Nhiều người coi thực phẩm bổ sung collagen là "thần dược" chống lão hóa, giúp da săn chắc, tóc khỏe, khớp linh hoạt. Tuy nhiên, Asif Ahmed - bác sĩ đa khoa người Anh, tốt nghiệp Đại học Aberdeen năm 2003 với bằng MB ChB, thành viên của Royal College of General Practitioners (MRCGP) - cho rằng việc lạm dụng hoặc chọn sai loại collagen có thể dẫn tới một số tác dụng phụ ít người để ý, từ nhẹ như rối loạn tiêu hóa đến nguy cơ tiềm ẩn cho gan, thận.
Collagen có thể mang lại lợi ích cho làn da nhưng không phải là 'thuốc tiên'.
Gây đầy hơi, chướng bụng và rối loạn tiêu hóa
Collagen là một dạng protein. Khi bổ sung với liều cao hoặc ở dạng khó tiêu (như bột thủy phân không hòa tan hoàn toàn), hệ tiêu hóa có thể bị quá tải. Bác sĩ Ahmed cho biết, một số người sau khi uống collagen thường xuyên bị đầy hơi, chướng bụng hoặc tiêu chảy nhẹ, đặc biệt nếu uống khi bụng đói hoặc kết hợp với các sản phẩm giàu protein khác. "Cơ thể chỉ hấp thụ lượng axit amin nhất định mỗi lần. Phần dư thừa sẽ bị đào thải, khiến hệ tiêu hóa hoạt động nhiều hơn mức cần thiết", ông nói.
Nguy cơ dị ứng với thành phần từ cá, bò hoặc heo
Phần lớn collagen thương mại có nguồn gốc từ da, xương hoặc vảy cá, bò, heo. Người dị ứng hải sản hoặc nhạy cảm với protein động vật có thể gặp phản ứng như phát ban, ngứa, sưng môi hoặc khó thở. Các chuyên gia khuyên nên đọc kỹ nhãn sản phẩm để biết nguồn gốc collagen, đặc biệt khi dùng loại marine collagen (collagen biển).
Có thể chứa kim loại nặng hoặc tạp chất
Một số nghiên cứu quốc tế, trong đó có nghiên cứu đăng trên tạp chí Open Medicine năm 2025, phát hiện dấu vết chì, asen, thủy ngân trong một số sản phẩm collagen nguồn gốc biển. Mặc dù hầu hết ở mức thấp hơn giới hạn an toàn, việc dùng dài hạn những loại này có thể gây tích lũy kim loại nặng, ảnh hưởng đến gan, thận hoặc hệ thần kinh.
"Người tiêu dùng nên chọn sản phẩm có kiểm nghiệm độc lập (third-party tested) và tránh hàng trôi nổi không rõ nguồn gốc", bác sĩ Ahmed khuyến cáo.
Mất cân bằng dinh dưỡng nếu quá lệ thuộc
Bổ sung collagen không thể thay thế cho chế độ ăn đầy đủ protein, vitamin C, kẽm và đồng, những chất giúp cơ thể tự tổng hợp collagen. Nếu chỉ dựa vào viên hoặc bột collagen mà bỏ qua thực phẩm tự nhiên như thịt nạc, cá, trứng, rau củ, người dùng có thể đối mặt với mất cân bằng dinh dưỡng, gây yếu cơ hoặc mệt mỏi.
Tác động tiềm ẩn tới gan và thận khi dùng liều cao
Collagen là protein; khi nạp quá nhiều, gan và thận phải làm việc để chuyển hóa và thải chất thừa. Những người có tiền sử bệnh gan, thận hoặc gout nên hỏi ý kiến bác sĩ trước khi dùng. Các chuyên gia cũng khuyến nghị nên uống collagen với liều thấp đến trung bình (2.5-5 g/ngày) và không nên dùng liên tục quanh năm nếu không có chỉ định cụ thể.
Những lời khuyên của bác sĩ Ahmed khi lựa chọn thực phẩm bổ sung collagen:
- Chọn sản phẩm có bằng chứng kiểm nghiệm chất lượng của bên thứ ba (như chứng nhận USP, NSF, ConsumerLab hoặc tương tự).
- Ưu tiên nguồn protein tự nhiên giàu collagen như nước hầm xương, thực phẩm giàu protein và vitamin C (giúp tổng hợp collagen)
- Tránh tin vào quảng cáo quá mức; nếu đang mang thai, cho con bú, hoặc có bệnh mạn tính, hãy hỏi ý kiến bác sĩ trước khi dùng.
Collagen bổ sung có thể là một phần trong chế độ chăm sóc da và sức khỏe nhưng không nên dùng một cách mù quáng. Việc lựa chọn sản phẩm minh bạch về nguồn gốc và được kiểm nghiệm độc lập cùng thói quen sống lành mạnh mới là cách an toàn để bảo vệ cả nhan sắc lẫn sức khỏe lâu dài.
| Bác sĩ Asif Ahmed hiện công tác tại Brewood Medical Practice ở Staffordshire, Anh, với hơn 15 năm kinh nghiệm trong lĩnh vực y học dự phòng và chăm sóc sức khỏe cộng đồng. Ngoài công việc lâm sàng, bác sĩ Ahmed thường xuyên xuất hiện trên các phương tiện truyền thông Anh như Tyla, Express, chia sẻ về dinh dưỡng và lối sống lành mạnh, đặc biệt cảnh báo người tiêu dùng về việc sử dụng thực phẩm bổ sung, trong đó có collagen, một cách an toàn và khoa học. |
Vienne (Theo Healthline, Tyla, Express)
