Sau chiến thắng ở một trong ba LHP lớn nhất hành tinh, Phạm Thiên Ân chọn quê nhà là nơi đầu tiên phát hành tác phẩm của mình, trước khi đưa phim chiếu rạp ở các nước khác. Tại buổi chiếu ra mắt Bên trong vỏ kén vàng (Inside the Yellow Cocoon Shell) tối 8/8, anh trò chuyện với Ngôi Sao về hành trình điện ảnh.
Đạo diễn Phạm Thiên Ân thắng giải 'Camera vàng' tại LHP Cannes, ở Pháp hồi tháng 5.
Tự học điện ảnh từ nghề làm phim cưới
Đạo diễn sinh năm 1989 tại Bảo Lộc, Lâm Đồng. Anh theo học ngành Công nghệ thông tin ở TP HCM rồi sang Mỹ học tập, làm việc, sinh sống từ 25 tuổi đến nay. Đam mê điện ảnh nhưng Phạm Thiên Ân chưa từng tham gia chương trình đào tạo chính quy hay khóa học ngắn hạn nào về phim. Thay vào đó, anh tự nghiên cứu, tìm hiểu về nghệ thuật thứ bảy thông qua việc xem phim, đồng thời trau dồi nghiệp vụ đạo diễn qua các phim ngắn.
Thời gian học tập ở TP HCM, Ân làm một số công việc để kiếm sống và gắn bó lâu dài nhất với vị trí đạo diễn, quay phim, dựng phim đám cưới. Trong khi nhiều người cho rằng công việc này mang tính công thức, công nghiệp, dễ đánh mất mỹ cảm điện ảnh, Phạm Thiên Ân đưa ra quan điểm khác.
Với anh, quay và dựng phim cưới trước hết là công việc nuôi sống bản thân. Công việc này không đòi hỏi làm liên tục mỗi ngày. Nhờ vậy, anh có thời gian tự học điện ảnh. Đó cũng là một trong những điều kiện để anh thực hành những kiến thức tích lũy được. Đôi khi, anh thử "phá quy tắc", vận dụng những cách kể chuyện, thể hiện cảm xúc mới vào từng sản phẩm cưới.
Nói về việc gìn giữ mỹ cảm điện ảnh dù làm phim cưới, Phạm Thiên Ân cho biết: "Tôi tách bạch mọi việc rõ ràng. Tôi coi làm phim cưới là công việc kiếm tiền. Nếu khách hàng yêu cầu đơn giản, tôi chỉ làm sản phẩm vừa phải. Còn với điện ảnh, tôi dành nhiều thời gian hơn, chăm chút cầu kỳ hơn. Tôi không nghĩ người làm phim không được làm phim cưới hay quảng cáo".
Làm video đám cưới hơn 10 năm, Phạm Thiên Ân đưa công việc này vào phim dài đầu tay Bên trong vỏ kén vàng, trở thành nghề nghiệp của nam chính Thiện. Bên cạnh đó, nhiều trải nghiệm đời thật được đạo diễn dùng làm chất liệu xây dựng kịch bản. Bối cảnh đặt tại vùng cao nguyên Lâm Đồng. Các hoạt động đám tang, ăn nhậu, massage đều là những chuyện anh đã trải qua. Sự khác biệt về đời sống, văn hóa ở quê nhà Bảo Lộc và thành thị Sài Gòn hay những con người từng tiếp xúc đều ảnh hưởng đến tư duy kể chuyện điện ảnh của Phạm Thiên Ân.
Ngoài ra, đức tin và Thiên chúa xuất hiện nhiều trong phim của anh. Nhà làm phim giải thích: "Ngày trước, tôi dễ nóng giận, không kiểm soát được cảm xúc. Nhưng từ lúc có đức tin, tôi đối mặt mọi thứ nhẹ nhõm hơn, cảm thấy được soi sáng để làm công việc mình yêu thích".
Phim 'Bên trong vỏ kén vàng' được các nhà phê bình điện ảnh quốc tế đánh giá cao.
Chu du thế giới cùng điện ảnh
Bên trong vỏ kén vàng xoay quanh hành trình của nhân vật Thiện. Chị dâu của anh mất trong một tai nạn xe ở Sài Gòn, để lại con trai tên Đạo. Thiện về quê, lo ma chay cho chị dâu, chăm sóc Đạo và tìm kiếm anh trai đã thất lạc nhiều năm. Tại đây, anh "gặp lại" những ký ức, khát khao từ quá khứ, đồng thời đối diện nhiều câu hỏi về đức tin.
Tại LHP Cannes lần thứ 76 hồi tháng 5, phim giành giải "Camera vàng" ("Camera D'or"), tương đương giải "Phim xuất sắc" dành cho tác phẩm đầu tay. Cuối buổi chiếu đầu tiên trong khuôn khổ LHP, tác phẩm nhận tràng vỗ tay 5 phút. Báo chí quốc tế dành tặng bộ phim nhiều mỹ từ như "bí ẩn", "hấp dẫn", "đầy tính khêu gợi", "mê hoặc"... Diễn viên - đạo diễn - nhà sản xuất phim Hồng Ánh đánh giá bộ phim duy mỹ trong sự giản dị, mang đến thật nhiều cảm xúc.
Phạm Thiên Ân tiết lộ sau khi ra rạp ở Việt Nam, Bên trong vỏ kén vàng sẽ phát hành ở Pháp và một số quốc gia khác, đồng thời tiếp tục dự các LHP. Anh bày tỏ sự bất ngờ khi phim được đón nhận ở nhiều nơi.
Trước thành tựu này, Phạm Thiên Ân từng giành giải nhì cuộc thi "Làm phim ngắn 48 giờ" năm 2014. Năm 2018, phim ngắn Câm lặng (The Mute) của anh được chiếu tại LHP ngắn Quốc tế Palm Spring và được chọn tranh giải tại gần 15 LHP Quốc tế. Năm 2019, Phạm Thiên Ân đến LHP Cannes lần đầu tiên với phim ngắn Hãy tỉnh thức và sẵn sàng (Stay Awake, Be Ready), giành giải Illy cho "Phim ngắn xuất sắc".
Nỗi sợ phim không qua kiểm duyệt
Trước Bên trong vỏ kén vàng, một số phim nghệ thuật Việt Nam gặp khó khăn trong kiểm duyệt và phát hành, như Ròm từng bị yêu cầu tiêu hủy bản phim trước khi được cấp phép ra rạp, Vị bị cấm chiếu hoàn toàn. Được hỏi về điều này, đạo diễn Phạm Thiên Ân thừa nhận anh mang cảm giác lo lắng khi gửi tác phẩm đến Cục Điện ảnh Việt Nam xin kiểm duyệt, và cũng chuẩn bị sẵn tâm lý phim có thể bị cắt một số nội dung. Tuy nhiên, anh cảm thấy may mắn vì hội đồng duyệt phim quốc gia đón nhận phim cởi mở, khen phim tốt và cho phép Bên trong vỏ kén vàng giữ nguyên vẹn thời lượng ba tiếng hai phút.
Mang phim về Việt Nam, Phạm Thiên Ân cảm thấy tự hào. Hồi hộp chờ đợi phản ứng của khán giả trong nước, anh không sợ phim bị nhận xét thách thức sự kiên nhẫn của người xem hoặc khó tiếp nhận. Anh sẵn lòng đón nhận mọi đánh giá dù tích cực hay tiêu cực. "Phim hơi dài và chậm nhưng nếu đi qua một phần ba đầu tiên, tôi tin các bạn sẽ bị quyến rũ", anh nói.
Đạo diễn Phạm Thiên Ân cùng vợ (thứ tư từ phải sang) ăn mừng chiến thắng tại LHP Cannes cùng vợ chồng đạo diễn Trần Anh Hùng - diễn viên Trần Nữ Yên Khê.
Tình yêu với chất liệu điện ảnh Việt
Nối tiếp phim đầu tay, Phạm Thiên Ân cho hay anh sẽ tiếp tục làm phim ở Việt Nam, nói về Việt Nam. Anh cho rằng việc sinh sống ở trời Tây không phải một trở ngại với ý định này. Ngược lại, đó là một điều kiện để anh tìm thấy nhiều cảm hứng sáng tác. Anh nói: "Nếu ở Việt Nam mỗi ngày, rất có thể tôi sẽ phớt lờ nhiều điều thú vị về Việt Nam. Nhưng ở Mỹ một thời gian đủ lâu rồi trở về, tôi càng nhận ra nhiều vẻ đẹp ở quê nhà". Anh dự kiến cuối năm nay về nước tìm bối cảnh, chuẩn bị cho tác phẩm thứ hai.
Kể về người đồng hành trong điện ảnh, Phạm Thiên Ân dành lời tri ân bạn đời. Anh kể vợ chồng anh quen và yêu nhau từ thời làm ở một công ty tổ chức đám cưới ở TP HCM, anh quay phim còn vợ anh làm trang trí. Khi anh theo đuổi điện ảnh, bà xã luôn cho anh ý kiến về diễn viên, cảm xúc nhân vật, từ phim ngắn đến phim dài. Chị đảm nhận công việc thiết kế mỹ thuật và hỗ trợ công việc sản xuất cho các dự án của anh.
Trailer phim 'Bên trong vỏ kén vàng'
Phong Kiều
