau, khi họ không còn ở đó. Ở một số quốc gia, các thùng rác còn được khóa lại - và hiện nay, một số siêu thị ở Đan Mạch cũng bắt đầu làm vậy. Điều tệ nhất khi thùng rác bị khóa không chỉ là không thể lấy đồ ăn, mà còn là việc lượng thực phẩm bị lãng phí sẽ bị che giấu, và bạn không thể chia sẻ thực tế đó cho mọi người biết", cô nói.
Lenka hy vọng qua Instagram, một ngày nào đó thông điệp của mình sẽ đến được với người có khả năng tạo ra thay đổi mang tính hệ thống. "Tôi thực sự ngạc nhiên khi thấy có nhiều người xem video của tôi đến vậy, dù chúng chỉ xoay quanh rác. Nhưng ngày càng có nhiều người chia sẻ địa điểm, thậm chí nhắn hỏi để được đi cùng tôi. Không phải lần nào tôi cũng 'trúng mẻ lớn', nhưng hy vọng những video mình đăng - như cảnh nấu súp nấm từ đồ ăn nhặt được hay khoe tìm thấy những quả mận tươi ngon - sẽ góp phần nâng cao nhận thức và giúp giảm lãng phí thực phẩm", cô nói.
Hướng Dương (Theo Independent)
