Thông thường, các công ty dược nước ngoài thông qua văn phòng đại diện của mình tại VN, tổ chức mạng lưới tiếp thị đông đảo, rất nhanh nhạy, tiếp cận các công ty TNHH, công ty tư nhân trong lĩnh vực dược phẩm. Đồng thời, họ tiếp cận các bệnh viện để chào hàng trước. Sau đó, họ câu kết với các công ty XNK dược được Nhà nước giao chức năng NK thuốc (với bộ hồ sơ chứng từ NK hoàn chỉnh), thống nhất một kế hoạch NK thuốc của chính họ vào VN. Với giá cả do họ định trước, khi hàng về tới VN (chỉ chịu 5% thuế VAT, 0% thuế NK), họ xuất luôn cho một công ty TNHH tư nhân, theo chỉ định của văn phòng đại diện của họ tại VN.
Như vậy, các công ty XNK được Nhà nước cho phép NK thuốc, hoàn toàn không có vai trò chính yếu nào, trái lại, chỉ làm thuê, nhận uỷ thác và được các công ty dược nước ngoài cho hưởng 2% trên giá trị hợp đồng mua bán. Chỉ các công ty TNHH, tư nhân với công ty dược nước ngoài qua văn phòng đại diện là có quan hệ mật thiết với nhau. Khi thuốc đã vào VN, chính các công ty TNHH, công ty tư nhân trên phân phối thuốc mà hoàn toàn không phải các công ty XNK của Nhà nước.
Một chiêu thức khác, khá tinh vi: Đó là công ty dược nước ngoài tiếp cận công ty XNK có chức năng NK thuốc. Sau đó hai bên ký biên bản thoả thuận trong phân phối thuốc (không phải hợp đồng mua bán). Trong đó quy định: công ty XNK nhà nước là người nhập hàng, tổ chức kho, bãi chứa hàng, giao hàng, xuất hoá đơn bán hàng theo yêu cầu của phía nước ngoài. Còn bên công ty dược nước ngoài có văn phòng đại diện ở VN sẽ là người định giá bán và tổ chức mạng lưới phân phối thuốc. Chắc chắn, cách làm trên sẽ là cơ hội trục lợi cho một số người, vì hoa hồng được phía nước ngoài cho là rất lớn (6-40% giá trị số lượng hàng hoá NK). Điều này lý giải vì sao các công ty XNK thuốc nhà nước không thể ổn định giá thuốc.
Ai cũng biết, toàn bộ thuốc NK về VN có giá NK rẻ hơn rất nhiều so với giá bán tận tay bệnh nhân. Bởi khi NK thuốc, họ không thể tăng giá, vì sợ chịu thuế VAT cao. Những chiêu thức móc ngoặc nhau NK thuốc vào VN như trên bộc lộ một điều: Các công ty XNK thuốc của VN không hề đóng vai trò chủ động; nên trong vụ án Yteco, mới xảy ra chuyện phía nước ngoài yêu cầu công ty XNK cạo sửa giấy phép NK, điều chỉnh công dụng, đặc điểm loại thuốc, để trốn thuế, trong khi Cục Quản lý dược (QLD) chưa cho phép...
(Theo Lao Động)