12 năm trước, ông Hoàng Minh Tiến, Phó Chủ tịch kiêm Giám đốc điều hành XNK Liên hiệp KHSX Việt Nam, đồng thời là Giám đốc doanh nghiệp Đồng Tiến, bị VKSND TP Hà Nội truy tố về tội: "Lạm dụng tín nhiệm, chiếm đoạt TSXHCN" và "Lạm dụng tín nhiệm chiếm đoạt TSCD".
Sau một thời gian bị bắt tạm giam, ông Tiến TAND TP Hà Nội kết án 30 tháng tù treo. Do ông Tiến kháng án bản án sơ thẩm này. VKS đã rút quyết định truy tố tội “Lạm dụng tín nhiệm chiếm đoạt TSCD”. Phiên phúc thẩm tháng 10/1994 đã huỷ án sơ thẩm để cơ quan chức năng điều tra lại vụ án. Cuối năm 1995, tại phiên sơ thẩm lần hai, ông Tiến được toà tuyên vô tội. Giữa năm 1996, toà phúc thẩm Tối cao tuyên xử ông Tiến không phạm tội.
Năm 2003, sau khi có Nghị quyết 388 của UBTV Quốc hội về bồi thường cho người bị oan sai do cơ quan tố tụng gây ra, ông Tiến làm đơn đòi bồi thường. Bị 400 ngày tù oan và 1.000 ngày theo hầu tại các phiên tòa ông Tiến đã có đơn yêu cầu bồi thường thiệt hại cả vật chất lẫn tinh thần là trên 4 tỷ đồng. Nay rút xuống còn 2,7 tỷ đồng vì tất cả các khoản bồi thường được tính với giá thấp nhất theo thời giá năm 1993.
Cuối tháng 7/2004, ông Hoàng Ngọc Cẩn, Trưởng phòng Kiểm sát xét xử phúc thẩm, đã đại diện Viện KSND xin lỗi công khai ông Tiến, tại phường Đại La. Sau 3 lần thương lượng giải quyết bồi thường giữa ông Tiến và Viện KSND không thành. VKS chỉ trả bồi thường cho ông số tiền hơn 28 triệu đồng, ông Tiến không chấp nhận. Tháng 10/2004, ông Tiến làm đơn kiện VKS TP Hà Nội.
Đại diện VKSND và ông Tiến (áo trắng) tại phiên tòa. |
Sáng 2/6, TAND quận Hai Bà Trưng mở phiên tòa xét xử đối với đơn kiện của ông Tiến. Tại toà, ông Tiến đưa ra 13 khoản đòi bồi thường thiệt hại trong vụ án này.
Khoản đòi bồi thường cấp dưỡng cho mẹ già và con cái trong thời gian ông Tiến bị tù oan và tiền thăm nuôi, hơn 15 triệu đồng và khoản bồi thường thiệt hại về tinh thần trên 11 triệu đồngphía VKS TP Hà Nội, đại diện là ông Hoàng Ngọc Cẩn, đã đồng ý nhanh chóng như đã thống nhất qua những lần thương lượng trước.
Về tiền lương hơn 63 triệu đồng của ông Tiến, toà khẳng định không có đủ giấy tờ, bằng chứng cụ thể về khoản này khi ông Tiến còn là Phó chủ tịch LHXNK Việt Nam, mặc dù ông Tiến đã đưa ra quyết định bổ nhiệm có điều khoản về quyền lợi được hưởng. Nhưng theo Tòa thì do không ghi rõ số tiền lương hàng tháng trong quyết định, sổ sách ghi lương cũng không còn vì Hiệp Hội đã bị giải thể. Người có thẩm quyền cấp lương cho ông Tiến nay đã chết. Nên không còn cơ sở...?
Ông Tiến yêu cầu bồi thường khoản lãi ròng của DN Đồng Tiến là 145 triệu đồng, toà khẳng định không có căn cứ chứng minh DN này có lãi. Kế toán DN Đồng Tiến cũng có mặt tại phiên toà, chị Lan đã dẫn một loạt chứng cứ cho thấy DN đã làm ăn có lãi để rồi các đối tác tìm đến ký kết nhiều hợp đồng kinh tế…
Quá trình xét xử, diễn biến phiên tòa gần như theo hướng “đôi co” giữa Toà và nguyên đơn. Toà cho rằng ông Hoàng Minh Tiến thiếu những căn cứ, giấy tờ chứng minh nhiều khoản thiệt hại. Còn ông Tiến liên tục nhắc lại đề nghị phía cơ quan Công an và VKS TP trả lại toàn bộ hồ sơ, tài liệu, chứng từ, con dấu liên quan đã bị thu giữ trước đây để ông có điều kiện chứng minh rõ ràng những khoản thiệt hại. Đại diện cho phía bị đơn, ông Hoàng Ngọc Cẩn cho rằng, những thứ đó “không có giá trị tài sản gì, và DN Đồng Tiến đã bị phá sản cho nên VKS đã không giữ lại…”.
Cũng tại phiên tòa, chủ toạ cho công bố một văn bản chứng nhận mở niêm phong những tài sản thu giữ của ông Tiến trong đó có một cặp đen, mà theo ông Tiến là có nhiều giấy tờ quan trọng, thì nhiều thứ kê khai trong văn bản này lại khác với một văn bản mà ông Tiến hiện giữ.
Văn bản mà ông Tiến đang có là của cơ quan công an thời đó giao cho, có chứng nhận của ông về những tài sản bị thu giữ, có chữ ký của hai cán bộ điều tra hiện đã bị đuổi ra khỏi ngành công an. Ông Tiến khẳng định hồ sơ về vụ án của ông đã bị làm sai lệch, và nỗi oan sai của ông đã bắt đầu từ đây.
Về 200 tấn da trâu bị mục rữa, phía VKS và Toà cho rằng không có căn cứ trả bồi thường vì trong biên bản thu giữ tang vật vụ án không thấy ghi. Mặc cho ông Tiến và kế toán của mình đã dẫn một loạt bằng chứng để chứng minh sự hiện diện của số tài sản trị giá hơn 1,4 tỷ đồng này. Từ việc ông Tiến bị bắt giam oan sai nên khiến lô hàng bị thối hỏng không thể xuất khẩu nữa. Nhưng tại buổi tuyên án, Tòa cho rằng ông Tiến không cung cấp được tài liệu chứng cứ về việc bán rẻ 200 tấn da trâu ôi với giá 1.000 đồng/kg.
Những khoản thiệt hại khác như 17.000 USD, chi phí đi công tác tại Thái Lan hơn 100 triệu đồng, chi phí thuê luật sư khoảng 6 triệu đồng, các đồ dùng như xe máy, ti vi, máy fax… đều bị toà cho rằng “thiếu chứng cứ chứng minh”.
Kết thúc phiên tòa, chỉ 1 trong 13 khoản mà ông Tiến đề nghị bồi thường được tòa chấp nhận. Khoản bồi thường thiệt hại về tinh thần trị giá hơn 27 triệu này là thấp nhất trong các khoản bồi thường và không có các giấy tờ chứng minh. Đó là điều gây nhiều thắc mắc nhất bởi lẽ khoản bồi thường về tinh thần là khoản khó xác định và khó định giá nhất thì lại được chấp nhận. Còn các khoản yêu cầu bồi thường về vật chất lại bị Tòa bác bỏ hoàn toàn.
Ông Hoàng Minh Tiến đã nói sau khi kết thúc phiên tòa: Sẽ tiếp tục kháng cáo lên tòa phúc thẩm.
K. Ngọc