Ảnh: Oman Health
Mới đây, sau khi ăn bữa trưa vào ngày 17/11, 648 học sinh trường Tiểu học, THCS & THPT Ischool Nha Trang có biểu hiện ngộ độc và phải nhập viện. Trong số này đã có một em học sinh tử vong vào sáng 20/11. Để tránh các tình huống không may tương tự, dưới đây là các cách giúp phụ huynh kịp thời nhận diện dấu hiệu ngộ độc ở trẻ và có các xử trí y tế kịp thời.
Các dấu hiệu và triệu chứng ngộ độc thực phẩm
Các biểu hiện ngộ độc thực phẩm phụ thuộc vào mầm bệnh gây ra nó. Một người nào đó có thể bắt đầu cảm thấy buồn nôn trong vòng một, hai giờ sau khi ăn hoặc uống thức ăn hay chất lỏng bị ô nhiễm. Có khi các triệu chứng có thể không xuất hiện trong một vài tuần. Trong hầu hết các trường hợp, các triệu chứng sẽ hết trong vòng 1 đến 10 ngày.
Một số dấu hiệu cho thấy trẻ có thể bị ngộ độc thực phẩm bao gồm:
- Buồn nôn (cảm thấy ốm)
- Đau bụng và chuột rút
- Nôn mửa
- Tiêu chảy
- Sốt
- Đau đầu và suy nhược tổng thể
Trong một số ít trường hợp, ngộ độc thực phẩm có thể khiến một người cảm thấy chóng mặt, mờ mắt hoặc cảm thấy ngứa ran ở cánh tay. Trong những trường hợp rất hiếm, tình trạng suy nhược đôi khi đi kèm với ngộ độc thực phẩm sẽ gây khó thở.
Nguyên nhân gây ngộ độc thực phẩm
Khi mọi người ăn hoặc uống thứ gì đó bị nhiễm vi trùng, họ có thể bị ngộ độc thực phẩm. Thông thường, mọi người bị ngộ độc từ thực phẩm có nguồn gốc động vật như thịt lợn, thịt gia cầm, trứng, các sản phẩm từ sữa và hải sản. Nhưng trái cây, rau và các thực phẩm sống khác chưa rửa sạch cũng có thể bị nhiễm bẩn và khiến mọi người nhiễm bệnh. Ngay cả nước cũng có thể gây ngộ độc thực phẩm.
Thực phẩm và chất lỏng có thể bị nhiễm bẩn ở nhiều khâu khác nhau trong quá trình chuẩn bị, bảo quản và xử lý thực phẩm. Ví dụ:
- Nước được sử dụng để trồng thực phẩm có thể bị nhiễm bẩn từ phân của động vật hoặc người.
- Thịt hoặc gia cầm có thể tiếp xúc với mầm bệnh trong quá trình chế biến hoặc vận chuyển.
- Vi khuẩn có thể nhiễm vào thực phẩm được bảo quản ở nhiệt độ không phù hợp hoặc để quá lâu.
- Đầu bếp hoặc những người xử lý thực phẩm khác có thể làm ô nhiễm thực phẩm nếu họ không rửa tay hoặc sử dụng dụng cụ hoặc thớt không sạch sẽ.
Những người có tình trạng sức khỏe (như bệnh thận mãn tính) hoặc hệ thống miễn dịch suy yếu có nhiều nguy cơ mắc bệnh do ngộ độc thực phẩm hơn những người có sức khỏe tốt.
Thời điểm để gọi bác sĩ
Hầu hết các trường hợp ngộ độc thực phẩm không cần chăm sóc y tế, nhưng một số thì cần. Vấn đề nghiêm trọng và phổ biến nhất do ngộ độc thực phẩm là mất nước. Một đứa trẻ khỏe mạnh sẽ không bị mất nước miễn là trẻ uống đủ chất lỏng để bù lại lượng đã mất do nôn trớ hoặc tiêu chảy.
Bạn cần gọi cho bác sĩ nếu con bạn có bất kỳ triệu chứng nào sau đây:
- Nôn mửa kéo dài hơn 12 giờ
- Tiêu chảy kèm sốt cao hơn 38,3°C
- Đau bụng dữ dội không biến mất sau khi đi đại tiện
- Phân có máu (tiêu chảy/đại tiện thường xuyên) hoặc nôn ra máu
- Trái tim đập mạnh bất thường
Điều quan trọng là phụ huynh phải theo dõi các dấu hiệu mất nước ở con, bao gồm:
- Khát nước tột độ
- Đi tiểu nhưng không có nước tiểu hoặc tiểu rất ít
- Chóng mặt
- Đôi mắt trũng sâu
Ngộ độc thực phẩm (đặc biệt là mất nước) có thể nghiêm trọng hơn đối với những người có hệ miễn dịch hoặc tình trạng sức khỏe yếu. Nếu con bạn có tình trạng sức khỏe xấu (chẳng hạn như các vấn đề về thận hoặc bệnh hồng cầu hình liềm), hãy gọi ngay cho bác sĩ. Phụ nữ mang thai cũng nên báo cho bác sĩ biết nếu bị ngộ độc thực phẩm vì một số vi trùng có thể ảnh hưởng đến thai nhi.
Ngộ độc thực phẩm được chẩn đoán như thế nào?
Bác sĩ sẽ hỏi về những gì con bạn đã ăn gần đây nhất và khi nào các triệu chứng bắt đầu. Bác sĩ sẽ khám và có thể lấy mẫu máu, phân hoặc nước tiểu gửi đến phòng thí nghiệm để phân tích. Điều này sẽ giúp bác sĩ tìm ra nguyên nhân gây bệnh.
Ngộ độc thực phẩm được điều trị như thế nào?
Thông thường, ngộ độc thực phẩm sẽ diễn ra theo tiến trình của nó và trẻ sẽ tự khỏi. Tuy nhiên, đôi khi các bác sĩ kê đơn thuốc kháng sinh để điều trị các loại ngộ độc thực phẩm do vi khuẩn nghiêm trọng hơn. Trẻ bị mất nước nghiêm trọng có thể cần được điều trị tại bệnh viện bằng dịch truyền tĩnh mạch (IV) .
Chăm sóc tại nhà
Ngộ độc thực phẩm thường tự khỏi sau vài ngày. Để giúp con bạn cảm thấy tốt hơn trong thời gian chờ đợi, hãy đảm bảo rằng trẻ:
- Được nghỉ ngơi nhiều.
- Uống chất lỏng để chống mất nước. Dung dịch điện giải có tác dụng, nhưng không cho trẻ uống sữa, đồ uống chứa caffein.
- Uống từng ngụm nhỏ, thường xuyên để giúp giữ chất lỏng dễ dàng hơn.
- Tránh thức ăn đặc và các sản phẩm từ sữa cho đến khi hết tiêu chảy.
Không cho trẻ uống thuốc chống tiêu chảy không kê đơn. Những thứ này có thể làm cho các triệu chứng ngộ độc thực phẩm kéo dài hơn. Khi tiêu chảy và nôn mửa đã hết, hãy cho con bạn ăn những bữa ăn nhỏ, nhạt, ít chất béo trong vài ngày để ngăn ngừa đau bụng thêm.
Nếu các triệu chứng trở nên nghiêm trọng hoặc bạn thấy con có dấu hiệu mất nước, hãy gọi cho bác sĩ.
Làm thế nào để ngăn ngừa ngộ độc thực phẩm?
Thực hiện theo các cách sau để giúp bảo vệ gia đình bạn khỏi ngộ độc thực phẩm:
- Dạy mọi người trong gia đình bạn rửa tay kỹ và thường xuyên, đặc biệt là sau khi đi vệ sinh, trước khi chạm vào thức ăn và sau khi chạm vào thức ăn sống. Sử dụng xà phòng, nước ấm và chà rửa tay trong ít nhất 15 giây.
- Làm sạch tất cả các dụng cụ, thớt và bề mặt mà bạn sử dụng để chế biến thức ăn bằng nước xà phòng nóng, nên tráng lại bằng nước sạch hoặc nước nóng.
- Không cho trẻ uống sữa chưa tiệt trùng hoặc thức ăn có chứa sữa chưa tiệt trùng.
- Rửa tất cả các loại rau sống và trái cây mà bạn không thể tự gọt vỏ.
- Để thực phẩm sống (đặc biệt là thịt, thịt gia cầm và hải sản) cách xa các thực phẩm khác cho đến khi chúng được nấu chín.
- Sử dụng thực phẩm dễ hỏng hoặc bất kỳ thực phẩm nào có ngày hết hạn sử dụng càng sớm càng tốt.
- Nấu tất cả thực phẩm từ nguồn động vật đến ngưỡng nhiệt độ để thịt chín. Nhiệt độ chín với thịt bò và thịt lợn xay là ít nhất 71°C. Đối với những miếng thịt rắn, nhiệt độ an toàn để chúng chín là 63°C. Đối với thịt gà và gà tây (xay và nguyên con), nhiệt độ tối thiểu là 74°C. Nấu trứng gà cho đến khi lòng đỏ cứng lại. Cá chín ở ngưỡng nhiệt độ 63°C.
- Nhanh chóng làm lạnh thức ăn thừa, tốt nhất là đựng trong hộp có nắp đậy chặt.
- Rã đông thực phẩm trong tủ lạnh, lò vi sóng hoặc nước lạnh. Thực phẩm không bao giờ được rã đông ở nhiệt độ phòng.
- Nếu thực phẩm đã quá hạn sử dụng, có vị lạ hoặc có mùi lạ, hãy vứt bỏ.
- Nếu bạn đang mang thai, hãy tránh tất cả các loại thịt hoặc hải sản sống hoặc nấu chưa chín, hải sản hun khói, trứng sống và các sản phẩm có thể chứa trứng sống, pho mát mềm, sữa và nước trái cây chưa tiệt trùng, pate, sa lát chế biến sẵn, thịt hộp và xúc xích.
- Không uống nước từ suối hoặc giếng chưa được xử lý.
Nếu ai đó trong gia đình bạn bị ngộ độc thực phẩm, hãy báo cho cơ sở y tế địa phương. Các nhân viên phụ trách ở đó có thể tìm ra nguyên nhân và ngăn chặn một đợt ngộ độc bùng phát diện rộng có thể ảnh hưởng đến những người khác.
Hằng Trần (Theo Kids Health)
