Chọn trường khi du học

Cách đây gần 10 năm, khi có quy định cho phép mọi người dân VN được xuất cảnh để chữa bệnh và học tập, cánh cửa du học tự túc chính thức được mở. Những năm trước, hoạt động của các công ty tư vấn du học (TVDH) chỉ rộ lên trong một vài tháng. Nhưng năm nay, khi VN vừa gia nhập Tổ chức Thương mại thế giới WTO thì cơ hội được tiếp cận với những nền giáo dục tiên tiến ở các nước phát triển lại càng được mở rộng, hoạt động du học có chiều hướng sôi động hơn nhiều. Chọn lựa như thế nào trước một thị trường đang rộn ràng như thế?

Nếu bạn là một học sinh xuất sắc, việc tìm kiếm học bổng du học nước ngoài không phải là khó lắm. Có thể đơn cử trường hợp 5 chàng trai của trường Phổ thông năng khiếu (ĐH Quốc gia TP HCM) là Huỳnh Quang Thuận, Trần Đình Nguyên, Phạm Thanh Phong, Nguyễn Cẩm Thạch, Huỳnh Ngọc Đăng Trình đều giành "Học bổng ASEAN" của ĐH Quốc gia Singapore (NUS), hay như cô gái Nguyễn Bảo Nguyên của trường THPT chuyên Lê Quý Đôn (Đà Nẵng) theo học NUS sau đó một năm đều có thành tích học tập xuất sắc tại nước bạn. Họ đều đạt danh hiệu "sinh viên ưu tú", tốt nghiệp thủ khoa của NUS.

Du học sinh Việt Nam ở Phần Lan.

Sau đó không lâu, người thì nhận học bổng của Quỹ giáo dục Việt Nam (VEF) qua cuộc tuyển chọn gắt gao, người thì nhận được nhiều lời mời của các trường ĐH danh tiếng và hiện tại thì tất cả đều đang là nghiên cứu sinh tại Mỹ. Các học sinh, sinh viên giỏi khác cũng còn có nhiều cơ hội du học bằng học bổng do các tổ chức giáo dục trong và ngoài nước tuyển chọn.

Nguyện vọng được du học, nhất là du học tự túc, còn có thể thực hiện được nếu bạn biết tự tìm thông tin học bổng trên mạng hoặc nhờ đến sự trợ giúp của các công ty TVDH có uy tín. Để đạt hiệu quả trong việc cho con em du học, nhiều gia đình đã nghiệm ra được một điều mà tưởng chừng như ai cũng hiểu: cần có sự đầu tư lâu dài cho con em về mặt kiến thức cũng như lối sống trước khi đi học xa, có một quá trình tự tìm hiểu và sàng lọc thông tin du học. Không tự tìm hiểu những thông tin tổng quát của hệ thống trường học của quốc gia định cho con em đến du học, nhiều gia đình đã bị một số công ty TVDH lừa gạt, ăn chặn tiền đóng góp cho nhà trường, bị "lái" sang học vào những trường chất lượng không tốt.

Để phục vụ tốt cho mục đích học tập, ngày nay nhiều bạn đã chủ động tìm kiếm thông tin trên mạng internet. Chỉ cần một vài từ khóa phù hợp (học bổng, ngành học, việc làm, quốc gia muốn đến học...) được gõ bằng tiếng Anh trên mục "web" của website Google ở địa chỉ http://news.google.com/, cộng thêm sự kiên trì tìm hiểu trên những thông tin đó, không ít bạn đã có những cơ hội bất ngờ. Nếu muốn tìm hiểu về điều kiện xét duyệt học bổng của các quỹ học bổng cụ thể (Fulbright, Ford, World Bank Scholarship, British Chevening...), tại sao bạn không gõ những từ khóa đó vào Google?

Theo thống kê của các công ty TVDH, Mỹ là điểm du học được nhiều người quan tâm nhất hiện nay vì ở đó có rất nhiều trường có khả năng đào tạo rất tốt, luôn dẫn đầu (với số lượng áp đảo) trong danh sách các trường đại học tốt nhất thế giới. Tuy vậy, Phó giáo sư, tiến sĩ Đỗ Huy Thịnh (Giám đốc Trung tâm đào tạo khu vực SEAMEO) cảnh báo ở đất nước này cũng có nhiều trường chưa được yên tâm về chất lượng đào tạo, không được các tổ chức kiểm định uy tín công nhận, thậm chí "có vấn đề về pháp luật", không chú tâm đào tạo mà chỉ chuyên lo việc cấp bằng... Để tìm hiểu chi tiết về các trường ở Mỹ, người học có thể vào trang web http://www.chea.org/, http://www.ed.org/... hoặc xem tập sách Ultimate College Guide (mỗi năm in 1 tập, ấn bản năm 2007 dày 1.763 trang khổ A4) để biết đầy đủ thông tin của tất cả các trường như: tiêu chuẩn tuyển chọn, kiểm định, địa chỉ website, đóng trên khu vực đô thị hay ngoại ô, loại văn bằng được cấp, ngành học được nhiều SV học, học phí, sinh hoạt phí...

Một lợi điểm thấy rất rõ của việc tìm kiếm trên mạng là nuôi dưỡng được hoài bão của mình để rồi một lúc nào đó sẽ tìm ra nơi phù hợp với khả năng và điều kiện cụ thể của cá nhân. Những thông tin trên mạng thường chưa có kết quả tức thì, nhưng chắc chắn đó sẽ là những gợi ý để người học có thể có những "đường dẫn" phù hợp cho kế hoạch học tập của mình.

Những lưu ý khi tìm hiểu thông tin du học tự túc

Đi du học có nghĩa là mỗi buổi sáng thức dậy tự hỏi mình đang ở đâu và sắp làm gì. Nhìn ra cửa sổ thấy sương lạnh buốt và biết mình có một ngày dài để chiến đấu. Nghe tiếng mình nhỏ nhẹ trong lòng, ráng lên nào, sống vì tương lai.

Đi du học có nghĩa là trắng. Gió lạnh thổi tan nắng mỏng manh khiến da vàng cũng thành trắng xanh, trắng muốt. Và gió thổi bay cả những gân hồng ngọt ngào của một đất nước xa xôi, thổi khô nước mắt và lạnh trái tim.

Đi du học có nghĩa là nhìn theo cái vẫy tay xa xăm của bố sau lớp kiếng ngăn cách, là nụ cười và lời chúc của bạn tiễn đưa, là nước mắt của mình sau lớp chăn bông dày, là câu hứa năm sau gặp lại bật ra trên những đôi môi run, là thời gian rất dài...

Đi du học có nghĩa là tức tối khi muốn viết câu văn hay mà từ vựng lại nằm đâu đó quá xa trong cuốn từ điển dày cộm, là bực bội khi bài kiểm tra toán chỉ được 9,5/10, là mệt mỏi khi quyển sách lịch sử quá dày mà mắt đã đỏ vì thức khuya, là ngu ngơ tập phát âm thêm một thứ ngôn ngữ khác nữa ngoài tiếng Anh và tiếng Việt, là vụng về nhặt lưỡi dao lam lên hoàn thành một project cho lớp art, là một ngôi trường mới toanh với những luật lệ.

Đi du học có nghĩa là lớn lên. Lấy giấy tờ và đôi co vì một quyền lợi, nắm tương lai trong tay và tự đóng khuôn để đúc chính mình, rớt vào một mặt khác của trái đất, nhận thấy những điều mình hiểu lâu nay không đơn giản như mình hiểu, sợ hãi trước cuộc đời nhưng nôn nóng muốn đương đầu với nó.

Đi du học có nghĩa là bố mẹ vất vả và sau lưng bố mẹ là những núi đá nặng trịch, còn trước mặt mình lại là tương lai thênh thang. Má ấm lên giọt nước mắt, vì tình yêu bao la có nghĩa là hy sinh với nụ cười trên môi.

Đi du học có nghĩa là tự hào. Tự hào thấy mình thay đổi, tự hào thấy mình đang lớn, tự hào vì mình được yêu thương.

Đi du học có nghĩa là tự hứa nhiều lắm. Tự hứa với mình, với người ta, với gia đình, với bạn bè. Tự hứa không được lãng phí những gì đã hy sinh. Tự hứa và tự gắng sức hoàn thành lời hứa.

Đi du học có nghĩa là đi học ở xa, rất xa, rất rất xa.
Và một buổi sáng chủ nhật của một du học sinh, nghĩa là như thế đấy!

Anh Tú (du học sinh ở Mỹ)

Nhu cầu du học ngày càng lớn, các phương tiện truyền thông đại chúng cũng có nhiều cách để đưa khối lượng thông tin du học đồ sộ đến với người học. Gia đình người học cần có bước "chuẩn bị từ xa" như tham dự các cuộc hội thảo lớn về du học do các tổ chức giáo dục uy tín đại diện cho các nước (như Hội đồng Anh, Cơ quan xúc tiến giáo dục thuộc Tổng cục du lịch Singapore...) tổ chức để có dịp trực tiếp tìm hiểu chuyên viên tuyển sinh của các trường về những vấn đề cần quan tâm. Bộ phận giáo dục của các đại sứ quán, tổng lãnh sự quán là một địa chỉ mà phụ huynh nên tiếp xúc vì ở những nơi này sẽ phổ biến những thông tin chính thức, khách quan để người học tìm hiểu.

Để tránh những rủi ro khi làm việc với những công ty TVDH, ông Trần Hữu Phúc Tiến (Giám đốc Trung tâm Việt Nam hợp điểm) nêu lên một số điểm phụ huynh và người học cần lưu ý khi làm việc với các công ty này. Đầu tiên, phải quan niệm việc TVDH là một loại dịch vụ, trong đó các công ty TVDH là nơi đại diện của một trường hay một nhóm trường để giới thiệu với người học. Có thể xem công ty TVDH như là "người bán hàng", có trách nhiệm giới thiệu đúng sản phẩm mà mình định "bán". Còn người học có thể xem như là "người mua hàng" thì phải tìm hiểu kỹ món hàng định "mua", phải có trách nhiệm xem kỹ hợp đồng để bỏ tiền ra mua và đặt bút ký nhận "sản phẩm". Vậy thì người học khi tiếp xúc với các công ty TVDH thì phải yêu cầu các công ty này xuất trình các "tài liệu gốc" giới thiệu về trường mà công ty làm đại diện; về nội dung chương trình học cần được xem bản chương trình gốc, địa chỉ trang web của trường để tự kiểm tra được khi vào mạng.

Ngoài ra, người học cần yêu cầu có công bố riêng khoản học phí để có thể kiểm tra trên trang web của trường (thay vì chỉ kê chi phí chung chung); học phí và các khoản đóng góp chính thức cho nhà trường nên chọn cách chuyển tiền thẳng qua ngân hàng (hình thức trả tiền này hiện nay đang rất phổ biến và bảo đảm, khoản chi phí không đáng kể). Các khoản dịch vụ khác đề nghị được trả tiền 1 lần để tránh những "phát sinh" mà những khách hàng thiếu kinh nghiệm rất dễ bị một số công ty TVDH lập lờ lừa đảo.

Làm thế nào để nhận biết một công ty TVDH tin tưởng được? Phó giáo sư, tiến sĩ Đỗ Huy Thịnh đưa thêm một số tiêu chuẩn như: 1. Công ty đó có truyền thống hợp tác, thể hiện qua những bản ghi nhớ, thỏa thuận của các bên liên quan, được công chứng hoặc các cơ quan có thẩm quyền như các đại sứ quán xác nhận là tốt nhất - 2. Lưu các tư liệu chứng minh (như các tập sách kiểm định, bảng xếp hạng...) để phụ huynh tìm hiểu - 3. Giới thiệu với những sinh viên VN đã và đang học tại trường, cung cấp địa chỉ e.mail của những sinh viên này để phụ huynh trực tiếp liên lạc tìm hiểu thêm - 4. Kiểm chứng thông tin qua các đại sứ quán, tổng lãnh sứ quán... vì ở những cơ quan này thường có bộ phận chuyên trách giáo dục, du học.

Tổng giám đốc Công ty du học Á - Âu Văn Khắc Thông, người vừa được bình chọn là một trong 9 nhà doanh nghiệp trẻ tiêu biểu TP HCM năm 2006, cho biết: "Cần phải xem việc TVDH cho khách hàng như làm việc với người thân của mình. Vì vậy trong quá trình tư vấn và làm hồ sơ, nhân viên công ty TVDH cần tìm được "điểm đến" phù hợp với trình độ và điều kiện riêng của từng gia đình; sau khi học sinh có visa lên đường du học thì công ty vẫn phải giữ liên lạc với học sinh và gia đình để giải quyết những khó khăn mà học sinh gặp phải". Đó cũng là những yếu tố mà người học cần phải tìm hiểu kỹ qua quá trình hoạt động của các công ty TVDH để chọn được nơi tin cậy gửi gắm. 

(Theo  Thanh Niên)