Cần Thơ không chỉ nổi tiếng với loạt món miền Tây đặc trưng, mà còn có đủ món ăn vặt dân gian hút du khách như bánh bò, bánh lọc, bánh đúc... Bánh ống mè cũng nhanh chóng khiến bạn yêu mến ngay khi nếm thử bởi hương vị ngọt ngào, dù vẻ bề ngoài trông không quá ấn tượng. Bên cạnh đó, du khách ghé nhà vườn ở Cồn Sơn sẽ được học cách làm bánh ống mè với chiếc khuôn đã hơn 60 tuổi. Bánh làm thủ công hoàn toàn, nóng hổi, thưởng thức tại chỗ.
Người làm bánh ở đây chia sẻ với Ngoisao.net, cô không nhớ rõ chiếc khuôn này có từ bao giờ, bởi khi cô sinh ra đã thấy nó xuất hiện trong nhà. Đến nay, ước chừng khuôn bánh khoảng 60-70 năm tuổi và vẫn còn dùng tốt. Vì thế, nó được xem như "bảo bối" của gia đình. Khuôn chế tạo bằng kim loại, khá nặng nếu cầm một tay. Trước kia, nhà nào có đám tiệc, cưới, dịp lễ, Tết... thì bà con trong xóm sẽ quay quần lại làm bánh, vừa ăn, vừa để tặng, biếu nên mặt trong của khuôn đúc hoa văn có hai chữ "lưu niệm". Chiếc cán dài giúp người làm bánh không bị bỏng khi sờ vào, lại dễ cầm để trở mặt bánh hơn. Ngoài khuôn ra, bộ đồ nghề làm bánh ống còn có cây tre nhỏ, con dao và cái thớt.
Nguyên liệu làm bánh ống gồm bột gạo, đường cát, nước cốt dừa, mè, khóm (thơm). Điều đặc biệt là trước khi xay, người ta ngâm gạo với khóm tạo hương thơm, đồng thời giúp chiếc bánh mềm, xốp hơn đa số bánh ống bán ngoài chợ.
Nước cốt dừa pha với đường cát, đánh lên cho tan hết đường. Sau đó, bạn cho bột đã xay vào hỗn hợp nước cốt dừa đường, ngâm trong khoảng 15 phút cho bột tan dần, rồi đánh sơ qua lần nữa sẽ cho chất bột rất mịn, đều. Cuối cùng là rắc thêm mè trắng lên trên. Vì bột bánh được nêm theo khẩu vị riêng, không có công thức cụ thể nên mỗi mẻ bánh sẽ cho hương vị khác nhau.
Hơ nóng đều hai mặt khuôn trên bếp than. Sau đó bạn trực tiếp đổ bột vào rồi kẹp chặt khuôn lại. Món bánh không sử dụng dầu hay mỡ nhưng nhờ dầu trong nước cốt dừa mà bánh không bị dính vào khuôn. Trong khi nướng, người làm bánh dùng dao cạo sơ lượng bột bị tràn ngay viền để lúc bánh chín thì dễ dàng tách khuôn ra. Một chiếc bánh nướng trong khoảng 1 phút là xong. Bột chảy xuống bếp bốc khói, kèm với hương thơm từ bánh nướng làm những người xung quanh phải ngoái nhìn.
Khi gỡ bánh từ khuôn ra, bạn có một miếng hình chữ nhật, in hoa văn kiểu cũ kỹ, gợi cảm giác hoài niệm. Ngay lập tức, người làm bánh sẽ dùng thanh tre nhỏ để cuộn bánh lại thành ống trước khi bánh nguội, tạo nên chiếc bánh ống mè hấp dẫn. Cầm trên tay, bạn ngửi rõ mùi dừa thơm lừng, hương mè bùi bùi. Cắn một miếng bánh giòn tan nhưng lại có độ xốp, không bị vỡ vụn cũng không quá cứng. Độ ngọt bánh vừa phải, kèm hương quả thơm làm bạn ăn mãi không biết ngấy.
Người làm bánh nói thêm, sau khi sử dụng chiếc khuôn này, họ không rửa là dùng một lớp giấy có thấm chút dầu thực vật, kẹp giữa hai mặt khuôn. Dầu giúp kim loại không bị rỉ hay ăn mòn nhiều bởi thời gian. Khi sử dụng thì họ lấy ra, lau một lần cho sạch bụi rồi tiếp tục đổ bánh. Nhờ vậy mà chiếc khuôn có tuổi bằng cả đời người, được sử dụng thường xuyên mà vẫn còn tốt.
Bài và ảnh Vi Yến