Xep Lai - nhà hàng Lào (132 Hàm Nghi, Q.1, TPHCM) chính thức khai trương ngày 2/12/2003. “Xep Lai” theo nghĩa Việt tức là “ngon” - các món ăn ngon. Một tên gọi nghe có phần nửa xa lạ, nửa gần gũi với người Việt. Xa lạ vì có nguồn gốc từ đất nước Triệu Voi, gần gũi vì người Việt luôn hiếu khách, muốn tìm hiểu và phát triển những nét văn hóa ẩm thực của bạn bè năm châu ngay tại quê hương Việt, mà ở đây Lào lại chính là những người anh em thân thiết của Việt Nam.
Xep Lai ra đời dựa trên ý tưởng của một nhóm cán bộ, thương nhân Lào sang Việt Nam công tác, tham quan, kinh doanh. Không thể tìm thấy những món ăn hợp khẩu vị như tại quê hương Lào, sáng kiến thành lập một quán ăn ẩm thực Lào, sắc thái Lào được chính những con người này phát động. Qua sự tư vấn, giúp đỡ của những người bạn Việt, Xep Lai đã trở thành nơi gặp gỡ, giao lưu văn hóa ẩm thực Lào -Việt ngay trong lòng TP HCM.
Vừa bước chân vào Xep Lai, bạn sẽ khám phá được rất nhiều nét văn hóa dân gian Lào thông qua các hoa văn, vật dụng đời thường tại đây. Những hoa văn thổ cẩm được trang trí lạ mắt, mâm cơm Lào, cái đó, bình rượu, giỏ xôi… đều tượng trưng cho một vẻ đẹp văn hóa Lào. Bạn muốn có không khí gia đình, hãy thưởng thức mâm cơm Lào, dành cho 4 - 6 người, với những món ăn chính như: gà nướng, lạp, lạp xưởng, thịt heo hấp măng (hoặc cá hấp lá chuối), gà (cá) nấu me, rau luộc, cơm (xôi). Ngoài ra còn có các món khác để thay đổi khẩu vị như: ếch, mực chiên tỏi, sườn nướng, nem chua cá thịt…
Đan xen với nét văn hóa truyền thống qua mâm cơm Lào, bạn còn có thể thưởng thức món ăn Lào ngay tại Xep Lai với phong cách hiện đại của một thành phố công nghiệp như Sài Gòn với những dãy bàn ăn sang trọng, lịch sự, Âu hóa nhưng rất gần gũi và tô đậm văn hóa Lào qua khăn trải bàn bằng thổ cẩm, những giỏ đựng xôi được đan lát bằng tre xinh xắn, lạ mắt. Xep Lai có trên 70 món ăn chính nhưng thực khách chủ yếu quan tâm đến các món ăn thông dụng, ngon như Lạp, Tam Mạc Hùng, Thoót mú đẹt điêu, tôm nhăm cung, cá nướng… Mỗi món đều có các nguyên liệu khác như Lạp được làm bằng thịt heo, băm nhỏ, trộn gia vị Lào, ăn với xôi hoặc cơm, Tam Mạc Hùng là đu đủ giã, trộn chung với ớt cay, cá nướng được ướp muối ngoài da, khi nuớng chín, da cá không cháy nhưng phủ trắng lớp muối, thịt cá không dính vào da, mùi thơm, chấm với nước “chẻo” (đặc chế từ ớt, tỏi, hành, mắm, muối, bột ngọt và chanh).
Gia vị chính của Lào trong các món ăn là hai vị thuốc “gialang” và “macụt”, cùng với các gia vị khác như ớt, tỏi, phà đẹt… cùng các gia vị Việt Nam. Hai vị thuốc này chủ yếu dùng trong món canh măng, có tác dụng không gây đau nhức, không đầy bụng. Rượu Lào dễ uống, khó say, nhưng khi say không gây nhức đầu. Các thực phẩm dùng để nấu rượu, xôi, cơm… và gia vị khác đều được mang từ Lào sang, thực phẩm Việt không pha chế được.
Vị chính trong các món ăn Lào là vị cay, hầu hết các món ăn đều có rất nhiều ớt. Ăn vào cay nồng, vừa ăn vừa xuýt xoa, mặt nóng bừng, chảy cả nước mắt nước mũi… Chính vị cay này cũng là một nét văn hóa vì phần đông người Lào sử dụng nguồn lao động chân tay, vị cay gây kích kích, tạo món ăn ngon, giúp người lao động ăn được nhiều, tăng sức lao động. Ở mỗi vùng cũng có các món ăn đặc trưng, có các tên gọi khác nhau và được chế biến theo đặc trưng của từng vùng, nhưng không thể không có vị cay của ớt…
Theo Tuổi Trẻ, sau khi thưởng thức ẩm thực Lào, bạn vui vẻ ra về với những vật dụng trang trí thường ngày “rất… Lào” dùng để làm quà tặng cho bạn bè, đồng nghiệp… Và chắc chắn Xep Lai sẽ để lại ấn tượng đẹp trong lòng bạn, trong lòng mọi người, với tình đoàn kết, hữu nghị của hai dân tộc Việt - Lào.