1. Thể hiện cảm xúc một cách cởi mở
Lần cuối cùng bạn nghe một người lớn nói: "Bây giờ tôi thực sự tức giận" hoặc "Tôi cảm thấy buồn" khi nào? Nhưng nếu dành thời gian với trẻ nhỏ, bạn sẽ thường nghe thấy chúng nói: "Con tức giận vì bị Sophie đánh", "Con buồn vì hôm nay không được nghỉ vì trời mưa". Khi trưởng thành, hầu hết chúng ta đều có điều kiện để trí tuệ hóa những cảm xúc khó khăn. Thay vào đó, khi mô tả cảm xúc của mình, chúng ta sử dụng ngôn ngữ mang tính khái niệm hoặc ẩn dụ hơn. Thay vì nói "Tôi tức giận", nhiều người chọn câu: "Tôi chỉ căng thẳng thôi". Thay vì nói "Tôi cảm thấy buồn", họ nói: "Tôi chỉ cảm thấy hơi chán nản". Thay vì nói "Tôi thất vọng", họ cho hay: "Tôi thực sự bị tổn thương".
Nhưng căng thẳng không phải là một cảm xúc, nó là một phản ứng sinh lý. Tương tự như vậy, chán nản không phải là một cảm xúc mà là phép ẩn dụ. Tổn thương là một khái niệm bao hàm nhiều cảm xúc và suy nghĩ. Nói rằng bạn đang căng thẳng sẽ khó chịu và được xã hội chấp nhận hơn thừa nhận bạn đang tức giận.
Tuy không có gì sai khi sử dụng những từ này để mô tả bản thân, bạn rất dễ có thói quen sử dụng chúng để tránh thành thật về cảm xúc. Hãy xem, khi bạn trốn tránh những cảm xúc khó khăn, bạn đang nói với bộ não rằng chúng xấu hoặc nguy hiểm. Vì vậy, ngay cả khi bạn cảm thấy nhẹ nhõm trong khoảnh khắc đó, lần tiếp theo khi cảm xúc đó trỗi dậy, bạn sẽ thấy sợ hãi hoặc xấu hổ hơn cả lúc đầu.
Những người có trí tuệ cảm xúc cao thể hiện cảm xúc bằng ngôn ngữ đơn giản, trung thực. Nếu buồn, họ nói tôi buồn. Nếu tức giận, họ sẽ trực tiếp bày tỏ rằng tôi đang tức giận. Bởi vì ngoài việc tránh làm cho những cảm xúc này trở nên lớn hơn và đau đớn hơn, việc nói về cảm xúc bằng những thuật ngữ đơn giản có thể giúp bạn hiểu chúng rõ hơn.
Nếu bạn muốn cải thiện trí tuệ cảm xúc, hãy bắt đầu bằng việc nói về cảm xúc của mình như một đứa trẻ sáu tuổi, sử dụng ngôn ngữ đơn giản, trực tiếp.
Công nương Kate thường được khen có EQ cao. Ảnh: Indigo
2. Lên kế hoạch ở một mình
Trí tuệ cảm xúc ít liên quan đến những sự thật bạn biết về cách hoạt động của bộ não. Nó liên quan nhiều hơn đến mối quan hệ của bạn với chính những suy nghĩ bên trong và sự hiểu biết nảy sinh từ chúng.
Hãy nghĩ về mối quan hệ tốt nhất trong cuộc đời bạn - vợ/chồng, anh chị em hoặc bạn thân. Bạn thực sự hiểu người này như thế nào? Chắc chắn không phải vì bạn đã cho họ làm bài kiểm tra tính cách trong lần đầu gặp nhau và nghiên cứu kết quả.
Thay vào đó, bạn sẽ hiểu họ ở mức độ sâu hơn vì bạn dành thời gian cho họ. Bạn đi chơi sau giờ học và nói đủ thứ chuyện trong khi chờ xe buýt. Các bạn đã cùng nhau trải qua một số thử thách thực sự như vượt sự khắc nghiệt của trường cao học. Bạn và vợ/chồng luôn gắn kết với nhau, dành thời gian hẹn hò, buổi tối cùng nói chuyện thay vì xem TV...
Điểm mấu chốt là bằng cách dành thời gian với ai đó, bạn mới có thể hiểu họ hơn. Việc hiểu chính mình cũng vậy.
Nếu muốn cải thiện trí tuệ cảm xúc của mình, bạn cần dành thời gian ở một mình, suy nghĩ về niềm tin, cảm xúc, hy vọng, ước mơ và kỳ vọng. Có nhiều cách để làm điều này gồm: thiền, cầu nguyện, viết nhật ký, thực hiện tư vấn tâm lý. Hoặc chỉ cần đi bộ một quãng đường dài mà không có điện thoại. Hãy dành chút thời gian cho bộ não và bạn sẽ ngạc nhiên với những gì mình học được.
3. Tò mò về những cảm xúc tiêu cực thay vì phán xét chúng
Phản ứng đầu tiên của chúng ta khi cảm thấy tồi tệ nhiều khi là phán xét bản thân. Xu hướng phán xét những cảm xúc khó khăn của chúng ta có ít nhất hai hậu quả tiêu cực:
- Chỉ trích bản thân vì cảm thấy tồi tệ sẽ khiến bạn cảm thấy mình đáng chán hơn. Khi bạn tự nhủ rằng mình yếu đuối vì lo lắng, đó là lúc bạn xấu hổ vì cảm xúc này. Đây không chỉ là vấn đề ngắn hạn, bạn càng chỉ trích và phán xét những cảm xúc tồi tệ của bản thân, về lâu dài bạn đang rèn luyện trí não để coi cảm nhận của mình là một điều tồi tệ.
- Chỉ trích sẽ cản trở việc học hỏi kiến thức mới. Tất cả thời gian và năng lượng bạn dành để đánh giá và chỉ trích một cảm xúc có thể được dùng để tìm hiểu về những trạng thái tinh thần đó, tìm lý do tại sao bạn lại cảm thấy như vậy và cách giải quyết chúng tốt nhất. Ví dụ, toàn bộ thời gian và năng lượng bạn dành để chỉ trích bản thân vì cảm thấy buồn và thiếu động lực có thể được dùng để tự hỏi bản thân xem nỗi buồn đang cố truyền tải điều gì. Có thể bạn buồn vì không nhận được đủ những điều quan trọng trong cuộc sống, chẳng hạn như tương tác xã hội chất lượng hoặc công việc có ý nghĩa.
Những người có EQ cao thường tò mò về những tâm trạng tồi tệ và cảm xúc khó khăn mà không phán xét chúng.
Lần tới khi bạn cảm thấy tâm trạng không tốt, hãy thử từ bỏ thói quen phán xét và chỉ trích, thay vào đó tự hỏi bản thân một vài câu đơn giản:
- Sự thật là gì? Điều gì đã gây ra tâm trạng tồi tệ này? Ai đã gây ra nó? Khi nào? Ở đâu? Làm sao?
- Cảm xúc đang muốn nói với tôi điều gì? Thay vì coi những cảm xúc đau đớn như những con virus cần phải loại bỏ, hãy thử xem chúng là những sứ giả cần được lắng nghe.
- Câu chuyện của tôi là gì? Suy nghĩ tạo ra cảm xúc. Điều này có nghĩa là nếu bạn đang phải vật lộn với nhiều cảm xúc khó khăn, nguyên nhân sâu xa do lối suy nghĩ của bạn - tức là những câu chuyện bạn kể cho chính mình. Đặc biệt chú ý đến bất kỳ kỳ vọng nào bạn có thể có.
- Tôi thực sự muốn gì?
4. Dành ít thời gian hơn với những người chưa trưởng thành về mặt cảm xúc
Hãy thử suy nghĩ một lúc:
- Nếu bạn muốn trở thành một nhạc sĩ giỏi hơn, bạn nên dành nhiều thời gian với các nhạc sĩ hay những người không phải là nhạc sĩ?
- Nếu muốn ăn uống lành mạnh hơn, bạn nên giao du với những người có lối sống tốt hay với những người thường xuyên ăn đồ ăn vặt?
- Muốn trở thành người yêu sách, bạn nên kết thân với những người hay đọc hay những người không thích đọc sách?
Những người khác có ảnh hưởng rất lớn đến chúng ta. Đặc biệt, họ ảnh hưởng đến mục tiêu và động lực của chúng ta. Nếu muốn hiểu rõ hơn về cảm xúc của chính mình và quản lý chúng tốt hơn, chúng ta nên xem xét cẩn thận những người xung quanh.
Nếu bạn dành nhiều thời gian với những người chưa trưởng thành về mặt cảm xúc, bạn sẽ khó cải thiện được trí tuệ và cảm xúc. Mặt khác, nếu bạn dành nhiều thời gian hơn với những người có mối quan hệ lành mạnh với cảm xúc và coi trọng sự tự nhận thức cũng như trí tuệ cảm xúc, cơ hội phát triển của bạn trong những lĩnh vực này sẽ tăng lên rất nhiều.
Nếu bạn chú ý đến những người thông minh và trưởng thành về mặt cảm xúc, bạn sẽ tìm thấy một khuôn mẫu, đó là họ sẽ giảm thiểu một cách có ý thức thời gian dành cho những người chưa trưởng thành về mặt cảm xúc. Điều này không có nghĩa là họ sẽ gạt bỏ những nguời có EQ thấp hoàn toàn khỏi cuộc sống, mặc dù có thể cần thiết trong một số trường hợp. Đúng hơn, họ sẵn sàng và có thể đặt ra những giới hạn lành mạnh.
Ví dụ:
- Họ sẵn sàng nói không khi người đó rủ họ đi chơi hoặc ở cùng nhau
- Họ có can đảm đứng lên ngắt lời khi ai đó thô lỗ hoặc nói đùa tục tĩu
- Đôi khi họ sẵn sàng thực hiện những thay đổi lớn trong cuộc sống. Chẳng hạn như kết thúc một mối quan hệ lâu dài hoặc thay đổi công việc, để có thể ở bên một người hỗ trợ và giúp họ đạt được tham vọng.
Như người ta thường nói, bạn là trung bình cộng của năm người bạn dành nhiều thời gian nhất. Vì vậy hãy tự hỏi mình: Trong số những người lớn mà tôi tiếp xúc nhiều nhất mỗi ngày, họ trưởng thành về mặt cảm xúc đến mức nào?
Nếu bạn thành thật với chính mình, câu trả lời có thể khiến bạn sợ hãi. Nhưng không sao cả, sự khó chịu thường là bước đầu tiên chúng ta cần trải qua để thực hiện những thay đổi tốt hơn.
Nếu bạn muốn có trí tuệ cảm xúc cao hơn, hãy dành ít thời gian hơn với những người đẩy bạn ra khỏi mục tiêu bạn muốn, dành nhiều thời gian hơn cho những người truyền cảm hứng để bạn đạt được mục tiêu.
Hằng Trần (Theo 36Kr)
