La Lan là gương mặt quen thuộc với nhiều thế hệ fan TVB. Người ta có thể không nhớ tên nhưng khó quên hình ảnh người bà, người mẹ hiền lương thục đức cũng như "phù thủy" tâm địa gian xảo bà thể hiện thành công. So với sự nghiệp lừng lẫy trên truyền hình, nữ nghệ sĩ 88 tuổi có gia tài điện ảnh dài hơi và phong phú với 427 tác phẩm. Trong đó, phim kinh dị được xem là sở trường của bà.
Nghệ sĩ La Lan ở tuổi U90. Ảnh: Nanmuxuan
"Quỷ hậu" phim Hong Kong
Thập niên 1990, phim kinh dị thịnh hành ở Hong Kong, La Lan nhận nhiều vai diễn quỷ dị trong các phim nhuốm màu sắc tâm linh. Đến nay, bà đóng khoảng 80 phim ma, riêng thương hiệu điện ảnh Âm dương lộ góp 33 phiên bản.
Vai diễn nổi tiếng nhất của nghệ sĩ là Long Bà, một phụ nữ có khả năng tiên tri và giao tiếp với ma quỷ. Đảm nhận vai này trong ba phim, bà gây ám ảnh với sắc mặt nhợt nhạt, thần thái sắc lạnh, ánh mắt ma mị, điệu cười nhiều ẩn ý. Mỗi lần hiện diện, bà mang đến cảm giác ghê rợn. Nhờ vai này, bà lần đầu nhận đề cử "Nữ diễn viên phụ xuất sắc" ở các giải thưởng danh giá.
La Lan nhớ khi 14 tháng 7 chiếu rạp cách đây 30 năm, khán giả càng sợ càng tò mò xem. Nhiều người mua vé suất buổi trưa cũng không đỡ sợ. Rất lâu về sau, khán giả vẫn nói họ sợ nhưng công nhận bà nhập vai quá hay. Biệt hiệu "nữ hoàng phim ma", "quỷ hậu phim Hong Kong" của bà bắt nguồn từ đó.
Giải thích về thành công của vai diễn, La Lan đáp khiêm nhường: "Hồi nhỏ, tôi từng theo mẹ đến gặp một bà đồng gọi hồn bà ngoại. Lúc đó, mẹ tôi đã phát hiện bà đồng giả bộ bị ma nhập. Tôi vẫn nhớ dáng điệu của bà ấy nên lấy làm chất liệu. Tôi cũng tham khảo các tiền bối đi trước để tìm cách diễn cho mình. Nhưng vai diễn ăn khách không phải công lao của riêng tôi mà là thành quả cả tập thể, đặc biệt là hiệu ứng ánh sáng và âm thanh".
Như nhiều diễn viên, La Lan cũng có những nỗi sợ khi đóng phim kinh dị, nhất là lúc quay đêm hoặc quay ở nghĩa trang, nơi lưu giữ tro cốt. Tin Chúa và theo Công giáo, bà giữ mặt chữ thập trong người để tự trấn an.
Sau phim Mượn mắt năm 2017, La Lan tuyên bố chia tay phim kinh dị. Dù vậy, người hâm mộ Hong Kong, Việt Nam luôn nhắc đến bà mỗi mùa phim kinh dị lên ngôi và gọi bà là "Long Bà", thay vì nghệ danh.
Đời gian truân, nghiệp trắc trở
La Lan có tuổi thơ sung túc bởi cha bà kinh doanh phát đạt. Nhưng khi chiến tranh nổ ra, gia đình làm ăn lụi bại, bà sống khốn khó, không thể vào đại học và phải sớm tự lập. Một lần cùng bạn đi tìm việc, bà vào phim trường xem, bất ngờ được chọn đóng phản diện nhờ gương mặt sắc sảo. Theo ghi chép của trang Bách khoa Baidu, La Lan bén duyên điện ảnh từ năm tuổi, tham gia một phim khi lên 10 và duy trì nghề diễn viên từ thuở 13.
Đóng nhiều vai ác, La Lan bị khán giả ghét từ phim ra ngoài đời. Bị một phụ nữ chửi là "đàn bà thối thây đáng chết", bà cúi đầu im lặng bỏ đi, bụng bảo dạ đừng quay lại nhìn người ta. Bạn bè, người quen của gia đình thì nhận xét bà quá hung dữ.
Không chỉ mang tiếng xấu vì phim, La Lan thời trẻ còn bị chèn ép khi đi làm. Lúc đóng phim Hoàng Phi Hồng, cát-xê của bà theo thỏa thuận là vài trăm đôla Hong Kong nhưng đóng xong, bà không được trả một đồng. Khi đạo diễn gọi bà đến nhà lĩnh tiền, cánh cửa vừa mở, người ta ném 60 đôla ra rồi đóng sầm cửa lại. "Tôi buồn và chỉ biết khóc. Tôi đâu phải trộm cắp, chỉ nhận thứ mình đáng được nhận thôi", bà nhớ lại.
La Lan thời trẻ. Ảnh: Ponews
La Lan cả đời đóng vai phụ nhưng thuộc hàng vai phụ "ra tấm ra món". Vai tiêu biểu của bà là ác nữ Cầu Thiên Xích trong hai phiên bản Thần điêu đại hiệp 1983 và 1995. Mái đầu hói, gương mặt tàn độc, điệu cười man rợ và chiêu võ bắn táo được bà khắc họa xuất sắc, tựa như nhân vật bước ra từ trang sách của Kim Dung. Dịp kỷ niệm 100 năm điện ảnh Trung Hoa, giới làm phim Hong Kong trao tặng bà ngôi vị "Diễn viên phụ xuất sắc mọi thời".
La Lan chiêm nghiệm sự nghiệp vai phụ của mình đầy thi vị: "Tôi không phải minh tinh, tôi là diễn viên. Đóng chính sao? Tôi chưa từng nghĩ đến. Trong phim, tôi giống như rau mùi, hành lá, có hay không có cũng chẳng sao. Đĩa cá hấp bỏ rau mùi cũng được, thêm hành lá cũng xong, không cho cũng không sao hết nhưng thêm vào thì ngon hơn chút". Yêu môi trường làm việc tập thể, La Lan đến nay vẫn đóng phim dù không còn xuất hiện nhiều như trước.
Trích đoạn phim của La Lan trong Thần điêu đại hiệp 1995
Cô quả khi về già
Nghệ sĩ La Lan sống đơn độc ở tuổi U90. Người ác miệng đồn bà đóng nhiều phim ma, mang theo vận không may, lúc trẻ lại khó tính khó nết nên suốt đời cô quả. Bản thân bà tiết lộ từng có vài mối tình nhưng không đi đến đâu: "Tôi hơi sợ quan hệ nam nữ. Ngày xưa ở phim trường, tôi bắt gặp đám đàn ông khoe chiến tích cặp kè ở hộp đêm, khen các cô gái 'ngon' dù đã có gia đình. Một anh nửa đêm gọi cho vợ nói sẽ quay phim đến sáng, trong khi chúng tôi đã đóng máy. Bạn thấy có mất lòng tin và đáng sợ không? Thời còn yêu đương, tôi gọi đến nhà bạn trai lúc 11 rưỡi đêm nhưng mẹ anh ta nói anh ta chưa về. Qua hôm sau, tôi hỏi thì anh ta chối quanh. Tôi quyết định chia tay không lâu sau đó".
La Lan cả đời tằn tiện, tới giờ vẫn ngồi xe buýt, tàu điện ngầm. Bao nhiêu tiền tích góp được bà đem làm thiện nguyện. Năm ngoái, bà quyên góp một triệu NDT hỗ trợ người dân Vũ Hán trong đại dịch. Dù một thân một mình, bà được nhiều hậu bối quan tâm và chăm sóc. Với tư cách bạn diễn thân thiết kiêm Chủ tịch Hiệp hội nghệ sĩ Hong Kong, Cổ Thiên Lạc phụng dưỡng bà như con cháu.
Phong Kiều (Theo NF People, Sohu, China Times)
