'Bombshell': Khi im lặng là cơ hội cho kẻ thủ ác lộng hành

Kể lại vụ việc gây chấn động nước Mỹ, bộ phim ra mắt năm 2019 nhận nhiều đề cử từ các giải thưởng điện ảnh lớn tại Mỹ và Anh, đặc biệt là cho bộ ba diễn viên chính. Phim mang về cho Margot Robbie giải "Nữ diễn viên phụ xuất sắc" tại Giải thưởng AACTA và Giải thưởng Hiệp hội Phê bình St. Louis. Ngoài ra, phim thắng giải "Trang điểm và thiết kế tóc xuất sắc" ở nhiều giải thưởng, bao gồm Oscar.

Ba sao nữ gây ấn tượng mạnh trong hình ảnh những phóng viên "đúng chuẩn" của tập đoàn truyền thông cánh tả, đặc sệt định kiến Mỹ: những cô gái tóc vàng, mắt xanh, bó chặt trong những chiếc váy ngắn lộ chân. Họ là những con chiên ngoan đạo, truyền thống của nước Mỹ. Đó là hình tượng bạn cần có để gia nhập "gã khổng lồ" Fox News, hãng thông tấn do Roger Ailes (John Lithgow) làm Chủ tịch kiêm Tổng Giám đốc 20 năm.

Roger Ailes khi đó là quyền lực tuyệt đối, luôn theo dõi mọi hoạt động từ tầng hai tòa nhà, ngay phía trên toàn bộ văn phòng và trường quay. Ông ta xây dựng văn hóa dựa trên lòng trung thành tuyệt đối, ví mình chính là Fox News, sẵn sàng lao vào trường quay để quát mắng, bắt sửa nội dung. Người xem biết được điều này ngay từ đầu phim, khi được phát thanh viên hàng đầu Megyn Kelly (Charlize Theron) "dẫn tour" hậu trường.

Cảnh phim thu hút với cách cắt dựng gấp gáp, kéo người xem vào nhịp làm việc của ngành tin tức. Kèm đó là giọng nói, dáng vẻ tự tin, chuyên nghiệp, đúng mực của Megyn. Cô là cái neo vững chắc, đáng tin cậy trong những khung hình dập dình theo tay máy. Trong cả phim, Megyn hiện lên với dáng vẻ trung dung và xa cách khi lên hình, nhưng đầy sự vật lộn và đấu tranh trong cả cuộc sống cá nhân và công việc. Cô là người phụ nữ mang nhiều giằng xé.

Sải bước qua những đồng nghiệp nam liên tục soi xét mình từ đầu tới chân, Megyn không ngoảnh lại, không lỡ một nhịp nói. Ở nơi Roger Ailes sử dụng thân thể phụ nữ như công cụ giữ chân khán giả, đó dường như là chuẩn mực làm việc của nhân viên nữ. Họ im lặng cho qua những hành vi sỗ sàng, phân biệt giới tính, thậm chí quấy rối đến từ cánh đàn ông quyền lực.

Ba tuyến truyện của các nữ chính bắt đầu trong cùng năm, họ thay phiên nhau nhận một bài học đau đớn. Nếu dám gọi đích danh hành vi xấu xí của những người đàn ông đang ngồi vắt chân trên ghế, họ sẽ bị trừng phạt vì thiếu trung thành. Trong môi trường nam trị, Megyn bị bủa vây bởi sự tấn công của Donald Trump và đám đông cuồng nộ sau buổi phỏng vấn giông bão. Gretchen (Nicole Kidman) mất show vì chỉ trích cách hành xử quấy rối. Còn Kayla (Margot Robbie) sợ hãi phát khóc vì đặt câu hỏi không hợp ý cấp trên.

Ba sự kiện này là nút thắt đầu tiên của phim. Lúc đầu, ba nhân vật chọn cách im lặng, như tất cả hệ thống trung thành với Roger. Từ thư ký lâu năm của Roger, đội ngũ nhà đài đến các phát thanh viên cũ và mới, người tình của Kayla... đều nhắm mắt làm ngơ trước các hành vi xâm hại, rời xa nạn nhân khi họ kêu cứu. Bộ phim để cho mỗi nhân vật một khoảng trống nhất định để người xem nhìn thấy rõ phản ứng của họ, càng làm tăng thêm nỗi kinh sợ, ghê tởm của sự việc và tâm trạng hoảng sợ, bất lực của nạn nhân.

Sự im lặng đẩy căng thẳng lên tột độ khi ba nhân vật chính chạm mặt trong thang máy, trên đường đến chỗ Roger. Ba thế hệ phản chiếu bản thân mình trong người kia, ở ba mốc sự nghiệp khác nhau. Một người thỏa hiệp, dè chừng để bảo vệ đỉnh vinh quang. Một người bình thản rời bỏ để khơi mào cuộc chiến. Một người sợ hãi rụng rời vì vừa sa chân thành con mồi. Những người phụ nữ lộ rõ sự chia cách, không biết ai bạn, ai thù. Văn hóa của Fox do Roger tạo ra, như Megyn nói, biến họ thành quân tốt ngoan ngoãn: "Nó đẩy chúng tôi đối đầu nhau, ganh đua để làm ông ta hài lòng".

Nhưng theo sau im lặng đó là giông tố. Kayla cúi đầu làm theo yêu cầu của Roger. Cô là hiện thân cho những cô gái bị lợi dụng hoài bão, bị tước mất sự ngây thơ và nhiệt huyết. Gretchen kiên trì thu thập bằng chứng và khởi kiện, ngầm cố gắng vì tương lai tốt đẹp hơn cho con gái. Megyn - thấm đòn bị phản bội vì Roger không bảo vệ cô trước Trump và đám đông cuồng loạn - ngỡ ngàng nhận ra số lượng nạn nhân đến không tưởng, buộc cô phải lên tiếng.

Nếu không nhờ diễn xuất đỉnh cao của Charlize Theron và Nicole Kidman, hai nhân vật có thật Megyn và Gretchen có thể đã lu mờ trước câu chuyện của Kayla - tuyến vai hư cấu hoàn toàn. Trong một cảnh phim rúng động, bộ phim bỗng chậm chạp kể lại chi tiết Roger "kiểm tra hình thể" Kayla, bắt cô vén váy lên để lộ đồ lót. Vốn đến từ một gia đình ngoan đạo truyền thống, Kayla sợ hãi hiểu ra thực tế, ý chí bị bẻ gãy và bị xâm phạm cả về thể chất lẫn tinh thần.

Do không có thật, câu chuyện của Kayla là một mũi tên trúng nhiều đích. Nó vừa là hiện chứng cách thao túng tâm lý nạn nhân của Roger (so với các sự việc khác ở quá khứ chỉ xuất hiện qua lời kể), vừa cho thấy số phận những phụ nữ chịu đựng "trên đe dưới búa" của cả hệ thống đứng về phía quyền lực nam trị. Họ bị cô lập, không ai dám hỗ trợ, không ai nghe họ nói. Cô cũng là tấm gương phản chiếu cho những gì Megyn, Gretchen và các nạn nhân có thật đã trải qua.

Megyn trên đỉnh vinh quang nhưng phải lựa chọn trở thành kẻ phản bội, ra đòn quyết định đưa sự thật ra ánh sáng đối trọng với một Kayla bị đày đọa trong bóng tối, trả giá để cố gắng bám víu lấy công việc. Hai nhân vật mâu thuẫn đã có màn đối thoại kinh điển, Kayla bật ra câu hỏi là tiếng lòng của khán giả: "Liệu chị có nghĩ nếu chị nói ra sớm hơn sẽ giúp được cho chúng tôi, những người đi sau, thế nào không?".

Chính Megyn Kelly nguyên mẫu ngoài đời cũng không kiềm chế được khi xem cảnh này, vì viễn cảnh "giá như" luôn là điều làm người trong cuộc buồn nhất. Cất tiếng nói tố cáo cho mình và cho cả những người đi sau là cách duy nhất để giải thoát cho tất cả các nạn nhân.

Kết phim một lần nữa cảnh tỉnh rất thực tế. Một cây làm chẳng nên non, một sự vụ chẳng thể thay đổi ngay lập tức cả hệ thống thâm căn cố rễ tại Fox News. Nhưng những người phụ nữ hợp lực lại với nhau đã hạ bệ được Roger Ailes, kéo ông ta khỏi cái ngai của mình. Khi nhận thấy những thay đổi ở hãng thông tấn chỉ là bề mặt, Megyn và Kelly cuối cùng can đảm rời bỏ, để tạo ra những thay đổi đích thực ở nơi khác.

Trong Bombshell, những cú cắt máy nhanh và zoom cận gợi nhớ đến The Big Short (2015) - cùng do biên kịch Charles Randolph chắp bút. Tuy vậy, kịch bản và cách kể của Bombshell hụt hơn so với bộ phim đi trước. Có lẽ do chỉ trong 90 phút, bộ phim xử lý nhiều diễn biến xảy ra trên cả ba tuyến truyện, gói gọn từ cuộc bầu cử năm 2016 đến 15 ngày "chiến đấu" kịch liệt giữa phe Roger và các nạn nhân. Bộ phim đã đưa ra những giải thích logic cho tâm lý và hành động của các nhân vật có thực, nhưng nhiều lúc đánh rơi về cảm xúc, nếu không được chính diễn xuất của dàn diễn viên gạo cội vực lại.

 

 

Trailer phim Bombshell

Phan Lê