8h sáng, gia đình ông Phạm Việt Thới, 70 tuổi, ở quận Ba Đình, Hà Nội, đông đủ con cháu quây quần. Cả nhà ăn mặc chỉnh tề, vây quanh chiếc máy tính bảng, chuẩn bị dự lễ cúng Vu Lan online được gia đình đặt ở Công viên nghĩa trang Lạc Hồng Viên, huyện Kỳ Sơn, tỉnh Hoà Bình, trước đó một tuần. Đúng 8h30, cả nhà theo dõi các nhân viên nghĩa trang đặt lễ, thực hiện nghi thức cúng qua màn hình máy tính.
Những năm trước, vào dịp Vu Lan, nhà ông Thới thường thuê ôtô 16 chỗ đưa tất cả con cháu đi viếng mộ gia tiên, dâng mâm cỗ chay. Năm nay, do tình hình dịch bệnh, gia đình quyết định thay đổi phương thức, dự đại lễ Vu Lan qua mạng.
Ông Thới cho hay chỉ cần sử dụng máy tính, truy cập vào website được nghĩa trang cung cấp, các gia đình có thể thực hiện thao tác như: thắp hương, gửi hoa, đặt cỗ thật, tặng hoa, thậm chí gửi lời nhắn... đến người đã khuất. Không gian ảo cũng cho phép người dân hóa vàng, thắp hương, khấn theo những bài có sẵn hoặc gia chủ tự soạn, tự đọc qua... màn hình máy tính.
Theo ông Thới, nghĩa trang hiện có 24 gói lễ, giá từ 80.000 đồng đến 2 triệu đồng. Gói cơ bản, 80.000 đồng - 200.000 đồng chỉ có đồ mã, trong khi gói 2 triệu đồng bao gồm các nghi lễ cúng giỗ, mâm cỗ, hoa quả, hương vàng, lau chùi mộ.
Các gói lễ, đồ cúng được đăng trên website, kèm theo giá để khách hàng lựa chọn. Năm nay gia đình ông Thới đặt gói cúng mặn 9 món giá 1.500.000 đồng.
Giống nhà ông Thới, gia đình bà Lê Thị Bích Hường ở quận Thanh Xuân cũng chọn hình thức cúng giỗ online. Mọi năm, gia đình bà chuẩn bị đồ cúng chay tại nhà, sau đó mang lên nghĩa trang thắp hương và dự lễ Vu Lan tại chùa đến 1h hôm sau. Năm nay không thể lên tận nơi tảo mộ, biết nghĩa trang có chương trình online, đặt mâm cỗ cúng và thực hiện nghi lễ cúng trực tuyến, bà Hường đã đặt dịch vụ để có người chăm sóc phần mộ tổ tiên.
Qua website của nghĩa trang, bà Hường chọn gói lễ Vu Lan với đầy đủ mâm cỗ chay, đồ mã, hoa quả, dự lễ cúng online với giá khoảng 2 triệu đồng. Nhân viên sẽ chuẩn bị những món có trong gói rồi phát trực tiếp quá trình lau dọn mộ, bày cỗ và cúng bái gia tiên cho khách hàng xem.
Dù đặt mâm cỗ tại nghĩa trang, nhưng từ sáng sớm, bà Hường vẫn đi chợ chuẩn bị hoa quả, đồ mã để cúng tại gia đình.
"Dịch bệnh đang diễn biến phức tạp, chúng tôi không lên tận nơi hương khói cho tổ tiên được nên lựa chọn hình thức làm trực tuyến. Mong rằng dịch bệnh sớm chấm dứt để mọi người có thể trở lại bình thường, các con cháu lại tụ tập lên phần mộ gia tiên", bà Hường nói.
Nhiều ngày nay, tại Lạc Hồng Viên, chị Thu Lan, nhân viên nghĩa trang, cùng đồng nghiệp đeo khẩu trang, cần mẫn dọn dẹp phần mộ và dâng mâm cỗ, đĩa hoa quả thắp hương. Trong khi các chị chuẩn bị đồ cúng, một nhân viên nam mặc vest lịch sự livestream cho gia đình có người thân nằm ở đây xem.
Chị Lan cho hay Covid-19 bùng phát lần hai đúng vào dịp rằm tháng bảy nên nhiều gia đình không thể đến trực tiếp. Nhân viên nghĩa trang phải thay phiên nhau túc trực, dọn dẹp phần mộ, đặt lễ hộ các gia đình.
"Các gia đình trong nước có người thân nằm tại Lạc Hồng Viên, mùa dịch không thể lên cúng giỗ, tảo mộ, thường lựa chọn hình thức lễ trọn gói, hoặc gói cúng giỗ chay từ 7 đến 9 món. Trong khi một số Việt kiều không thường xuyên về nước, hoặc gia đình có điều kiện sẽ lựa chọn gói Vu Lan với đầy đủ các nghi thức. Họ cũng có thể tảo mộ, tham quan khuôn viên nghĩa trang online", chị Lan nói.
Ông Trần Tuấn Anh - Tổng giám đốc Công ty Toàn Cầu, chủ đầu tư Công viên Tâm linh Lạc Hồng Viên - cho biết thời điểm này mọi năm, hàng nghìn lượt khách tới viếng thăm khuôn viên phần mộ gia đình, cũng như tham dự đại lễ để tưởng nhớ người thân đã khuất. Nhưng năm nay, dịch bệnh đã cản trở nhiều dự định và nguyện vọng của khách hàng.
Ông Tuấn Anh cho biết năm nay là năm đầu tiên nghĩa trang triển khai hình thức cúng giỗ online nhưng đã có gần 1.000 khách đặt hàng.
Theo ông Tuấn Anh, dù thực hiện qua hình thức trực tuyến, mọi khâu từ chuẩn bị, lễ vật, đồ cúng, quần áo chúng sinh, khóa lễ đều diễn ra trang nghiêm, thanh tịnh, đầy đủ. Mỗi chân linh đang an nghỉ tại công viên được nhà chùa và Lạc Hồng Viên gửi tặng quần áo, đồ mã có ghi tên cụ thể, vị trí phần mộ, ngày giờ mất. Khóa lễ sẽ tổ chức viết sớ, tấu sớ, cầu siêu cho tất cả hương linh.
Đại đức Thích Trí Thịnh, Phó Trưởng ban Trị sự Giáo hội Phật giáo Việt Nam tỉnh Hòa Bình, Trụ trì của Kim Sơn Lạc Hồng, cho hay khác với mọi năm, Vu Lan năm nay diễn ra trong bối cảnh đặc biệt.
Để tránh tụ tập đông người lây lan dịch bệnh, Hội đồng giáo hội Phật giáo Việt Nam ra văn bản yêu cầu ban Trị sự Giáo hội Phật giáo Việt Nam ở các tỉnh, thành phố tùy tình hình thực tế ở địa phương để tổ chức lễ Vu Lan báo hiếu cho phù hợp, trong đó ưu tiên hình thức Vu Lan online.
Nguyễn Ngoan